Fréttablaðið - 01.10.2004, Blaðsíða 24

Fækkar áfrýjunum?
Lögmenn, sem ekki eru í aðdáenda-
hópi Jóns Steinars Gunnlaugssonar,
sitja þungt hugsi þessa dagana enda
líst sumum þeirra miður vel á að eiga
niðurstöður mála skjólstæðinga sinna í
Hæstarétti undir honum komnar. Hafa
hinir sömu velt fyrir sér hvernig þeir geti
forðast Jón og virðist að-
eins ein leið fær, þ.e.
að áfrýja ekki dómum
til Hæstaréttar. Má því
búast við að fleiri en
áður kjósi að una dóm-
um héraðsdómstólanna
í stað þess að freista þess
að leita endanlegs úr-
skurðar Skikkjanna níu
á Arnarhóli. Fari svo
er viðbúið að annirnar í Hæstarétti
minnki og því spurning hvort áfram
verði þörf fyrir alla níu dómarana. Jafn-
vel gæti skapast lag til að fækka í réttin-
um, segjum um tvo dómara eða svo, en
þá kann að vefjast fyrir mönnum hverj-
um eigi að segja upp og hverjum ekki.
Það tíðkast svosem víðast, við slíkar að-
stæður, að segja þeim upp sem stystan
hafa starfsaldurinn en efast verður um
að slík leið hugnist valdhöfum í þessu
tilviki.
Svo skal böl bæta
Júlíus Hafstein hefur löngum þótt hug-
myndaríkur og ráðagóður og er jafnan
boðinn og búinn að segja hvernig stan-
da eigi að málum og hvernig ekki.
Skiptir þá engu hvort liðsinnis hans er
sérstaklega óskað eða ekki. Í Frétta-
blaðinu í gær ráðleggur hann þingflokki
Samfylkingarinnar að óska eftir tiltekt
og rannsókn á Línu.neti áður en óskað
er eftir athugun á fjárfestingum Símans
og arðsemi þeirra, líkt og flokk-
urinn hefur gert. Svo skal
böl bæta að benda á ann-
að verra, sagði einhver og
gerir Júlíus þessa
vafasömu aðferð
að sinni. Ólík-
legt má telja
að þingflokkur
Samfylkingar-
innar þiggi
ráðið, þótt gott
sé.
Á hátíðarstundum hafa ýmsir ñ
ekki síst framsóknarmenn – gaman
af því að vísa til pólitískrar stjórn-
visku Þorgeirs Ljósvetningagoða
við kristnitökuna á Þingvöllum
fyrir þúsund árum síðan. Hans nið-
urstaða var að ef menn slitu sund-
ur siðinn í landinu myndu menn og
slíta sundur friðinn. En þrátt fyrir
þessa niðurstöðu vissi Þorgeir að
óraunhæft var að ætlast til þess að
menn sneru heim frá Þingvöllum
og gengu í einu og öllu í samræmd-
um takti hins nýja siðar. Þess
vegna fengu menn aðlögunartíma
og máttu meðal annars blóta á laun.
Þessi saga er jafnan rifjuð upp til
að minna á að hægt er að leysa frið-
samlega úr ágreiningsefnum, sé til
þess vilji og skynsemi til að lempa
mál og gefa jafnvel stundum eitt-
hvað eftir. Í því felst kjarni hinnar
pólitísku kristinfræði Ljósvetn-
ingagoðans. Andstæðu hennar má
hins vegar finna í ofstæki og óbil-
girni Ólafs Tryggvasonar og Þang-
brands, sem boðuðu sinn Krist með
brugðnu sverði.
Framsóknarflokkurinn hefur í
þessari viku verið að kynna sér-
staka útgáfu af pólitískri Kristin-
fræði. Kristinn H. Gunnarsson,
sem vissulega hefur verið erfiður í
samstarfi í þingflokki Framsóknar-
flokksins, hefur nú verið gerður
landlaus í nefndarstarfi Alþingis.
Algerlega. Hjálmar Árnason þing-
flokksformaður talar um sam-
starfsörðugleika. Það kann að vera
mikið til í því, enda greiddu allir
viðstaddir þingmenn flokksins –
utan einn – þessum málalyktum at-
kvæði sitt. Hins vegar hefur sér-
staða Kristins í flokknum, og það
að hann hefur tilhneigingu til að
kjósa ágreininginn ef hann er í
boði, verið öllum ljós um nokkurra
ára skeið. Kristinn tókst á við
kraftmikla flokksmenn um sæti
á framboðslistanum einmitt á
þessum forsendum. Hann fór líka í
kosningar undir merkjum Fram-
sóknar á þessum forsendum fyrir
hálfu öðru ári síðan. Í þeim kosn-
ingum fékk flokkurinn næstum ná-
kvæmlega jafn mörg atkvæði, eða
ríflega 4.000, í hinu litla kjördæmi
Kristins og hann fékk í höfuðborg-
arkjördæmi Halldórs Ásgrímsson-
ar og Árna Magnússonar. Vitaskuld
á Kristinn ekki einn heiðurinn af
öllum þeim atkvæðum, en það er
augljóst að maðurinn er fjarri því
að vera umboðslaus í þingflokkn-
um. Ef trúnaðarbresturinn milli
þessa þingmanns og þingflokksins
er slíkur að honum sé ekki einu
sinni treystandi til að taka þátt í
nefndarstörfum, hvað þá meira, er
mjög brýnt að forusta þingflokks-
ins útskýri í hverju þessi trúnaðar-
brestur felst. Það hefur ekki verið
gert og þar til það er gert er ekki
hægt að fella aðgerðir þingflokks-
ins inn í neina skilgreiningu á með-
alhófi og því síður pólitískri skyn-
semi.
Sjálfur hefur Kristinn komið
fram með trúlega skýringu, sem er
einfaldlega sú að verið sé að refsa
honum fyrir að hafa borið fram og
staðið við skoðanir sem falla ekki
að meirihlutaskoðun þingflokksins
og forustumanna ríkisstjórnar-
innar. Þar hefur Íraksmálið verið
nefnt og þá ekki síður fjölmiðlamál
síðastliðins sumars. Slíkar refsiað-
gerðir ríma jafnframt við yfirlýs-
ingar ýmissa þingmanna flokksins
sem tala mikið um liðsheild og að
menn standi saman út á við. Þá
styður það kenningu Kristins að
„hinn þingmaðurinn“ sem viðraði
efasemdir og andstöðu í fjölmiðla-
málinu, Jónína Bjartmarz, er jafn-
framt „hinn þingmaður“ Fram-
sóknar, sem trúað er fyrir minni
ábyrgð á vegum flokksins nú en
áður í þinginu. Hún víkur úr utan-
ríkismálanefnd, en bætir ekki við
sig póstum eins og flestir hinir
óbreyttu þingmannanna. Það vekur
enda athygli, að Jónína sat ein hjá
við afgreiðsluna á þessari niður-
stöðu þingflokksins!
Ekki kæmi á óvart þótt að
minnsta kosti einhverjir kjósendur
Framsóknar velti fyrir sér hvar há-
tíðarræðurnar um pólitíska kristin-
fræði Þorgeirs Ljósvetningagóða
hafi verið á þessum merkilega
þingflokksfundi. Fyrir flokk sem
hefur á síðustu mánuðum fengið á
sig neikvæða ímynd stjórnlyndis
og óþols gagnvart gagnrýni er afar
óheppilegt að ástunda vinnu-
brögð sem minna meira á Ólaf
Tryggvason og Þangbrand en Ljós-
vetningagoðann. Framsóknar-
flokksins vegna væri óskandi að
fram kæmu einhverjar haldbetri
skýringar á ákvörðunum þing-
flokksins. Hins vegar er varla við
því að búast, enda er hér líklega
um að ræða anga af víðtækara fyr-
irbæri stjórnmálanna sem ekki er
bundið við Framsóknarflokkinn
einan. Þessu ferli lýsti heimspek-
ingurinn og skólafrömuðurinn
Guðmundur Finnbogason einmitt
mjög vel fyrir nákvæmlega 80
árum í ritinu Stjórnarbót, sem út
kom 1924. Þar segir Guðmundur:
„Fyrsta skilyrði þess að flokkur
verði sigursæll er það, að flokks-
mennirnir séu samhuga og fylgist
vel að málum, að hver maður í
flokknum breiði út þær skoðanir
er flokkurinn heldur fram og reyni
á allan hátt að auka þeim fylgi.
Þess vegna verða stjórnmála-
skoðanir hvers flokks brátt eins
konar trúarbrögð flokksmanna.
Það myndast trúarsetningar, sem
ætlast er til að allir flokksmenn
fylgi og hver sem fer að hugsa
sjálfstætt um málin og kemur
fram með ágreiningsatriði
við skoðanir flokksstjórnarinnar,
verður brátt vargur í véum, því
hann er hættulegur fyrir sam-
heldnina, dregur úr trúaráhugan-
um og leysir sundur í stað þess að
binda saman. Það eru talin svik við
flokkinn að halda fram öðrum
skoðunum en þeim sem koma heim
og saman við stefnu hans. Þar sem
svona er í garðinn búið, þá er ekki
von að stjórnmálaflokkar verði
neinar gróðrarstöðvar frjálsar
hugsunar um þjóðmálin og rann-
sókar á þeim. Aðaláhuginn snýst
um það að halda saman, vinna sig-
ur á öðrum flokkum, ná í völd og
halda þeim. Þar með verða flokks-
hagsmunirnir brátt aðalatriðið í
baráttunni.“
Svo mörg voru þau orð. Stund-
um er sagt að vika sé langur tími í
pólitík. Ljóst er líka að 80 ár geta
verið stuttur tími í pólitík. ■
S é forystumönnum Framsóknarflokksins annt um ímynd flokks-ins fóru þeir óskynsamlega að ráði sínu þegar þeir útilokuðuKristin H. Gunnarsson alþingismann frá setu í nefndum Alþing-
is á vegum flokksins. Ákvörðunin hefur á sér svip skoðanakúgunar og
einhvers konar áminningar eða viðvörunar til annarra þingmanna og
trúnaðarmanna flokksins um að þeir skuli gæta tungu sinnar eða hafa
verra af. Framsóknarflokkurinn er að fá á sig æ sterkari svip flokks
sem þolir ekki opinberar umræður og skoðanaágreining í sínum röðum.
Þegar athygli var vakin á því í desember í fyrra að einn af nýliðun-
unum í þingflokki framsóknarmanna, Dagný Jónsdóttir, væri ekki
sjálfri sér samkvæm í afstöðu til námslána á þingi annars vegar og
fyrir kosningar hins vegar, þegar hún var að afla sér fylgis meðal
kjósenda úr röðum háskólastúdenta, svaraði hún fyrir sig á heimasíðu
sinni á netinu með þeim orðum að á þingi væru „tvö lið“ og bætti við:
„eins og staðan er núna er ég í stjórnarliðinu. Í þessu felst enginn
hroki, bara staðreynd og maður fylgir sínu liði.“ Um margt eru þessi
orð táknræn fyrir þann hugsunarhátt sem smám saman hefur verið að
festast í sessi innan stjórnmálaflokkanna, ekki síst núverandi stjórn-
arflokka, og á Alþingi. Það er blásið á 48. grein stjórnarskrárinnar sem
segir skýrum stöfum að alþingismenn skuli eingöngu bundnir við
sannfæringu sína. Fylgi menn ekki „liðinu“ í einu og öllu eru þeir
taldir óalandi og óferjandi. Dapurlegt er að sjá að unga kynslóðin á
Alþingi fylgir hinum eldri eins og í blindni að þessu leyti.
Kristinn H. Gunnarsson reitti forystumenn Framsóknarflokksins
einkum til reiði með afstöðu sinni í tveimur málum. Annars vegar með
ádeilu sinni á þátttöku Íslands í Íraksstríðinu þar sem hann benti rétti-
lega á að allar hefðir um samráð við utanríkismálanefnd Alþingis
hefðu verið brotnar þegar ákvörðun var tekin um aðild Íslands að
hernaðinum. Hins vegar með afstöðu sinni til fjölmiðlafrumvarpsins
sem án efa átti drjúgan þátt í að kollvarpa hinni ófyrirleitnu aðför rík-
isstjórnarinnar að tjáningarfrelsi í landinu. Hvorug þessara mála voru
á stefnuskrá Framsóknarflokksins þegar Kristinn var kjörinn á þing
og hann var því ekki að snúast gegn grundvallaratriðum í stefnu
flokksins heldur þeirri málefnalegu sveigju sem flokksforystan hafði
tekið. Í raun má segja að Kristinn H. Gunnarsson sé í þessum málum
og fleirum miklu trúrri hefðbundinni stefnu og afstöðu Framsóknar-
flokksins, sem einkennst hefur af hófsemi og málamiðlunum, en nú-
verandi þingflokkur framsóknarmanna.
Þó að Kristinn H. Gunnarsson teljist enn til þingflokksins og hafi
áréttað að hann sé stuðningsmaður ríkisstjórnarinnar er ljóst að á bak
við útilokun hans frá nefndarstörfum felst það mat forystumanna
flokksins að hann sé de facto fyrir borð af skútu stjórnarliðsins. Þessi
skilningur kom líka glögglega fram í stjórnarmálgagninu, Morgun-
blaðinu, á miðvikudaginn þar sem aðförinni að Kristni var fagnað í
anda þeirra raunalegu stjórnmála foringjaræðis og liðsheildarhyggju
sem blaðið hefur gerst málsvari fyrir. Blaðið gekk raunar lengra en
forystumenn Framsóknarflokksins hafa opinberlega gefið tilefni til og
spáði því að flokkurinn mundi svipta Kristin þingsætinu í næstu kosn-
ingum. Kjóllinn er farinn, kallið er næst.
Stjórnarmeirihlutinn á Alþingi er tæpur og má ekki við því að
missa fleiri menn fyrir borð. Líklega á ráðningin sem Kristinn H.
Gunnarsson hefur fengið að tryggja að aðrir þingmenn hugsi sig um
tvisvar áður en þeir setja sig á háan hest gagnvart þeirri stefnu sem
forystumenn flokksins fylgja hverju sinni. ■
1. október 2004 FÖSTUDAGUR
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Brottrekstur Kristins H. Gunnarssonar úr nefndum
Alþingis hefur á sér svip skoðanakúgunar
Viðvörun í anda
foringjastjórnmála
Kristin-fræði Framsóknar
ORÐRÉTT
Alfreð Oliver
Við getum satt best að segja
ekki ímyndað okkur hvers vegna
menn gera kvikmynd um eldhús
Orkuveitunnar, skiljum engan
veginn þörfina fyrir slíkt.
Guðlaugur Þór Þórðarson borgarfull-
trúi og þingmaður
DV 29. september
Hlýðin börn
Í stað Kristins eru komnir tveir
unglingar með ábyrgðarmikil
störf í þingnefndum. Börnin eru
að taka yfir. Þau hlýða þó. Það
er aðeins einn sannleikur í
Framsókn.
Sigrún Magnúsdóttir, formaður Fram-
sóknarfélags Reykjavíkur suður
Fréttablaðið 30. september
Alþekkt auðmýkt
Ég tek við þessu embætti af
auðmýkt og vona að ég reynist
fær um að uppfylla þær ríku
kröfur sem því fylgja.
Jón Steinar Gunnlaugsson, hæstarétt-
ardómari
Morgunblaðið 30. september
Stendur eitthvað eftir?
Þetta var eins og hjá hjónum
sem átta sig á því að ástin,
traustið og vináttan eru horfin.
Hjálmar Árnason þingflokksformað-
ur Framsóknarflokksins
Fréttablaðið 29. september
FRÁ DEGI TIL DAGS
Í DAG
ÁKVÖRÐUN ÞINGFLOKKS
FRAMSÓKNAR
BIRGIR
GUÐMUNDSSON
Það eru talin svik við
flokkinn að halda
fram öðrum skoðunum en
þeim sem koma heim og
saman við stefnu hans.
,,
Vinningar verða afhendir hjá BT Smáralind. Kópavogi.
Með því að taka þátt ertu kominn í SMS klúbb. 99 kr/skeytið
Sendu SMS skeytið
JA DBF á númerið 1900
og þú gætir unnið.
Vinningar
eru miðar á myndina,
DVD myndir og fleira
9. hver vinnur.
Bíómiði á 99 kr?
Óvæntasti grínsmellur ársins
Fór beint á toppinn í USA
FRUMSÝND 1. OKT.
(Brennó)
bjorn@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871