Fréttablaðið - 19.03.2004, Blaðsíða 38

heilsa o.fl.
Vikulegur blaðauki Fréttablaðsins um hei lbr igðan l í fsst í l
Ritstjórn: sími 515 7500 – netfang: heilsa@frettabladid.is. Auglýsingar: sími 515 7500 – netfang: auglysingar@frettabladid.is
Syfja ræðst af tíma dags, vegnalíkamsklukkunnar og því
hversu lengi við höfum vakað,“
segir Hjördís B. Tryggvadóttir sál-
fræðingur. Svefninn skiptist í ólík
svefnstig og til að auka líkur á að
fá djúpan og góðan svefn er væn-
legast að fara að sofa í kringum
miðnættið, svona öllu jöfnu. Ef við
freistumst til að leggja okkur um
miðjan dag fellur svefnþörfin
skarpt og líkur eru til að við verð-
um syfjuð seinna það kvöldið.
Þetta getur leitt til vítahrings
svefnleysis ef ekki er gripið í
taumana í tæka tíð. Mikilvægt er
að hafa í huga að svefn er ekki
viljastýrður, heldur verða að hafa
myndast réttar aðstæður í líkam-
anum til þess að við náum að sofna.
Fæst okkar geta því ákveðið að í
kvöld ætlum við að sofna klukkan
níu því við sváfum svo illa í nótt,
heldur verðum við að bíða þar til
líkaminn er tilbúinn að sofna.
Við ferðumst milli svefnstiga á
kerfisbundinn hátt yfir nóttina, úr
grunnum svefni yfir í djúpan
svefn yfir í draumsvefn. Hver
„lota“ tekur um 90 mínútur. Mest-
an djúpsvefn fáum við þó í upp-
hafi nætur eða í kringum mið-
nættið og undir morgun er
draumsvefninn orðinn ríkjandi. ■
Það er ein regla sem ég fylgiskilyrðislaust. Ég fer snemma
að sofa,“ segir Helgi Pétursson,
tónlistarmaður og sjónvarpsmað-
ur með meiru. „En ég hef svo sem
ekki mikið þurft að leiða hugann
að þessu í gegnum tíðina og alltaf
sofið eins og barn. Ég finn það
hins vegar kominn á sextugsald-
urinn að svefninn léttist.“
Helgi segist aldrei hanga yfir
sjónvarpi fram á nætur, því það
telur hann ávísun á andvökur.
Hann er heldur ekkert sérstak-
lega að hugsa um hvað hann lætur
ofan í sig eftir kvöldmat. „Ég les
hins vegar alltaf eitthvað fyrir
svefninn og finnst það nauðsyn-
legt, en aðalatriðið er að fara að
sofa þegar maður finnur að maður
er orðinn syfjaður og vera ekki að
hanga yfir tilgangslausu bulli
fram á nótt. Það er reglan sem ég
fylgi og það virkar fyrir mig.“ ■
Sofið vært á nóttunni:
Ekki gott að leggja sig
um miðjan daginn
LÍKAMSKLUKKAN ER 24 STUNDA SVEIFLA Á ÝMSUM HORMÓNUM OG LÍKAMSHITA
Vegna innbyggðu klukkunnar eigum við okkar kjörsvefntíma sem hjá flestum er frá því í
kringum miðnætti og til átta/níu að morgni. Ef við sofum á þessum tíma eru líka mestar
líkur á góðum djúpum svefni.
400 mg sterkar kalktöflur
með D vítamíni
Byggir upp bein og tennur.
Biomega
Sofið vært eða illa:
Svefnraskanir
Um 150 tegundir svefnrask-ana eru þekktar og hafa ver-
ið flokkaðar niður. Haraldur Þor-
steinsson, starfsmaður hjá
Flögu, nefnir hér nokkur dæmi
um slíkar raskanir.
Margarsvefnrask-
anir eru vel
þekktar, til
dæmis „para-
somníur“ sem
fela í sér að við
gerum ýmislegt
á meðan við sof-
um. Þannig
ganga sumir eða tala í svefni og
til eru mjög dramatísk dæmi.
Fólk hefur jafnvel verið sakað
um að myrða í svefni. Aðrir
komast að því, eftir áralanga
baráttu við vigtina, að þeir borða
í svefni. Það getur reyndar verið
mjög hættulegt því þú hefur
enga meðvitund um það hvað þú
lætur ofan í þig.
Fótaóeirð erönnur al-
geng svefn-
röskun en þá
fær fólk fóta-
kippi sem tru-
fla svefn. Fólk
hefur þá oft
einnig einkenni dægursyfju, þar
sem það nær ekki að hvílast yfir
nóttina er það illa upplagt yfir
daginn.
Mörg börn pissa undir og sumlangt fram eftir aldri. Við
þessu er til nánast óbrigðult ráð.
Börnin eru látin sofa á sérstakri
dýnu sem leiðir rafmagn. Ef
dýnan blotnar hringir bjalla og
krakkarnir vakna því um leið og
þeir væta rúmið. Þetta virkar
sem meðferð.
Narkolepsy“ lýsir sér þannigað fólk fellur skyndilega í
svefn, við hvaða aðstæður sem
er. Auðvelt er að greina sjúk-
dóminn, en talið er að erfði spili
stóran þátt hvað varðar orsök
hans. Önnur klínísk einkenni fyl-
gja einnig, til dæmis missir fólk
máttinn ef það kemst í mikla
geðshræringu, ef það hlær of
mikið eða fær alvarlegar fréttir.
Íslensk börn og unglingar virð-ast sem heild með seinkaða
líkamsklukku. Þeir fara klukku-
stund seinna að sofa en ungling-
ar annars staðar í Evrópu. Það
gæti tengst því að klukkan okkar
er ekki í takt við hinn náttúrlega
sólarhring.
KOSTIR
Mánaðarkort býður upp á þá fjölbreytni
að hægt er að skipta á milli stöðva og
stökkva á alls konar kostaboð.
GALLAR
Mánaðarkortin eru dýrasti kosturinn á
líkamsræktarstöðvum.
KOSTIR
Greiðslan tekin sjálfkrafa af greiðslukort-
inu – líkamsræktarkortið alltaf til og
engin afsökun að fara ekki í leikfimi.
GALLAR
Maður er fastur á sama stað í ár – ekki
gott ef maður er óánægður.
Hvað æfirðu oft í viku?
„Ég æfi fjórum til sex sinnum í viku og
alltaf í tækjunum. Ég er bakveik og get
ekki verið í tímum. Ég hef æft
í svona eitt og hálft ár.“
Margrét Ásgeirsdóttir
Svefn skiptist í fimm stig
Svefnstig 1, svefnhöfgi. Þegar
við erum að fara úr vöku yfir
í svefn. Auðvelt er að vekja
fólk á þessu stigi. Við verjum
um 5% svefntímans í því.
Svefnstig 2. Þá erum við alveg
sofnuð og það þarf að hafa
aðeins fyrir því að vekja fólk.
Við verjum um 50% svefn-
tímans í þessu stigi.
Svefnstig 3 og 4 eða djúpsvefn.
Þá erum við alveg steinsofn-
uð. Erfitt að vekja fólk upp
úr djúpsvefni, það er lengi að
komast til meðvitundar. Við
verjum 20–25% svefntímans
í djúpsvefni.
Draumsvefn. Þá dreymir okkur
myndræna drauma. Við verj-
um 20–25% svefntímans í
drauma.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M
Hvernig tryggir þú þér
góðan nætursvefn?:
Ekkert tilgangslaust
bull fram á nætur
HELGI PÉTURSSON
Er mikill morgunmaður og
tekur daginn snemma.
Hann fer alltaf að sofa fyrir
klukkan 11 á kvöldin.
MÁNAÐARKORT ÁRSKORT
+ - + -