Fréttablaðið - 04.04.2003, Qupperneq 20

Lítið hefur verið byggt af smá-íbúðum undanfarin ár á Íslandi
og er verulegur skortur á heppilegu
húsnæði fyrir ungt fólk, hvort held-
ur er á leigu- eða kaupmarkaði. Allt
of margir ráðast í erfiðar fjárfest-
ingar og eyða
mörgum árum og
áratugum í þung-
an róður við að ná
landi vegna allt
of mikilla skulda
við það eitt að
koma sér upp
þaki yfir höfuðið.
Eða hrekjast á
milli vistarvera á leigumarkaði sem
flokkast varla sem mannabústaðir.
Það verður að grípa til róttækra
aðgerða í húsnæðismálum ungs
fólks með það að markmiði að létta
þá byrði sem húsnæðismál eru ungu
fólki og auka framboð á heppilegu
húsnæði á viðráðanlegum kjörum.
Þegar þung byrði húsnæðiskaupa
blandast við háar afborganir af
námslánum lenda margir í fátækt-
argildru sem þrautin þyngri reynist
að losna úr. En málefni Lánasjóðs-
ins eru efni í aðra grein.
Öruggt húsnæði og viðráðanlegir
valkostir fyrir ungt fólk eru grund-
völlur að allri velferð. Samfylkingin
ætlar að grípa til aðgerða sem duga
til frambúðar og skapa varanlegan
og góðan valkost fyrir ungt fólk í
húsnæðismálum og fjölga smáíbúð-
um til leigu eða eignar. Sænskir
jafnaðarmenn fóru snjalla leið til að
byggja húsnæði fyrir ungt fólk sem
hefur reynst faræl. Undanfarið hef-
ur Samfylkingin verið að móta til-
lögur sem hentað gætu Íslandi og
líta nú dagsins ljós í drögum að
málaskrá flokksins fyrir kosning-
arnar á Vorþingi Samfylkingarinnar
4.-5. apríl nk.
Sú leið sem lögð er til í drögum
að málaskrá Samfylkingarinnar
fyrir kosningarnar er að stofna sér-
stök húsnæðisfélög til að ráðast í
átak í uppbyggingu smáíbúða fyrir
ungt fólk. Húsnæðisfélög með þátt-
töku einstaklinga, félagasamtaka,
ríkis, fyrirtækja og sveitarfélaga.
Smáíbúðirnar væru hvort heldur er
til leigu á félagslegum markaði eða
eignar. Það hefur skapast brýn þörf
á varanlegum og raunhæfum úrbót-
um í þessum málum. Enda mætti
líkja stöðu margs efnalítils ungs
fólks við neyðarástand. Tryggt væri
að bæði leigu- og kaupverð verði
sanngjarnt og viðráðanlegt fyrir
ungt fólk sem er í námi, á vinnu-
markaði eða er að ljúka námi og
koma fótum undir fjölskyldur sínar.
Það er skylda samfélagsins að
hlúa vel að unga fólkinu sem í al-
þjóðavæddum heimi velur sér bú-
setu eftir því hvar gott er að búa.
En sest ekki sjálfkrafa að á Íslandi
í þröngum kjallara á okurprís. Nú-
verandi stjórnarflokkar brugðust
þessari skyldu, enda félagslegum
úrræðum sem þessum að mestu
verið úthýst við uppbyggingu
samfélagsins. Unga fólkið hefur
verið skilið eftir og sérstaklega
þeir sem ekki hafa aðgang að digr-
um sjóðum. Það er að myndast
stórt og óréttlátt bil á milli aðstöðu
kynslóðanna í lífskjörum og ef
ekki verður gripið til vitrænna að-
gerða verður unga kynslóðin al-
mennt mun verr efnum búin en sú
á undan. Við eigum að jafna lífs-
kjörin í þjóðfélaginu og þar þola
umbætur í húsnæðismálum enga
bið. Sérstök húsnæðisfélög til að
byggja íbúðir fyrir ungt fólk er fé-
lagslegt réttlætismál sem við eig-
um að berjast fyrir í kosningunum
í vor. ■
21FÖSTUDAGUR 4. apríl 2003
Fjárfestum
í menntun
Jafnrétti til náms hlýtur aðvera eitt af meginmarkmiðum
stjórnvalda. Stjórnvöld verða að
tryggja öllum aðgang að fjöl-
breyttri framhaldsmenntun án
tillits til efnahags eða búsetu.
Framsóknarmenn hafna öllum
hugmyndum um skólagjöld hvort
sem á grunn-
framhalds- eða
háskólastigi er
að ræða. Um
leið og við verð-
um að tryggja
jafnan aðgang
allra að því
m e n n t a k e r f i
sem hér er til
boða verður að tryggja að það
kerfi sé samkeppnishæft við það
besta sem gerist í heiminum.
Lánasjóður íslenskra náms-
manna er eitt okkar sterkasta
vopn til að tryggja jafnrétti til
náms. Í lögum um Lánasjóðinn
kemur fram að hlutverk hans er
að vera félagslegur jöfnunarsjóð-
ur. Því miður er það svo að það
hlutverk hefur ekki verið tekið
nógu alvarlega undanfarin ár.
Það sjáum við á ítrekuðum úr-
skurðum umboðsmanns Alþingis
þar sem sjóðurinn hefur verið
gagnrýndur harkalega. Stjórn-
endur LÍN hafa ekki brugðist við
þessari gagnrýni og halda áfram
sömu vinnubrögðunum. Stjórnin
hefur virt að vettugi áskoranir
stúdenta um að endurskoða
vinnureglur og vinnuferla sjóðs-
ins. Ungir framsóknarmenn hafa
ítrekað bent forystu flokksins á
það ójafnræði að meirihluti
stjórnar LÍN skuli vera skipaður
einungis aðilum Sjálfstæðis-
flokksins. Þetta er ekki í sam-
ræmi við aðra nefndarskipan
samkvæmt stjórnarsáttmála.
Nauðsynlegt er að skipt verði um
meirihluta í stjórninni og hafa
menn klárlega gert sér grein fyr-
ir því. Við teljum að LÍN þurfi að
axla ábyrgð sína á ný sem félags-
legur jöfnunarsjóður.
Framsóknarmenn vilja
treysta hlutverk lánasjóðsins.
Við viljum lækka endurgreiðslu-
byrðina en óþolandi er að fólk
sem er að koma undir sig fótun-
um eftir nám skuli á sama tíma
vera að greiða upp lán nokkuð
hratt. Framsóknarmenn vilja að
endurgreiðslubyrðin verði
lækkuð í 3,75% til samræmis við
eldri lánaflokk. Einnig er eðli-
legt að endurgreiðsla námslána
verði miðuð við eðlileg námslok
en ekki við lok lántöku eins og
gert er í dag. Slík breyting
myndi koma í veg fyrir það mis-
rétti að námsmenn sem enn
væru í námi væru að greiða af
eldri lánum.
Við viljum einnig leita leiða til
þess að koma í veg fyrir þá
skerðingu á jafnrétti til náms
sem liggur í því að námsmenn
þurfa ábyrgðarmenn til að vera
lánshæfir. Sömuleiðis viljum við
að framfærslugrunnur LÍN verði
endurskoðaður þannig að tekin
verði af öll tvímæli um hver hin
raunverulega framfærsluþörf
námsmanna er. Þannig yrði
helsta deilumáli stjórnar LÍN og
forsvarsmanna stúdenta eytt í
eitt skipti fyrir öll. Jafnframt
vilja framsóknarmenn að hluta
námslánanna verði breytt í styrk
eins og þekkist á hinum Norður-
löndunum.
Öflugt menntakerfi er eitt af
skilyrðum fyrir jafnrétti, fram-
förum og framamöguleikum ein-
staklinganna í nútímaþjóðfélagi.
Lánasjóður íslenskra námsmann
er okkar sterkasta vopn til að
tryggja jafnrétti til náms. Fram-
sóknarmenn hafa skýrar tillögur
um hvernig treysta eigi hlutverk
lánasjóðsins og eru reiðubúnir til
að takast á við verkefnið. ■
Stjórnarflokkarnir keppastþessa daga við að yfirbjóða
hvorn annan í skattalækkunum.
Þetta er frekar örvæntingarfull
leið til að krækja sér í atkvæði því
allir vita að þessir flokkar hafa
stjórnað í 8 og 12 ár án þess að
lækka skatta á launafólk. Það þýð-
ir því lítið að mæta rétt fyrir
kosningar og lofa öllum öllu.
Það skelfileg-
asta við þessi
loforð Sjálf-
stæðisflokks og
Framsóknar er
að þau miða öll
að flötum
skattalækkun-
um. Enginn
munur er gerður
á lágum og háum tekjum. Þeir
sem eru með milljón á mánuði
hagnast mest en skattar hjá fólki
sem hefur meðallaun og lág-
markslaun minnka lítið. Geir H.
Haarde, fjármálaráðherra og
varaformaður Sjálfstæðisflokks-
ins, hefur sagt að hækkun á skatt-
leysismörkum komi ekki til
greina því hún sé svo kostnaðar-
söm! Það virðist hins vegar sem
niðurfelling á hátekjuskatti sé
eitthvað sem ríkissjóð munar ekk-
ert um.
Fyrir utan að miða að því að
þeir ríku verði enn ríkari eru
þessar skattalækkunartillögur
afar óábyrgar. Fimmtán milljarða
munu tillögur Framsóknar kosta
og Sjálfstæðisflokkurinn toppar
það með rúmlega 20 milljörðum.
Það gleymist hins vegar að segja
hvaðan tekjurnar eigi að koma. Á
að reka ríkissjóð með halla næstu
árin og auka þannig skuldir ríkis-
ins? Eða ætla flokkarnir að skera
enn meira niður í velferðarkerf-
inu? Koma á sjúklingasköttum og
skólagjöldum, eða auka á einka-
væðingu í almannaþjónustu?
Þetta vill fólk fá að vita fyrir
kosningar og á auðvitað rétt á því.
Vinstrihreyfingin – grænt
framboð hefur allt aðrar áherslur
í skattamálum. Við tökum ekki
þátt í yfirboðum stjórnarflokk-
anna heldur viljum nota pening-
ana til að bæta velferðarkerfið.
Hækkun skattleysismarka og
tekjutengdar endurgreiðslur
skatta koma fólki með lágar tekjur
og einnig þeim sem eru með með-
altekjur til góða. Þetta fólk hefur
setið á hakanum í tíð núverandi
ríkistjórnar, sem hefur á hinn bóg-
inn dekrað við hátekjufólk.
Niðurfelling leikskólagjalda
myndi koma barnafjölskyldum
til góða og þarf ekki að kosta ríki
og sveitarfélög nema 2 millj-
arða. Til að fá inn tekjur fyrir
því verkefni mætti hækka skatt
á fjármagnstekjur umfram
100.000 krónur en VG hefur
jafnframt lagt til að fjár-
magnstekjur undir því marki
verði skattfrjálsar. Skattar eiga
að jafna lífskjör fólks í þessu
landi en það virðast ríkisstjórn-
arflokkarnir ekki skilja. Það er
því best að gefa þeim frí frá
þessum málum. ■
Smáíbúðir fyrir ungt fólk
Kosningar
maí 2003
HLYNUR
HALLSSON
■ frambjóðandi á
lista VG í Norðaustur-
kjördæmi skrifar um
skattaloforð ríkis-
stjórnarinnar.
Kosningar
maí 2003
BJÖRGVIN G.
SIGURÐSSON
■ frambjóðandi Sam-
fylkingarinnar skrifar
um húsnæðismál
ungs fólks.
Kosningar
maí 2003
SÆUNN STEF-
ÁNSDÓTTIR
■ frambjóðandi á
lista framsóknar-
manna í Reykjavík
norður skrifar um
málefni LÍN.
Skattalækkanir
fyrir þá ríku
„Öflugt
menntakerfi
er eitt af skil-
yrðum fyrir
jafnrétti.
„Það er
skylda samfé-
lagsins að
hlúa vel að
unga fólkinu.
„Ætla flokk-
arnir að skera
enn meira
niður í vel-
ferðarkerfinu?