Fréttablaðið - 12.07.2004, Blaðsíða 47

19MÁNUDAGUR 12. júlí 2004
Ég álít að mál-
skotsréttur for-
setans til þjóðarinnar sé
lagður inn í stjórnarskrá
landsins til þess fyrst og
fremst að styrkja lýðræð-
ið og því beri að nota
hann ef þörf krefur.
Málskotsréttur styrkir lýðræði og þingræði
Gífurlegur orðaflaumur bæði í ræðu
og riti hefur fallið að undanförnu um
þátt forseta Íslands í núverandi stöðu
títtnefndra fjölmiðlalaga og með þeim
orðaflaumi hefur flotið ýmiss konar
sóðaskapur og vitsmunavandræði. Ég
ætla ekki að eltast við þau efni. Ég vil
aðeins minnast á tvö til þrjú megin-
atriði þessa máls. Forseti Íslands sagði
í sjónvarpsviðtali að hann hefði tekið
ákvörðun sína um synjun fjölmiðla-
laganna fullkomlega einn eins og for-
seta beri að gera. Ég efast ekki um það.
Ég vil aðeins minna á að tugþúsundir
manna höfðu sent honum hvatningar-
orð um að undirrita ekki fjölmiðlalögin
og vísa þeim þannig til þjóðaratkvæða-
greiðslu samkvæmt 26. grein laga í
stjórnarskrá Íslands. Ég hef hvergi séð
á þetta atriði minnst í fyrrnefndri orð-
ræðu um synjunarákvörðun forsetans.
Þetta er þó staðreynd, sem minnir á að
þjóðin telur sig eiga afskiptarétt að
þjóðmálum og þingmálum með atbeina
hins þjóðkjörna forseta.
Í mörgum blaðagreinum um synj-
unarákvörðun forsetans er hún talin
svo mikilvæg og áhrifarík að hún skaki
samfélagið til falls ásamt þingræði
þess og lýðræði. Ég álít að málskots-
réttur forsetans til þjóðarinnar sé lagð-
ur inn í stjórnarskrá landsins til þess
fyrst og fremst að styrkja lýðræðið og
því beri að nota hann ef þörf krefur. Ef
ég skil orðið þingræði rétt, þá merkir
það samráð og samstarf þjóðkjörinna
alþingismanna um tiltekin málefni,
samþykkt þeirra eða synjun með ein-
földum meirihluta atkvæða eða öllum
atkvæðum þingmanna. Nú gerðist það
á síðasta ári að foringjar ríkisstjórnar-
innar ákváðu að rjúfa margra alda
gamla og dýrmæta friðarhefð Íslands
og styðja stríðsrekstur í Írak, bæði
með stuðningsyfirlýsingu og vopna-
flutningi, sem þó var unnt að stöðva
fyrir tilstilli annarra. Þetta gerðu
flokksforingjarnir án þess að ráðgast
við Alþingi. Hvar var þá stödd um-
hyggjan og virðingin fyrir þingræð-
inu? Var þá enginn viðlátinn því til efl-
ingar?
Í margnefndu umræðuflóði líðandi
vors og sumars hefur háttvirtur utan-
ríkisráðherra, Halldór Ásgrímsson,
verið óspar á að lýsa yfir þingræðis-
vilja sínum. „Ég er mikill þingræðis-
maður,“ sagði hann með snikk í beinni
sjónvarpsútsendingu. Ég og fleiri mun-
um líka aðra sjónvarpsútsendingu af
háttvirtum ráðherra, Halldóri Ás-
grímssyni, þar sem hann stóð við
ræðustól Alþingis og talaði fram til
þingmanna. Sjónvarpsáhorfendur sáu
á hlið hans og bak. Hann talaði þarna til
andmælenda Kárahnjúkavirkjunar
bæði innan Alþingishúss og utan og
sagði að það væri tilgangslaust að vera
með öll þessi mótmæli gegn virkjun-
inni, það væri löngu búið að ákveða
hana. Þá voru lög um Kárahnjúka-
virkjun ekki tilbúin og ekkert var
minnst á þingræðið.
Eftir undanfarandi upprifjun og
endurskoðun margvíslegra mála og
málavaxta sé ég ekki fram á, að mál-
skotsréttur forseta og þjóðaratkvæða-
greiðsla skaði þingræði og/eða lýðræði,
heldur efli og styrki hvort tveggja
gegn flokksræði. ■
ÁSGERÐUR JÓNSDÓTTIR
UMRÆÐAN
FJÖLMIÐLALÖGIN
,,
AF NETINU
Mazda3 T 5HB 1,6 l kostar a›eins 1.795.000 kr.
Aukahlutir á mynd: álfelgur og flokuljós
Mazda3
– margver›launa›ur bíll á ótrúlegu ver›i
H
im
in
n
o
g
h
a
f
-
9
0
4
0
4
7
0
Hvað næst?
Hvar á að draga línuna? Þessi spurning
kemur upp í hugann þegar fréttir eru
fluttar af því að sú hugmynd hafi skotið
upp kollinum – og þyki jafnvel koma til
álita meðal þeirra sem nokkru fá um
ráðið – að setja njósnakubb í alla bíla
landsmanna. Vefþjóðviljinn hefur iðu-
lega bent á það þegar nýjar hugmyndir
um aukið eftirlit hins opinbera með
borgurunum skjóta upp kollinum, að
verði hugmyndirnar samþykktar líði ekki
að löngu þar til næsta og enn meira
íþyngjandi hugmynd verði viðruð og nái
fram að ganga.
Vefþjóðviljinn á andríki.is
Harðari tónn
Á nýafstöðnu þingi EPSU (European
Public Service Union, Starfsfólk í al-
mannaþjónustu innan Evrópusam-
bandsins og EES) í Stokkhólmi í vikunni
kom fram harðari tónn frá forsvars-
mönnum verkalýðshreyfingarinnar og
gagnrýnni í garð Evrópusambandsins en
fram hefur komið í langan tíma.
Ögmundur Jónasson á ogmundur.is
Er allt samfélagið orðið geggjað?
Þannig mætti spyrja, miðað við þær
fréttir sem fjölmiðlar flytja okkur
þessa dagana. Að minnsta kosti mætti
ætla að valdhafarnir hefðu gengið af
göflunum og væru sannfærðir um að
kjósendur séu allir upp til hópa fæð-
ingarhálfvitar, sem engan greinar-
mun gera á réttu eða röngu. En sem
betur fer heldur þjóðin sönsum þó
henni sé nú freklega misboðið með
skrípaleik stjórnmálanna um þessar
mundir.
Þrátt fyrir mikið áróðursmoldviðri
sem upp var þyrlað í sambandi við
hlutverk forsetans í meðferð mál-
skotsréttarins þá sýndu úrslit forseta-
kosninganna að kjósendur halda enn-
þá ró sinni, heilbrigðri skynsemi og
dómgreind. Þrátt fyrir bægslagang
manna og málgagna í þágu VALDS-
INS, sem hefur að engu lýðræðislegan
rétt þjóðarinnar til að nota kosningar-
rétt sinn, ef þing og stjórn misbeitir
valdi sínu á jafn gróflegan hátt og
verklag sýndi í meðferð lagasetningar
um fjölmiðla. Þessi málskotsréttur er
hvorki meira né minna en hornsteinn
lýðræðisins og okkar kjósenda eina
vopn, þegar valdhafar gleyma skyld-
um sýnum til samráðs við aðra, þjös-
nast áfram í valdníðslu og hroka og
beita naumu „meirihlutavaldi“ til að
koma vilja SÍNUM fram, án tillits til
þess hvort það er í þágu almanna-
heilla eður ei. En við eigum nú eftir að
greiða atkvæði samkvæmt málskots-
réttinum, rétti okkar kjósenda til að
veita valdhöfum aðhald og áminningu,
þegar þeir ganga of langt í einræði og
gleyma hvaðan þeim kemur valdið
Forseti lýðveldisins, hver svo sem
hann er og á hvaða tíma sem er, er um-
boðsmaður okkar kjósenda, sem hand-
hafi þessa valds, til þess er hann kos-
inn beinni kosningu af þjóðinni allri,
en ekki skipaður pólitískt, af einum
flokki eða þröngum hópi manna. Með
því að skrifa ekki undir vafasama
lagasetningu, afsalar hann sínu um-
boði til undirskriftar og staðfestingar,
en leggur það í dóm þjóðarinnar að
synja eða samþykkja þau lög sem um
er að ræða.
Þessi margumtöluðu fjölmiðlalög
eru komin í hendur þjóðarinnar til
samþykkis eða synjunar með at-
kvæðagreiðslu, samkvæmt stjórnar-
skrá. Og kosningarréttinum geta eng-
ir flokksforingjar svipt okkur svona
fyrirvaralaust, þó þeir fegnir vildu.
Þeirri stjórnarskrá sem enn er í fullu
gildi fá þeir heldur ekki breytt að geð-
þótta, án undangenginnar umræðu og
kosninga. Alþingi afgreiddi fjölmiðla-
lögin, forsetinn sendi þau áfram til
þjóðarinnar, þar sem þau eru nú og
þar skulu þau afgreidd með sama
hætti og aðrar kosningar og eftir
sömu lögum. Þetta er einfalt mál og
augljóst hverjum heilvita manni.
Allir tilburðir til að ógilda það ferli
eru sjálfsblekking ráðþrota einræðis-
hyggju og yfirklór. Að undanförnu er
að sjá að valdið hafi stigið sumum svo
heitt til höfuðs, að þeir séu hættir að
sjá staðreyndir laga og lýðræðis. Og
sýnist fullkomin ástæða til að minna
valdhafa á það að þeir eru, eins og
bóndinn sagði við kaupfélagsstjórann
fyrrum, þegar honum fannst stjórinn
orðinn einum of fúll og hrokafullur:
„Hvað heldurðu að þú sért? Þú ert nú
ekkert annað en auðmjúkur þræll
okkar bændanna“. Ef til vill eru vald-
hafarnir nú svo hræddir við svipaða
áminningu frá kjósendum að þeir
þora ekki að LEYFA þeim að láta álit
sitt í ljós með lögboðinni og stjórnar-
skrárvarinni kosningu. ■
GUÐRÍÐUR B. HELGADÓTTIR
SKRIFAR UM ÞJÓÐARATKVÆÐA-
GREIÐSLUNA
UMRÆÐAN
Svona gera menn ekki
es.xud.www
21:21 XUD
Sænsk hágæðarúm The
DUX® Bed
m a d e i n S w e d e n
„Áratuga reynsla á Íslandi“
DUXIANA
Háþróðaður svefnbúnaður
Ármúla 10 • 108 Reykjavík
Sími: 5689950
7007 XUD