Fréttablaðið - 23.10.2004, Blaðsíða 20

„Af hverju heldurðu það, Ungi
litli?“ „Ég sá það með augunum og
heyrði það með eyrunum, og brot
úr honum datt á stélið á mér“. Þá
sagði lágfóta: „Við skulum hlaupa,
við skulum hlaupa, inn í grenið
mitt, og ég skal segja kónginum
það“. Þau hlupu inn í grenið hennar
lágfótu, gráfótu, en þau komu
aldrei út aftur.
Kennarar kunna góðu heilli sög-
una af Unga litla og standa þétt
saman í baráttu fyrir bættum kjör-
um. Samninganefnd sveitarfélaga
mætir þéttum vegg samherja sem
ekki þekkist heimboð lágfótu. Að
leggja niður vinnu er þungbær
ákvörðun. Verkfall er neyðarréttur
þeirra sem verkkaupi misbýður.
Samtök launafólks urðu til vegna
biturrar reynslu réttlauss verka-
fólks og vanmáttar einstaklinga
við að verjast yfirgangi „vinnu-
veitenda“ – yfirstéttar karlasam-
stöðunnar sem vill geta skammtað
sjálfri sér laun en öðrum skít úr
hnefa.
Verkföll reyna á. En hvað skal
gera þegar hvorki er hlustað,
hvað þá svarað mánuðum saman?
Grunnskólakennarar eru að
stærstum hluta kvennastétt, illa
haldin í launum. Almennt eru laun
kvenna á Íslandi úti í hafsauga og
það þótt þær beri uppi uppeldi,
menntun, atvinnulíf og heimilis-
rekstur þjóðarinnar. Okkur konur
vantar samstöðuanda kennslu-
kvenna.
Verkfall kennara er farið að
taka á taugar. Uppvakningar hús-
bóndavaldsins eru því upp risnir úr
öllum áttum. Sjálfir sitja þeir í
hægu sæti á margföldum launum
kennslukvenna – láta aðra draga
vagninn eða stunda sjálftöku launa
og slá fram lausnum lágfótu. Full-
trúar eiginhagsmuna – lágfótur
allra tíma éta minnimáttar. Þeim
fjölgar sem hafa gleymt harðsótt-
um rétti einyrkjans gagnvart hús-
bóndavaldinu. Þeim fjölgar sem
hafa sjálfir öðlast húsbóndavald í
krafti nýfrjálshyggju sem sundrar
samtakamætti fólks. Þeim fjölgar
sem hafa aldrei kynnst bágum
kjörum einyrkjans og þeirra sem
minna mega sín.
Þessir spámenn jafna nú sam-
tökum kennara við valdakerfi
hinna harðsnúnu vinnuveitenda og
slást í lið með þeim sem vilja
veikja eða slá af samtök launafólks
– taka verkfallsrétt af kennurum –
setja þá undir Kjaradóm.
Himinninn er að hrynja yfir
marga kennara en þið skuluð ekki
þekkjast heimboð lágfótu – þá
verðið þið étin með húð og hári.
Standið keik, allt sanngjarnt fólk
styður ykkur. ■
23. október 2004 LAUGARDAGUR20
Himinninn er að hrynja, hæna mamma
MAÐUR VIKUNNAR
Ásmundi Stefánssyni ríkissáttasemjara tókst ekki aðleiða kennaradeiluna til lykta á fimmtudaginn. Það
verður þó ekki skrifað á hans persónulega reikning því
mikið gap var á milli deilenda. Þeir sem til þekkja segja
að formleg sáttatillaga hefði ekkert gagn gert. Hins
vegar lagði Ásmundur óformlega hugmynd á borð
samningsaðila en hún náði ekki fram að ganga.
Ásmundur er enginn nýgræðingur við samninga-
borðið. Fáir menn hafa meiri reynslu en hann af
því að fást við vinnudeilur og líklega hefur eng-
inn komið að deilum á vinnumarkaði úr jafn
ólíkum áttum og hann. Hann er fyrrver-
andi verkalýðsforingi, fyrrverandi samn-
ingamaður atvinnurekenda og nú sátta-
semjari ríkisins. Hann hefur ekki að-
eins setið beggja vegna borðsins
heldur líka við borðsendann!
Ásmundur, sem verður sextugur á
næsta ári, stundaði hagfræðinám í
Kaupmannahöfn eftir stúdentspróf frá
MR 1965. Lauk hann prófi 1972 og kom
þá heim og starfaði fyrir ráðgjafarfyr-
irtækið Hagvang næstu tvö árin. Árið
1974 var hann ráðinn hagfræðingur Al-
þýðusambandsins. Fram að því höfðu
verkalýðssamtökin ekki haft neinn fast-
an ráðgjafa um efnahagsmál. Sam-
starf verkalýðshreyfingarinnar
við efnahagsráðgjafa stjórn-
valda hafði verið stirt og upp-
lýsingum um efnahagsmál frá
atvinnurekendum og ríkisstjórn
oft tekið með tortryggni. Það
styrkti stöðu launþega að hafa í
sínum röðum mann með sérþekk-
ingu á þessu sviði og átti síðar eftir að
greiða götu skynsamlegra kjarasamninga
á vinnumarkaði. Fimm árum seinna var Ásmundur ráð-
inn framkvæmdastjóri ASÍ og árið 1980 var hann kos-
inn forseti sambandsins. Á níunda áratugnum hafði
Ásmundur forystu fyrir þeim öflum í verkalýðshreyf-
ingunni sem vildu komast út úr vítahring verðbólgu-
samninga og ná samningum við atvinnurekendur sem
sköpuðu jafnvægi í efnahagslífinu. Hann vildi semja
um hækkandi kaupmátt frekar en kauphækkanir sem
eyddust á verðbólgubálinu. Þessi stefna leiddi til átaka
við ýmsa vígreifa baráttumenn í hreyfingunni en var
borin fram til sigurs í hinum sögulegu þjóðarsáttar-
samningum í febrúar 1990. Var Ásmundur einn af
helstu arkitektum þeirra.
Ásmundur hætti sem forseti ASÍ haustið 1992
og fór þá til starfa hjá Íslandsbanka og varð einn af
framkvæmdastjórum bankans. Var hann yfirmaður
rekstrarsviðs bankans á árunum 1995 til 2001. Þar lenti
hann í þeirri stöðu að annast samninga við bankamenn
sem fulltrúi atvinnurekenda. Segja menn að honum hafi
farist það vel. Í kjölfar breytinga hjá Íslandsbanka árið
2001 var hann ráðinn framkvæmdastjóri Eignarhalds-
félags Alþýðubankans og gegndi því starfi þar
til hann varð sáttasemjari.
Ásmundur hafði um skeið metnað til frama
í stjórnmálum en vildi ekki blanda saman
verkalýðsmálum og flokkapólitík. Hann
var í Alþýðubandalaginu og fór í fram-
boð fyrir flokkinn en náði aðeins inn á
þing sem varamaður. Hann lenti í úti-
stöðum við arm Ólafs Ragnars Gríms-
sonar í flokknum og var löngum kalt
á milli þeirra. Það skapaði ákveðinn
stirðleika í samskiptum Alþýðusam-
bandsins og ríkisstjórnarinnar þegar
Ólafur var fjármálaráðherra í tíð
vinstristjórnarinnar 1988 til 1991.
Ásmundur komst í sviðsljósið fyrir
nokkrum misserum þegar hann ákvað að
grenna sig eftir formúlu Atkins-kúrsins.
Náði hann góðum árangri og svo hug-
leikið varð honum efnið að hann gaf
út bók um aðferðina í samvinnu
við Guðmund Björnsson lækni.
Seldist bókin upp en næringar-
fræðingar voru ekki á eitt
sáttir um heilnæmi kúrsins.
Stuðningur úr óvæntri átt, frá
Davíð Oddssyni þáverandi for-
sætisráðherra, kom sér þá vel en
ráðherrann kvaðst hafa grennst með því að fylgja
heilræðum Atkins.
Þegar rætt var um það í fyrrahaust að Ásmundur
yrði næsti sáttasemjari ríkisins heyrðust efasemd-
araddir meðal nokkurra forystumanna úr röðum opin-
berra starfsmanna. Þeir höfðu ekki alltaf verið sam-
mála hugmyndum og vinnubrögðum Ásmundar meðan
hann var forseti ASÍ. Hefð er fyrir því að sáttasemjari
sé ekki ráðinn nema full samstaða sé um hann meðal
allra samtaka vinnumarkaðarins. Þegar á reyndi varð
ekkert úr andstöðunni og ekki er annað að sjá og heyra
en að allir þeir sem eiga samskipti við Ásmund í hlut-
verki ríkissáttasemjara séu sáttir við hann og telji hann
réttan mann á réttum stað. ■
Vanur samningamaður
ÁSMUNDUR STEFÁNSSON
RÍKISSÁTTASEMJARI
Nú eru 10 dagar eftir af blóðugustu
og dýrustu kosningabaráttu seinni
tíma hér í Bandaríkjunum. Banda-
ríkjamenn hafa eytt 100 milljörðum
króna í kosningabaráttuna og biðja
nú til almættisins að talninga-
vélarnar í Florída bili ekki 2. nóvem-
ber. Bush hefur naumt forskot í
skoðanakönnunum en það er ákveðin
undiralda að myndast gegn forsetan-
um sem gæti svipt hann embættinu
eftir tíu daga. Kerry er að styrkja
stöðu sína í nokkrum lykilríkjum.
Fylgi hans eykst meðal kvenna, ungs
fólks og kaþólikka. Þá bendir könnun
Zogby til þess að hann hafi 14% for-
skot meðal nýskráðra kjósenda. Það
er einmitt hópurinn sem getur ráðið
úrslitum í kosningum. Andstaða ungs
fólks við Íraksstríðið hefur magnast
síðastliðinn mánuð. Hlutfall þeirra
sem telja Bush hafa staðið sig vel í
baráttunni við hryðjuverk hefur
lækkað um fjórðung á sama tíma.
Meirihluti kjósenda telur Bush nú
hafa staðið sig illa í efnahagsmálum
og Írak.
Í þessari viku birtust þrjár kann-
anir þar sem einungis 44-45% kjós-
enda eru ánægð með frammistöðu
forsetans. Bush þarf að ná um eða
yfir 50% til að sigra. Athyglisvert er
að óákveðnir kjósendur eru sérstak-
lega óánægðir með frammistöðu
Bush í embætti. Það rennir stoðum
undir þá kenningu að Kerry muni
tryggja sér atkvæði tveggja af hverj-
um þremur í þessum hópi.
Kerry gerði mistök með því að
nefna lesbíska dóttur Cheneys vara-
forseta í síðustu kappræðunum og
það virtist draga úr uppsveiflu hans í
byrjun vikunnar en síðan hefur
honum tekist að reka Bush í vörn í
umræðunni um skort á bóluefni við
inflúensu. Kerry gagnrýndi Bush
harðlega fyrir aðgerðaleysi og hefur
hljómgrunn einkum meðal eldri borg-
ara sem hafa miklar áhyggjur af því
að fá ekki bólusetningu í vetur. Kerry
hefur notað flensumálið sem innlegg
í þá gagnrýni á Bush-stjórnina að hún
láti sig hag almennings litlu skipta,
en sé upptekin af stríðinu í Írak og
þjónkun við þá sem betur mega sín.
Spákonur, stjörnuspekingar og
veðbankar fitna þessa dagana og
kristalskúlur eru víðast uppseldar.
Sjónvarpsstöðin Nickelodeon birti á
miðvikudag könnun um afstöðu
400.000 barna og unglinga til fram-
bjóðendanna. Kerry fékk 57% fylgi
og Bush 43%. Í síðustu fernum kosn-
ingum hefur sá hlutskarpari í þessari
könnun alltaf unnið kosningarnar
sjálfar.
Zogby, sem komst einna næst því
að spá rétt fyrir um úrslit kosning-
anna fyrir fjórum árum, telur sig
hafa fundið hina einu sönnu forspá
um úrslit kosninganna. Árið 2000
lagði fyrirtækið spurningu fyrir kjós-
endur: „Þú býrð í ævintýralandinu Oz
og þarft að velja á milli tveggja fram-
bjóðanda. Annar er Tinmaðurinn,
með stóran heila en ekkert hjarta,
hinn er fuglahræðan, með stórt
hjarta en engan heila. „Frambjóðend-
urnir“ voru hnífjafnir í þessari könn-
un. Zogby ályktaði sem svo að mjög
mjótt yrði á mununum milli Bush og
Al Gore, sem kom á daginn þó flestar
aðrar kannanir gæfu til kynna örugg-
an sigur Bush. Nú á dögunum endur-
tók Zogby leikinn og þá brá svo við að
Tinmaðurinn sigraði með 9 prósenta
mun. Zogby dregur nú þá ályktun að
John Kerry hinn stirði stríðsmaður
muni fara með sigur af hólmi en
fuglahræðan frá Texas fari aftur
heim á búgarðinn. ■
Tinmaðurinn í Hvíta húsið?
Ameríkubréf
SKÚLI HELGASON
ELÍN G. ÓLAFSDÓTTIR
UMRÆÐAN
KENNARAVERK-
FALLIÐ
20-21 umræða 22.10.2004 18:04 Page 2