Tíminn - 07.10.1973, Qupperneq 14

14
TíMlNrvJ
Sunnudagur 7. október 1973.
Pórannn Benediktz skógfræðingur borar i eina Pingvailafuruna meft sérstökum bor, sem notaftur er tii þess aft kanna aldur viftarins, án
þess aft vcrfta honum aft meini. Hákon Bjarnason skógræktarstjóri horfir á.
A næsta ári, ’74, eru liftin 75 ár
frá þvi að fyrst var plantað til
skógar hér á landi, Var það
gert að frumkvæði Carls
Ryders, sem var danskur
skipstjóri og sigldi um nokkur
ár skipum Sameinaða félags-
ins hér við land. Meft sam-
skotafé frá Danmörku og Is-
landi var verki þessu hrint af
stað, og meö atbeina nýtra
manna, Tryggva Gunnarsson-
ar og fleiri, var staður valinn á
Þingvöllum með samþykkt
Alþingis.
Arið 1899 voru fyrstu trjá-
Skógræktarstjóri með borkjarnann.
plönturnar settar niður á þess-
um stað, og sá Einar Helgason
um verkið fyrsta áriö. Arið
1900 fékk Ryder tvo danska
skógfræðinga i lið meö sér,
C.V. Prytz, sem var prófessor
iskógrækt, og C.E. Flensborg,
ungan skógfræöing, sem siðar
varð forstjóri Heiðafélagsins
danska. Þessir þrir Danir
unnu að skógrækt á íslandi
fram á árið 1907, og var starf
þeirra upphafið að Skógrækt
rikisins, sem var stofnuð með
lögum að frumkvæði þeirra á
þvi ári. Kom það i hlut C.E.
Flensborgs að sjá um allar
framkvæmdir hér á landi i 7
sumur.
Arið eftir. aldamótaárið,
var álika stór reitur girtur viö
Grund i Eyjafiröi, og voru
samskonar trjáplöntur settar i
þessa reiti á næstu árum og
var það gert til þess að athuga
mætti siðar mismun á vaxtar-
skilyrðum syðra og nyrðra. —
Ennfremur voru trjáplöntur
settar niður viðar um land á
þessum árum, einkum á
Hallormsstað, og skógurinn
við Hallormsstað var girtur
árið 1905.
Upphaflega voru þessar til-
raunir kostar af samskotafé,
sem Ryder safnaði, en brátt
tók Alþingi að styrkja þær og
kostaði þær að öllu leyti eftir
nokkur ár.
Erfiðleikarnir i byrjun voru
margir og miklir. Fyrst og
fremst þekktu menn ekki nógu
vel veður- og gróðurskilyrði
landsins, og svo var nærri ó-
gerningur að afla trjáfræa og
trjáplantna frá stöðum, sem
ætla mætti að hefðu svipað
veðurfar og Island. Af þessum
sökum urðu menn að reyna
ýmsar þær tegundir, sem alls
ekki kæmi til mála að rækta
nú, og þvi urðu mönnum á
mörg mistök, og margt dó af
þvi, sem reynt var.
Samt lór svo, aö nokkrar
harðgerar háfjallategundir
liföu af, og af vexti þeirra er-
um við nú margs visari. 1 furu
lundinum á Þingvöllum og við
Grund eru þaö aðallega berg-
fura og fjallafura, tvær ná-
skyldar tegundir úr háfjöllum
Mið-Evrópu, ásamt lindifuru
úr Siberiu, sem hafa náð bezt-
um þroska. Allar þessar
tegundir eru seinvaxnar
framan af ævi, svo að um 1930
voru fáar furur um eða yfir
mannhæð, en upp frá þvi jókst
vöxturinn ört. Lindifuran
hreyfði sig litið sem ekkert
fyrr en nú fékk skjól af fjalla-
furunni. — Fjallafuran og ef til
vill bergfuran einnig, hafa
borið þroskað fræ, og sjálfsán-
ar plöntur má sjá bæði innan
og utan girðingarinnar.. Sama
máli gegnir um fururnar á
Grund i Eyjafirði.
Hæsta lindifuran á Þingvöll- j
um er röskir 8 metrar og
bergfururnar margar milli 7 j
og 8 metra. Þær eru nokkrar :
orðnar yfir 20 cm i þvermál.
Þetta er þó hægur vöxtur
miðað viö sumar aðrar trjá- |
tegundir, t.d. sitkagreni, sem
hefur sumsstaðar náð 8 metra
hæð á 22 árum, að blágreni,
sem er orðið 14 metrar á 68 ár- i
um.
Fyrir einum fimmtán árum
töldu skógræktarmenn vist, að i
furulundurinn á Þingvöllum
ætti skammt eftir ólifað, þvi
að álitið var.að furan yrði ekki
nema 60 — 70 ára gömul, en
bergfuran á Þingvöllum skáut
þeim ref fyrir rass, þvi að enn
erengan bilbug á henni að sjá.
En hefði svo fariðjiefði þeim
orðið að von sinni, sem er i nöp
við barrtré á Þingvöllum og
vilja furulundinn feigan. Þvi
er ekki að leyna, að oft hefur
andað köldu i garð furu-
lundarins á Þingvöllum og
ýmsir hafa látið liggja að þvi
eöa jafnvel sagt þaö berum
orðum, að þetta væru útfend
tré, sem ættu ekki heima á
Þingvöllum.
Það væri að sjálfsögðu létt
verk að fella þar hvert tré, en
væri það gert,hefðu menn um
leið gert að engu merkilegt
minnismerki um einn þáttinn i
gróðurfarssögu landsins, þvi
að þeim augum ber að réttu
lagi að lita Þingvallalundinn.
Furulundinn má leggja að
velli á einni dagstund, en þá
hefðum við ónýtthinn sýnilega
ávöxt þeirra hugsjóna, sem
frumkvöðlar islenzkrar skóg
ræktar ólu með sér. Okkur
væri nær að meta starf þeirra
að veröleikum og heiöra
minningu þeirra með þvi að
láta lundinn standa sem
minnismerki um frumraun
islenzkrar skógræktar.
HHJ tók saman
Svipazt um i furulundinum á Þingvöllum.