Fréttablaðið - 12.12.2004, Side 65

SUNNUDAGUR 12. desember 2004

17.00 Borgarbókasafn býður til
bókmenntagöngu á aðventunni.
Lagt verður af stað frá aðalsafni í
Grófarhúsi og gengið um bæinn
með viðkomu á nokkrum stöðum
sem tengjast nýútkomnum bók-
um. Leiðsögumaður er Úlfhildur
Dagsdóttir og Ingbjörg Hafliða-
dóttir les úr bókunum. Þá munu
þeir Bragi Ólafsson, Stefán Máni
og Þráinn Bertelsson mæta og
lesa úr sínum bókum á viðeigandi
stöðum.
■ JÓLIN

13.00 Kertasníkir kemur í Þjóð-
minjasafnið fyrstur jólasveinanna.

13.00 Jólasýning Árbæjarsafns
verður opin 13-17. Kertasteypa,
hrekkjóttir jólasveinar, jólatrés-
skemmtun, föndur og aðventu-
messa kl. 14.

14.00 Aðventustund verður í
Gamla bænum í Laufási í Eyjafirði
þar sem tækifæri gefst til að fylgj-
ast með undirbúningi jólanna
eins og hann var í gamla sveita-
samfélaginu.
Upplýsingar um viðburði og sýningar
sendist á hvar@frettabladid.is
ekki síðar en sólarhring fyrir
birtingu.
Söguleg skáldsaga
í sérflokki
Rauð mold eftir Úlfar Þormóðsson
er söguleg skáldsaga í sérflokki.
Þetta er sjálfstætt framhald bókar-
innar Hrapandi jörð sem fjallaði um
Tyrkjaránið, ferðina suður og afdrif
nokkurra íslenskra þræla suður í
Barbaríinu, Norður-Afríku. Í Rauðri
mold eru verunni suðurfrá gerð
frekari skil með smaladrenginn Jón
Ásbjörnsson í broddi fylkingar.
Ef marka má söguna átti Jón
þessi heldur skrautlegt líf. Snemma
eftir komuna suður gefst honum
tækifæri til að mennta sig og sýna
hvað í honum býr. Það tekst með
eindæmum vel, hann lærir lög og
fyrr en varir er hann orðinn ráðgjafi
næstráðanda Algeirsborgar. Hann
fær það verkefni að fylgjast með að-
búnaði samlanda sinna, heldur
skrár yfir þá og kemur þeim til
bjargar ef húsbændurnir brjóta á
réttindum þeirra. Þannig fléttast
margir af brottnumdu Íslendingun-
um inn í söguna og eru þeir hver
öðrum litríkari. Mannlýsingar í bók-
inni eru reyndar mjög vandaðar og
þótt ólík viðhorf, atferli og lunderni
aðgreini persónurnar með ágætum
kraumar undir niðri séríslensk sam-
kennd meðal þeirra allra.
Það er fjarlægur og alvitur sögu-
maður sem magnar smám saman
upp spennu í sögunni, til dæmis
með því að halda ráðabruggi ís-
lenska ráðgjafans og samverka-
manna hans leyndu fyrir lesendum.
Það er fullljóst hvað er í aðsigi en
hulunni er svipt af heildarmyndinni á
hárréttum tíma. Örlög íslensku þræl-
anna í Barbaríinu eru spennandi við-
fangsefni og leikur Úlfar sér bráðvel
að ólíkri upplifun þeirra og trúarlegri
sýn. Sumir litu á Tyrkjaránið sem refs-
ingu Guðs fyrir uppsafnaðar syndir
og þá einna helst erfðasyndina en
aðrir tóku íslamska trú og fögnuðu
því að syndir forfeðra erfðust ekki í
nýjum trúarbrögðum. Margir sáu lít-
inn mun á þrældómnum í suðri og í
norðri, nema þá helst veðurfarsleg-
an. Eins er áhugavert að lesa um tví-
skinnungsháttinn í siðferði múslima
þessa tíma. Þeir rændu fólki víðs
vegar að með tilheyrandi ofbeldi og
misþyrmingum en þegar heim var
komið lágu ströng viðurlög við því að
misbjóða þrælum. Á sama hátt er
mjög skondið að lesa um afstöðu
kirkjunnar á Íslandi til þeirra
brottnumdu.
Tungutak bókarinnar er afar
sannfærandi. Samtölin eru eðlileg
án þess að vera of tyrfin og engan
veginn tilgerðarleg. Það verður seint
hægt að fá úr því skorið hvernig 17.
aldar Íslendingar töluðu en Úlfar
hefur greinilega sökkt sér í talsverða
heimildarvinnu hvað málfar varðar
og skilar því vel í grípandi stíl. Þó að
mikil heimildarvinna liggi jafnframt
að baki sögunni leyfir Úlfar skáld-
skapnum að njóta sín. Raunir ís-
lensku þrælanna byggja á söguleg-
um staðreyndum en innan um
hrakningasögurnar fljóta ævintýra-
legar frásagnir af hörku og lífsvilja
sem fá engan ósnortið. Rauð mold
er ein af þessum bókum sem mað-
ur gleypir í sig á ofsahraða en
ósjálfrátt hægist á lestrinum þegar
um miðbik hennar er komið því
maður vill einfaldlega geyma end-
inn fram í lengstu lög.
BÓKMENNTIR
HLYNUR PÁLL PÁLSSON
Rauð mold
Höf: Úlfar Þormóðsson
Útg: Almenna bókafélagið
ÚLFAR ÞORMÓÐSSON
Vi› segjum fréttir
Flestir velja Fréttablaðið!
Fréttablaðið er sá miðill sem flestir Íslendingar velja
sem sinn á hverjum degi
Vertu séður, auglýstu þar sem viðskiptavinur þinn er.
69%
FBL MBL
49%
GALLUP NÓV. 2004