Fréttablaðið - 04.04.2003, Qupperneq 10

10 4. apríl 2003 FÖSTUDAGUR
■ Leiðrétting
Við upptalningu á þingmönnum
sem falla af þingi samkvæmt
könnunum í Norðausturkjördæmi
vantaði nafn Sigríðar Ingvars-
dóttur, sem tók sæti á Alþingi í
Norðurlandskjördæmi vestra
þegar Hjálmar Jónsson sagði af
sér þingmennsku.
Breyting á greiðslum rík-
isins:
Föst upphæð
fyrir heyrnar-
tæki
HEILBRIGÐISMÁL Breyting hefur
verið gerð á kostnaðarþátttöku
ríkisins við heyrnartæki. Þær eru
helstar þær að þeir sem fara í svo-
kallaða kuðungsígræðslu og þurfa
að endurnýja tækin sín fá nú
greidd allt að 90 prósent af verði
heyrnartækja eftir meðferð auk
þess sem aðgerðin er þeim að
kostnaðarlausu.
Greiðsluþátttaka ríkisins í
heyrnartækjum er ekki lengur
hlutfall af kostnaði heldur er nú
ein ákveðin upphæð greidd upp í
kostnað burtséð frá hvað það kost-
ar. Upphæðin hefur verið ákveðin
kr. 28.000. ■
DEYJANDI MENNING
Víða í Bandaríkjunum hefur verið komið á
banni við reykingum á opinberum stöðum
og sífellt bætast nýir staðir í hópinn.
Bann við reykingum:
Helmingi
færri
hjartaáföll
CHICAGO, AP Niðurstöður nýrrar
rannsóknar sýna að tíðni hjarta-
áfalla í smábænum Helena í
Montana hefur dregist saman um
helming síðan bann við reyking-
um á opinberum stöðum gekk þar
í gildi. Í rannsókninni, sem er sú
fyrsta sinnar tegundar, var athug-
að hvaða breytingar yrðu á heilsu-
fari almennings í kjölfar reyk-
ingabanns.
Að sögn vísindamannanna sem
stóðu að rannsókninni gefa þessar
niðurstöður ótvírætt til kynna að
bann við reykingum á opinberum
stöðum minnki hættuna á hjarta-
áfalli fyrir reykingamenn jafnt
sem aðra borgara. Engu að síður
viðurkenna þeir að æskilegt sé að
sýna fram á sams konar áhrif á
stærri vettvangi. ■
RÁN „Ég hefði aldrei trúað því að
svona rán væri framið um há-
bjartan dag,“ segir Ásdís Ásgeirs-
dóttir, sem lenti í þeirri óþægi-
legu lífsreynslu að jeppanum
hennar var stolið um síðustu helgi
fyrir utan Hallgrímskirkju þar
sem hún sótti námskeið. Ásdís
kom utan af landi og geymdi í
bílnum tvær ferðatölvur, prent-
ara, fatnað og seðlaveski. „Ég
varð ekki kvíðin í fyrstu enda full-
viss um að ég fengi það sem var í
bílnum bætt af tryggingum. Það
var ekki fyrr en ég var búin að
setja mig í samband við lögregl-
una að ég varð fyrst óróleg.“
Lögreglan tjáði Ásdísi að þrem-
ur bílum að meðaltali væri stolið í
hverri viku. Algengast væri að
þjófarnir keyrðu bílana milli borg-
arhluta og yfirgæfu þá síðan. Það
kom Ásdísi mjög á óvart þegar
henni var tjáð að engin skipulögð
leit færi fram að bílunum. Hafði
hún staðið í þeirri trú að svo væri.
„Það keyrði svo um þverbak þegar
manninum mínum var tjáð af þeim
sem til þekkja að algengt væri að
farið væri með stolna bíla á af-
skekktan stað og þeir síðan
strípaðir af varahlutum.“ ■
AFRÍKA, AP Hjálparstarfsmenn sem
starfa í Afríku segja að eyðileggj-
andi áhrif eyðni taki höndum sam-
an við fátækt, stríð, slæma stjórn-
sýslu, spillingu og óhagstætt veð-
urfar. Áhrifin eru lamandi fyrir
möguleika samfélaga sunnan Sa-
hara til að jafna sig eftir hung-
ursneyðir. Í ár ógna hungursneyð-
ir lífi og heilsu 38 milljóna manna
víðs vegar í Afríku.
„Skilaboðin eru einfaldlega
þau að þetta ófremdarástand er
ekki að hverfa. Við komum til með
að búa við viðvarandi ófremdar-
ástand,“ segir Brenda Barton,
talsmaður Matvælahjálpar Sam-
einuðu þjóðanna í Nairobi í Kenía.
Hún segir að í raun sé verið að
skilgreina mannúðarkreppur upp
á nýtt. Í Afríku séu þær að verða
viðvarandi ástand.
Innan Sameinuðu þjóðanna er
farið að tala um nýja frábrugðna
tegund hungursneyða. Sú tegund
lýsir sér þannig að þrátt fyrir
bestu viðleitni hjálparstofnana og
styrktaraðila verður mannfall af
völdum eyðni til þess grafa undan
landbúnaði, efnahag og heilbrigð-
iskerfinu.
29 milljónir smitaðar
Í Afríku sunnan Sahara eru 29
milljónir manna smitaðar af HIV-
veirunni. Það eru rúmlega tveir af
hverjum þremur smituðum ein-
staklingum í heiminum. Á svæði
þar sem 633 milljónir manns búa
eru níu prósent fullorðinna smit-
uð af veirunni. Á sumum stöðum
fer hlutfallið upp í 40%. Í þeim
löndum hafa lífslíkur fólks fallið
niður fyrir 40 ár vegna faraldurs
sem fer vaxandi.
Á innan við 20 árum hafa meira
en átta milljón afrískir landbún-
aðarstarfsmenn látið lífið af völd-
um eyðni. Sjúkdómurinn hefur
orðið fyrirvinnum milljóna fjöl-
skyldna að aldurtila, eyðilagt fá-
tæk sveitaþorp og skilið 4,2 millj-
ón börn eftir munaðarlaus.
Þetta gengur nærri lífsmögu-
leikum þeirra fátæku. „Hvernig
jafnarðu þig eftir áfallið þegar
það er enginn eftir á lífi sem get-
ur ræktað matvæli?“ spyr Brenda
Barton. „Við erum að horfa upp á
niðurlægingu samfélagsins. Við
höfum ekki séð hæsta hlutfall
HIV-smitsins. Við höfum ekki séð
það versta.“
Leitast við að hjálpa bænd-
um
Bandarísk hjálparsamtök leit-
ast við að hjálpa bændum á
frjósömum ökrunum við Chim-
bombo í Sambíu að auka fram-
leiðslu og takast á við þurrka.
Bak við hrörlegt hús yrkir ung-
ur drengur jörðina með hlújárni.
Móðir hans gengur á milli hávax-
inna en ójafnra maísplantnanna.
Freda Sichalwe segir nýjar að-
ferðir við akuryrkjuna hafa
fimmfaldað afraksturinn af blett-
inum sem hún yrkir. Að uppskeru
lokinni þarf hún ekki lengur á
matvælagjöf að halda til að halda
henni og fjölskyldu hennar á lífi.
Að auki á hún eitthvað eftir af
korni til að selja.
Mannúðarsamtök um alla Afr-
íku hafa brugðið á það ráð að nota
matargjafir til að liðka fyrir
framförum í landbúnaði. Fjöl-
skyldum er haldið uppi með mat-
vælagjöfum meðan þær læra nýj-
ar aðferðir við að yrkja jörðina.
Einnig er reynt að kynna nýjar
plöntur til sögunnar sem þola
þurrkana betur en þær sem fyrir
eru. Einnig reyna menn að fá
dregið úr viðskiptahömlum og
bæta markaðsskilyrði.
Eins og að míga upp
í vindinn
Þrátt fyrir takmarkaðan árang-
ur er þetta eins og að míga upp í
vindinn segir Renni Nancholas,
stjórnandi matvælaöryggis fyrir
hönd Alþjóða Rauða krossins og
Rauða hálfmánans. „Það munu
engin samtök leysa svo mikla
kreppu,“ segir hann. „Þetta er að
verða stjórnlaust.“
Brenda Cupper, verkefnis-
stjóri CARE-hjálparsamtakanna í
Sambíu, tekur undir orð
Nancholas. „Við þurfum á sameig-
inlegri áætlun að halda. Við höf-
um enga slíka.“
Framlög til að bregðast við
ástandinu hafa verið þokkaleg.
Hjálparstarfsmenn hafa þó
áhyggjur af því að stríðið í Írak og
vandamál annars staðar verði til
þess að minna fé verði varið til að
bæta ástandið í Afríku en ella.
„Við höfum komið í veg fyrir
hamfarir en vandinn er fjarri því
leystur,“ segir Brenda Barton hjá
Matvælahjálp Sameinuðu þjóð-
anna.
Hjálparstofnanir hafa orðið
þess varar undanfarið að aukin
þörf er fyrir matvælaaðstoð í
stórborgum. Sífellt fleiri hafa
ekki lengur efni á því að kaupa
sér mat. Sameinuðu þjóðunum
telst til að um 300 milljónir Afr-
íkubúa verði að framfleyta sér á
innan við 80 krónum á dag, en það
er 51% þeirra sem búa sunnan Sa-
hara. Alþjóðabankinn hefur spáð
því að eftir tólf ár hafi þeim fá-
tækustu fjölgað um 45 milljónir.
Spilling og slæm stjórnsýsla
Afríka er eina heimsálfan sem
er fátækari en hún var árið 1960.
Slæm stjórnsýsla og útbreidd
spilling hafa ráðið nokkru þar um.
Lífi milljóna
ógnað af eyðni
og hungusneyð
Hjálparstofnanir óttast að hungursneyðin sem vofir yfir 38 milljón íbú-
um Afríku kunni að vera viðvarandi ógn. Eyðnifaraldurinn eykur líkur
á hungursneyðum þar sem sífellt færri verða eftir til að vinna við mat-
vælarækt og framleiðslu.
MAÍS ÞURRKAÐUR Í SAMBÍU
Roseena Moyo og mágur hennar Charles Mufukule eru meðal þeirra sem reyna nýjar að-
ferðir við matvælarækt og geymslu í Sambíu.
BEÐIÐ EFTIR MATVÆLAAÐSTOÐ
38 milljónir þurfa á matvælaaðstoð að halda í Afríku í ár. Hjálparstarfsmenn segja eyðni-
faraldurinn auka á vandann þar sem erfiðara verði að berjast gegn náttúruöflunum og
spillingu.
Svonaerum við
STARFANDI FÓLK EFTIR ATVINNU-
GREINUM 2001 Í PRÓSENTUM
2001
Landbúnaður 1,5
Fiskveiðar og -vinnsla 12,1
Annar iðnaður 11,0
Orkuveitur 3,2
Byggingarstarfsemi 9,8
Verslun, veitingar og hótel 13,3
Samgöngur og flutningar 7,6
Önnur þjónusta 22,1
Opinber starfsemi 19,4
Heimild: bondi.is
FLESTIR STARFA VIÐ VERSLUN
OG ÞJÓNUSTU
35 prósent störfuðu við verslun og þjón-
ustu á Íslandi árið 2001. Fæstir störfuðu
hins vegar við landbúnað, eða aðeins 1,5
prósent, en voru 2,6 prósent árið 1990 og
er það þá fækkun um 1,1 prósent á ellefu
árum.
ÁSDÍS ÁSGEIRSDÓTTIR
Jeppinn sem stolið var frá Ásdísi er dökkgrænn Nissan Terrano árgerð 1992 með skrán-
ingarnúmerinu LN-550. Ásdís segir að sér hafi verið tjáð af starfsmönnum Vöku að svo
virtist sem miklu væri stolið af jeppum af þessari tegund til að nálgast varahluti. Eins væri
algengt að Patrol-jeppum væri stolið í sama tilgangi. „Eftir þessar fréttir er ég vonlítil um
að fá bílinn heilan til baka.“
Jeppa stolið um hábjartan dag:
Stolið við
Hallgrímskirkju