Morgunblaðið - 24.09.2005, Qupperneq 68

68 LAUGARDAGUR 24. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Nýlega opnaði Sossa þarnavinnustofu og hefur ínógu að snúast, endaþrjár málverkasýningar
fyrirhugaðar á næstunni, tvær í Dan-
mörku og samsýning á Flórens
tvíæringnum á Ítalíu í desember.
Þegar blaðamann ber að garði í
vinnustofuna við Gömlu strönd er
Sossa með penslana á lofti að gera
skissu af einu þeirra olíumálverka
sem fara eiga til Ítalíu. Í heimsókn er
eiginmaður hennar, Ólafur Jón Arn-
björnsson, skólameistari Fjölbrauta-
skóla Suðurnesja, sem annars er í
námsleyfi frá störfum, eða „í end-
urhæfingu“ eins og hann kallar það.
Sossa fylgdi honum í námsleyfi til
Kaupmannahafnar og þegar blaða-
maður hitti á þau var Ólafur að und-
irbúa fyrirlestur sem hann var að
fara með til Suður-Afríku ásamt
samstarfsmanni sínum við fjöl-
brautaskólann, Lárusi Pálssyni,
deildarstjóra veiðarfæradeildar.
Sossa leiðir blaðamann með sér út
í sólina í fallegan húsgarðinn fyrir ut-
an vinnustofuna. Thorvaldsensafnið
blasir við hinum megin við síkið.
Penslunum er ýtt til hliðar um stund.
„Þegar það varð ljóst að maðurinn
minn fengi leyfi fannst mér tilvalið að
flytja vinnustofu mína tímabundið til
Kaupmannahafnar, enda næg verk-
efnin hér á meginlandinu um stundir.
Þá eru það auðvitað ákveðin forrétt-
indi að geta unnið næstum hvar sem
er,“ segir Sossa, sem á sér þann
draum að geta haldið vinnustofunni
við Nybrogade eftir að þau hjónin
flytja aftur heim um áramótin. Frá
Kaupmannahöfn liggi allar leiðir til
Evrópu og víðar og auðveldara sé að
flytja málverk til sýninga þaðan en
frá Íslandi.
Þeim hjónum líður greinilega vel í
gömlu höfuðborginni, enda stunduðu
þau bæði nám þar á árum áður, Sossa
í myndlist og Ólafur í uppeldisfræði
við Kaupmannahafnarháskóla.
„Þá hafa bæði börnin okkar kosið
að fara hingað til framhaldsnáms.
Sonur okkar er reyndar fluttur heim
eftir að hafa lokið sínu námi en dóttir
okkar býr hér og stundar nám við
Kaupmannahafnarháskóla. Þetta er í
raun okkar annað heimili. Ég á hér
sterkar rætur og það var einmitt í
Jónshúsi sem ég tók þátt í minni
fyrstu sýningu árið 1983, samsýn-
ingu íslenskra femínista ef ég man
rétt,“ segir Sossa en þá sýndi hún
svart/hvítar dúkristur, sem er langur
vegur frá þeirri litagleði sem ein-
kennir verk hennar í dag. Frá fyrstu
sýningunni fyrir 22 árum hefur hún
haldið fjölda sýninga, austan hafs og
vestan.
Sossa stundaði nám við Myndlista-
og handíðaskóla Íslands árin 1977–
1979. Frá 1979 til 1984 stundaði hún
nám við „Skolen for Brugskunst“ í
Danmörku, nú „Danmarks Design
Skole“, og lauk þaðan prófum sem
grafíker. Árin 1989 til 1992 var hún
við nám í Boston í Bandaríkjunum og
lauk mastersgráðu í myndlist frá
„School of the Museum of Fine Arts“
og Tufts University.
Málverk hennar hafa verið til sýnis
og sölu í Galleríi Fold í Reykjavík en
einnig í MacGowan Fine Arts í Con-
cord New Hampshire í Bandaríkj-
unum, Gallery Sct. Gertrude í Kaup-
mannahöfn og Gallery
Contemporarte í Leiria í Portúgal.
Lífið í Köben í öðrum gír
Sossa segist fá góða strauma við
Nybrogade og Gömlu strönd og vel
hafi unnist það sem af sé. Heimsókn-
ir á vinnustofuna hafi reyndar verið
tíðar í sumar, ekki síst af Íslend-
ingum á ferðalagi um Kaupmanna-
höfn.
„Ég kann því ágætlega, gott að fá
gesti, enda er ég mikil félagsvera. Á
hinn bóginn þarf ég líka vinnufrið, þá
loka ég bara og læt sem enginn sé
við,“ segir listakonan og brosir.
Hún segist finna nokkurn mun á
því að starfa í Kaupmannahöfn og
Keflavík, þar sem þau Ólafur hafa
búið síðustu 10 ár. Lífið ytra sé í allt
öðrum og rólegri gír en heima,
gróskan í Kaupmannahöfn sé mikil
og andinn á vinnustofunni fínn. Hún
hafi litlu þurft að breyta og varla
haggað til ljóskösturum í húsnæðinu,
sem áður hýsti arkitektastofu og
ölkrá á öldum áður.
Bara á þessu ári hefur Sossa verið
með tvær sýningar í Evrópu, fyrst í
Portúgal í febrúar og síðan á Jótlandi
í vor. Sem áður segir eru þrjár stórar
sýningar framundan en Sossa var
einnig með tíu verk á „Art Copen-
hagen“ um síðustu helgi í Forum í
Kaupmannahöfn. Er það stærsta
„myndlistarmessa“ félags gallería í
Danmörku og einnig voru þar gallerí
frá Svíþjóð og Þýskalandi.
„Í nóvember verða ákveðin tíma-
mót hjá mér vegna þess að þetta er
tíunda árið í röð sem ég verð með
sýningu í Gallerí Sct. Gertrude. Sú
sýning verður í byrjun nóvember að
þessu sinni en ekki á menningarnótt
Kaupmannahafnar eins og und-
anfarin níu ár,“ segir Sossa.
Uppákoma á menningarnótt
Hún er, ásamt eigendum Gallery
Nordlys, þeim Steinunni Björk Sig-
fúsdóttur og Bryndísi Stefánsdóttur,
og öðrum atorkukonum á Íslandi og í
Kaupmannahöfn, að undirbúa helj-
arinnar uppákomu á menningarnótt
hinn 14. október næstkomandi.
„Ef þetta gengur allt upp hjá okk-
ur verður þetta mjög skemmtilegt.
Það er of snemmt að segja meira til
um það á þessari stundu, það er allt í
vinnslu,“ segir Sossa, dularfull á svip.
Það er því ljóst að næstu mánuðir
verða annasamir hjá Sossu. „Ég er
að undirbúa frekar stórar sýningar.
Það er mikil vinna samfara því og
heilmikill undirbúningur. Ég legg því
ekkert spaðann og penslana frá mér
á næstunni,“ segir hún og samvisku
sinnar vegna sér blaðamaður sér
ekki annað fært en að hleypa lista-
konunni aftur að trönunum á vinnu-
stofunni og hverfur á braut út í brak-
andi síðsumarsblíðuna.
Morgunblaðið/Björn Jóhann
Sossa leggur lokahönd á eitt þeirra olíumálverka sem fara
á samsýninguna á tvíæringnum í Flórens í vetur.
Sossa fyrir utan vinnustofu sína við Nybrogade á
Gömlu strönd í Kaupmannahöfn. Margir Íslendingar
hafa litið þar inn í sumar og heimsótt listakonuna.
Góðir straumar við Gömlu strönd
Málarinn Sossa
Björnsdóttir hefur
komið sér vel fyrir í
hjarta Kaupmanna-
hafnar, við Nybrogade
á Gömlu ströndinni,
þar sem heilmikil
gróska er í listalífi
borgarinnar. Björn
Jóhann Björnsson var
á ferðinni um Kaup-
mannahöfn og tók hús
á Sossu.
TENGLAR
.....................................................
www.sossa.is
bjb@mbl.is
Hann átti fullt baðkar afheimildum, m.a. úrklippummeð frásögnum af mynd-
listasýningum á Akureyri. Nú er bú-
ið að sturta niður úr baðkarinu,
komin út bók; Myndlist á Akureyri
að fornu og nýju. Höfundurinn er
Valgarður Stefánsson.
Það má segja að Valgarður hafi
drukkið í sig myndlistina með móð-
urmjólkinni. Ragnheiður Valgarðs-
dóttir móðir hans var myndlista-
kennari, kenndi m.a. við
Gagnfræðaskólann á Akureyri í
þrjá áratugi. Hún er enn að, dvelur
á hjúkrunarheimilinu Seli, 78 ára
gömul, „og er enn að gera fínar
myndir, búin að skreyta alla ganga
með myndverkum sínum,“ segir
Valgarður. Ragnheiður sýndi aldrei
verk sín, „en gerði örugglega þús-
und myndir og gaf þær jafnóðum“.
Faðir Valgarðs, Veturliði Gunn-
arsson, var þekktur mynd-
listamaður. „Ég held ég hafi verið
búinn til í Myndlistarskólanum í
Reykjavík,“ segir Valgarður. Sjálf-
ur fór hann ekki að eiga við mynd-
list fyrr en kominn undir þrítugt
þegar faðir hans gaf honum liti,
pappír og annað tilheyrandi. „Ég
taldi mig ekki hafa neina hæfileika,
en þegar ég fékk þetta upp í hend-
urnar fór ég að prófa mig áfram og
það leið ekki á löngu að ég sá að ég
gat málað,“ segir Valgarður sem
hélt fyrstu sýninguna árið 1972.
Hefur upp frá því verið viðloðandi
myndlist, sýnt á Akureyri, Reykja-
vík og í Finnlandi svo dæmi séu tek-
in. „Ég hef verið við þetta síðan, en
tekið mér hlé inn á milli, mislöng.“
Hann fylgdist vel með myndlist-
inni á Akureyri, fór á sýningar og
safnaði umsögnum um þær allt frá
því í kringum 1970, „og átti fullt
baðkar heima“ eins og hann orðaði
það.
Kvaðst svo sem ekki hafa haft
neinar hugmyndir um hvernig þær
nýttust sér, en í desember árið 2000
bað Hannes Sigurðsson, for-
stöðumaður Listasafnsins á Ak-
ureyri, Valgarð um að taka saman 5
blaðsíðna grein um myndlist í bæn-
um og hafði hann 2 vikur til verks-
ins. „Áður en ég vissi af fylltist ég
ábyrgðartilfinningu, það er svona
þegar maður er að skrifa fyrir
virðulegt listasafn,“ segir hann og
bætir við að þegar upp var staðið
hafði hann skrifað um 100 síður um
efnið. „Ég hef svo síðan verið að
bæta við, yfirfara, endurskoða og
lagfæra og sá að þetta gat orðið
ágætur efniviður í bók.“
  
Valgarður segir bókina sína sýn álistalífið á Akureyri, „svona
eins og ég upplifi það“. Í bókinni er
greint frá fjölda myndlistamanna,
lífs og liðinna. Byrjað á frásögn af
feðgunum Hallgrími Jónssyni og
Jóni Hallgrímssyni sem voru af-
kastamiklir skreytingamenn kirkna
á Norðurlandi á seinni hluta 18. ald-
ar og svo er farið fram á vora daga.
„Bókin er eins konar virðing-
arvottur við þá myndlistarmenn
sem starfað hafa á Akureyri, fyrr og
nú,“ segir Valgarður, en bókin er
ágætt innlegg í íslenska listasögu,
þó svo að sumir þeirra sem getið er
hafi eingöngu verið þekktir heima í
héraði, „en þar settu þeir svip sinn á
og göfguðu mannlífið“. Valgarður
segist hafa „reynt að vera á léttu
nótunum“ við skrif sín, haft kímnina
í öndvegi, „og ég er þakklátur fyrir
að viðbrögðin, þeir sem hafa rætt
við mig um bókina segja að þetta
hafi tekist nokkuð vel“.
  
Meðal þeirra sem frá er greinter Jónas S. Jakobsson sem bjó
á Akureyri frá 1948 og í um það bil
10 ár, en um skeið var hann á laun-
um við að fegra bæinn. Hann varp-
aði m.a. fram þeirri hugmynd að
gera gosbrunn á Ráðhústorgi eða
setja þar upp verk af Helga magra.
Ein hugmynda hans var búa til
hringmyndaðan hólma á stórt plan
neðan við Skipagötu, mjórri í annan
endann og klofin vegna umferð-
arinnar og reisa þar táknrænar
styttur. „Jónas var 50 árum of
snemma á ferðinni með þessa hug-
mynd,“ segir Valgarður. Sem kunn-
ugt er gengur verðlaunatillaga í
samkeppni um nýtt skipulag í
miðbæ Akureyrar út á að gera síki á
svipuðum slóðum, sem næði frá sjó
og upp að Skátagili. „Það má eig-
inlega segja að Akureyrarbær hafi
keypt þessa hugmynd tvisvar,“ seg-
ir Valgarður.
Jónas gerði brjóstmyndir af
mektarmönnum bæjarins sem og
fleiru, m.a. nakinni konu í fullri
stærð. Formaður Fegrunarfélagsins
kom í veg fyrir að sú kæmi fyrir al-
menningssjónir; vildi ekki sjá ber-
strípað kvenfólk út um borg og bæ.
Þá má geta þess að við vinnslu
bókarinnar fann Valgarður um 90
verk eftir Arngrím Ólafsson frá
Hallgilsstöðum í Hörgárdal, en þau
eru víða um land. „Ég veit nú hvar
þessar myndir eru niðurkomnar.
Það væri vissulega gaman ef hægt
væri að sýna þær, eða aðrar myndir
sem tengjast efni bókarinnar,“ segir
Valgarður og nefnir að of lítið sé að
sínu mati gert af því að efna til yf-
irlits- eða sögusýninga.
Um 180 myndir eru í bókinni eftir
fjölmarga listamenn og segir höf-
undurinn að hvarvetna hafi sér vel
verið tekið, þegar leitað var leyfis
um að birta þær án þess að greiðsla
kæmi fyrir. Þá vekur athygli að
bókin er gefin út í kiljuformi, „ég
ákvað strax að þetta yrði ekki hefð-
bundin listaverkabók, mér leiðast
þær, það er svo mikill hátíðleiki yfir
þeim og svo fara þær illa í rúmi“.
Virðingarvottur
við myndlistar-
menn á Akureyri
’Bókin er ágætt innleggí íslenska listasögu, þó
svo að sumir þeirra sem
getið er hafi eingöngu
verið þekktir heima í
héraði.‘
AF LISTUM
Margrét Þóra Þórsdóttir
Morgunblaðið/Kristján
„Reyndi að vera á léttu nótunum,“
segir Valgarður Stefánsson en
komin er út bók hans; Myndlist á
Akureyri að fornu og nýju.
maggath@mbl.is