Tíminn - 02.09.1973, Blaðsíða 20

20
TÍMINN
Sunnudagur 2. september 1973
Litið yfir
langan og
farsælan
starfsdag
HJÁ okkur er sladdur bóndi úr
Borgarfjaröarhéraði, Þorsteinn
Guðmundsson á Skálpastöðum.
Hann hefur búið þar langa ævi, og
mig langar að byrja á að spyrja:
Fæddist þú á Skálpastööum,
eða eru aðfluttur þangað?
— Fg fæddist á Syðstufossum i
Andakil seinasta dag maimánaö-
ar árið 1901. Það vor fluttust
foreldrar minir að Skáney i Iteyk-
holtsdal og bjuggu þar i eitt ár.
Vorið 1902 þegar ég var ársgam-
all, kcypti faöir minn Skálpastaöi
og fluttist þangað. Þar bjó hann i
28 ár , unz ég tók við búi árið
1930.
Húsin fallin, — afhlaup i
heimreiðinni
— Þú hefur þá verið bundinn þess-
ari jörð svo að segja alla ævi. En
hvernig var umhorfs á Skálpa-
stöðum, þegar þú ferð fyrst að
muna eftir þér þar?
— Mætti ég ekki fyrst segja
hvernig mér var sagt að hefði
verið þar umhorfs, þegar foreldr-
ar minir komu þangað. Það var
nefnilega þennig, að þar var ekki
nokkur kofi uppi standandi. Torf-
urnar i bæjarþekjunni héngu
ijiöur i vistarverur fólksins. En
heimreiðin var þannig á sig kom-
in, að þegar móðir min reiö þar i
hlað með mig i fanginu, þá varð
hún að ganga af hestinum i miðj-
um tröðunum, þvi að þar lá hann
á kviði.
— Það hefur ekki verið vanþörf
á þvi að taka til hendinni á bæ þar
sem svona var ástatt?
— Nei, sannarlega ekki. Það
var byrjað á að byggja fjós, strax
fyrsta vorið. I þvi dvaldist fólkið á
meðan verið var að byggja
baðstofu. Með öðrum orðum: Það
þurfti að byggja bæði yfir fólkið
og kýrnar til þess að hugsanlegt
væri, að hægt yrði að hafast
þarna við næsta vetur.
— Túnið hefur þá vist ekki verið
merkilegt, fyrst húsin voru
svona?
— Það var allt kargaþýft, og
gaf af sér eitthvað um það bil tvö
kýrfóður. Heyskapur var allur á
úthaga, sem að visu þótti gras-
gefinn, en var seinunninn með
afbrigðum, enda þýfður mjög.
— Astand Skálpastaða hefur þá
verið mjög tekið að breytast,
þegar þú ferð að veita umhverfi
þinu athygli?
— Faðir minn var mikill jarða-
bótamaður og áhugamaöur um
flesta hluti, sem snertu hann. Til
dæmis var hann mjög
áhugasamur um landsmál. Ég
man vel, að hann lifði og hrærðist
i uppkasts-átökunum árið 1908 og
var mjög áhugasamur um það
mál. En ég man fyrst og fremst
eftir honum sem jarðarbóta-
manni.
t túninu á Skálpastöðum var
eiginlega hvergi hægt að flekkja
nema i þýfi. Faðir minn fór þvi
fljótt að gera sléttur með ristu-
spaða og ef til vill lika með gaffli,
— en veit ég það ekki. Mér er nær
að halda, að þökurnar hafi verið
bornar i höndum úr sumum flög-
unum. Þessar sléttu flatir voru
svo notaðar til þess að koma
heyinu burt úr þýfinu og þurrka
það þar. Ég man, að það var mik-
iö grjót i sumum þessum þúfum.
Það sem meðfærilegt var, bar
faðir minn i hrúgur og ók því i
burtu á veturna. Mikið af þvi
notaði hann i torfveggi sem hann
byggði, bæði á fjárhúsum og
Þorsteinn Guömundsson, Skálpastöðum.
Hér er Þorsteinn I miðri dagsönninni ásamt sonum sinum tveim
öðrum byggingum. Seinna kom
það svo I minn hlut að sprengja
eitthvað á milli þrjátiu og fjörutiu
björg úr túninu, svo að það yrði
véltækt.
— Entust þessar fyrstu
þaksléttur vel?
— ■ Já, það gerðu þær
sannarlega. Þessi tún eru enn
slegin með vél með ágætum
árangri, og sléttur sem viö gerð-
um i góöri tið fyrri hluta vetrar
1918, þær eru ennþá sléttari en
margt af þvi, sem ég gerði löngu
seinna, þar sem var áður þýfð
mýri. Það er áreiðanlega ekki
neitt oflof þótt sagt sé, að verkið
lofi meistarann, þar sem eru
túnasléttur föður mins.
Vökull framfaramaður
— Þú gazt þess áðan, að faðir
þinn hefði byggt úr grjótinu sem
kom úr túninu, þegar sléttað var.
Hann hefur þá lika verið bygg-
ingamaður?
— Það leiðir af sjálfu sér,
samkvæmt þvi sem ég lýsti að-
komunni að Skálpastöðum, hér að
framan, að hjá þvi varð ekki
komizt að byggja þar allt upp frá
grunni. Pabbi byggði fjárhús
langt uppi á túni, fyrst úr torfi og
grjóti, en árið 1913 byggði hann
þar fjárhús og hlöðu úr stein-
steypu. Þau stóðu allt til ársins
1957, aðég byggði þetta upp, og er
ekki þakkandi, þótt þær bygging-
ar séu stæðilegri núna en húsin
sem hann gerði á sfnum tima.
En svo að ég haldi áfram að
rekja störf föður mins á þessu
sviði, þá byggði hann fjóshlöðu
árið 1905 og bæjarhúsin byggði
hann aftur á áratugnum frá 1920
til 1930.
Hann var alltaf vakandi fyrir
hverjum þeim framförum, sem á
dagskrá voru. Ég held að ég muni