Tíminn - 22.06.1975, Blaðsíða 20
20
TÍMINN
Sunnudagur 22. júní 1975.
Sunnudagur 22. júni 1975.
TÍMINN
21
PALL JÓNSSON, bókavöröur i
Reykjavik, er einn þeirra mörgu
islendinga, sem sótt hafa sér
gleöi og lifsfyllingu i skaut is-
lenzkrar náttúru, i byggö og ó-
byggð, um fjöll, dali og strendur.
En hann hefur ekki látið viö þaö
sitja aö gleðja sjálfan sig meö
þessum hætti, heidur hefur hann
veriö óþreytandi aö taka myndir,
og hefur með þvi veitt okkur, sem
heima sátum,hlutdeild i þvi sem
hann hefur séö á sinum mörgu og
löngu fcrðum um landiö. Hann er
alveg tvimælalaust i hópi snjöll-
ustu áhugaljósmyndara hér á
landi, enda hafa myndir hans
birzt vlðsvegar, i bókum, ferða-
pésum, og siöast en ekki sizt i
dagblööum. Aö minnsta kosti ætti
lesendum þessa blaös ekki aö
koma þaö ókunnuglega fyrirsjón-
ir, þegar þeir heyra minnzt á Pál
Jónsson ljósmyndara.
Sóttist eftir stöðum/
sem lágu vel við
Ijósmyndavelinni
Páll Jónsson á mjög langan fer-
il aö baki sem ferðamaður, og
þess vegna ætla ég ekki að biðja
hann að telja i mánuðum eða ár-
um, heldur jafnvel i áratugum,
þegar ég spyr:
— Hvað heldur þú aö þaö sé
langt siðan þú fórst aö leggja
verulcga stund á ferðalög, Páll?
— Ég ætla að byrja að segja þau
deili á mér, að ég er sveitamaður
að uppruna, fæddist og ólst upp i
Mýrasýslu. Ég fluttist til Reykja-
vikur árið 1927 og byrjaði fljót-
lega eftir það að ferðast. Fyrst i
stað voru ferðirnar stuttar, oftast
i nágrenni bæjarins, en siöar lágu
leiöirnar viðar, og þá hylltist ég
til þess að koma á staöi, sem mér
sýndust liggja vel við ljósmynda-
vélinni, þvi að ég byrjaöi mjög
snemma að taka myndir.
— Manstu hvaöa staðir þaö
voru, sem þú sóttist mest eftir?
— Það voru fyrst og fremst
stórii staðirnir, Þingvöllur, Þórs-
mörk, Fljótshlið og Eyjaf jöll, þar
sem segja má, að viðfangsefni
handa ljósmyndara séu óþrjót-
andi. Siðan lá leiðin noröur á
Kjalveg. Ég var svo hamingju-
samur að vera þar tvisvar á ferð
um vor, nálægt Jónsmessu. I
fyrra skiptið vorum við þar fimm
saman með sautján hesta, marga
þeirra gæðinga.
Viö hófum förina úr Þingvalla-
sveit, riðum Gjábakkahraun,
Laugarvatnsvelli og Laugardal,
og siðan á hinn forna Kjalveg upp
frá Gullfossi. Þar tókum við á
okkur náðir, og væri þó nær lagi
að tala um áningarstað en nátt-
stað, þvi eiginlega var engin nótt,
aöeins stutt stund, sem sólin
hvarf á bak við Langjökul. And-
artaksþögn hjá mófuglum, dögg á
grasi. Svo rann upp sólheitur dag-
ur.
Þannig var veðrið i fimm sólar-
hringa samfleytt, en þegar komið
var norður i Þjófadali, skall á
okkur suð-austanrok og rigning.
Það lá við, að bæði menn og hest-
ar yrðu fegnir umskiptunum i
fyrstu, en stormur og rigning á
Kili eru ekki neitt barnagaman,
og sizt þegar veriö er með hesta.
Þó geymast þessir dagar lengi i
þakklátu minni, til dæmis dagur-
inn sem við vorum i Fróðárdölurh
og Karlsdrætti. Þá fannst mér,
sem það hlyti að vera fegursti
staðurinn á Islandi, og enn er ég
þess ekki umkominn að neita þvi.
Þá óskum við þess
eins/ að tíminn
standi kyrr
— Þetta hefur veriö meö þinum
fyrstu öræfaferöum, en hvenær
fórst þú aö feröast um byggöir
landsins, sem vissulega eru fagr-
ar, ekki siöur en óbyggöirnar?
— Já við skulum yfirgefa Kjöl
um sinn og bregða okkur norður i
Skagafjörð..Ég var svo heppinn
að vera þar einu sinni á feröalagi
i nokkra daga með góðkunningja
minum, Hallgrimi Jónassyni
kennara. Ást hans á landi og þjóð-
arsögu orka á samferðarmenn
hans svo að allt fær nýjan svip, og
sögur hans og frásagnargleði
þekkja allir, og ekki má heldur
gleyma lausavisunum, sem hann
hefur jafnan á hraðbergi.
— Feröuöust þiö Hallgrimur
mikiö um Skagaf jörðinn aö þessu
sinni?
— Já, við fórum inn i Skaga-
fjaröardali, bæði Vesturdal og
Austurdal. Einn daginn brugðum
við okkur út i Fljót, en þar hef ég
nú undanfarin sumur átt nokkra
góða daga. Þar þykir mér sumar-
fagurt með afbrigðum, og þar
hefur mér lika reynzt veðursælt.
Við höfum þá verið nokkur saman
og átt okkur tjaldstað niður við
sjóinn, hjá svokallaðri Hrauna-
möl, örskammt frá Hraunum. Við
höfum reynt að komast þangað
um það leyti sem dagur er lengst-
ur, og stundum höfum við getað
veitt þar fallegan silung i matinn.
Ekki treysti ég mér til að lýsa
þvi, hvilikir morgnarnir eru þar,
Karlsdráttur.
eða þá kvöldin, þegar sól flýtur
við hafsbrún og sjórinn er eins og
spegill. Fjallahringurinn i heið-
birtu, blá hvelfing full af ljósi og
kyrrlátri þögn. — Sagði ég þögn?
— Það er tæpast rétta orðið. Ég
held, að krian, sem á mikið varp-
land þarna, blundi varla á þessari
tið. Ég man einu sinni eftir þvi, aö
tófa kom i heimsókn i varpið, —
átti vist bú þarna i hliðinni,
skammt upp frá túninu á Hraun-
um. Sjálfsagt hefur henni þótt
matarlegt aö lita niöur til strand-
arinnar, þvi talsvert æðarvarp er
lika þarna i hólunum. En viðtök-
urnar, sem lágfóta fékk, báru
ekki svip gestrisninnar. Kriurnar
réðust að henni, hundruðum ef
ekki þúsundum saman og hröktu
hana á flótta, allslausa, að þvi er
mér sýndist, og fylgdu henni eftir
á flóttanum svo lengi sem ég sá.
— Þú hefur víst ekki náö mynd
af viðureigninni?
Landslagsmyndirnar hefur Páll tekið allar
— Nei, þvf er nú verr og miður,
að mynd á ég öngva af þessum at-
burði. Tófuna bar hratt yfir, og
ekki var minni hreyfing á kriun-
um. Ég hygg, að hvorki sigurveg-
ararnir né hinn sigraöi hefðu gert
mér það til geðs að hægja á ferð-
inni, þótt ég hefði reynt að taka
mynd af bardaganum, og þær
hefðu vitað að þær voru að stuðla
að eigin frægð með þvi að lofa
mér að mynda sig!
— Fyrst viö erum komnir með
hugann i Noröurland, megum við
til með aö nefna sjálfa ferða-
mannaparadisina, Mývatnssveit.
Þú hefur auðvitaö fljótt orðiö
kunnugur henni?
— Um árabil fannst mér sem
ekki væri sumar, nema ég hefði
þar nokkurra daga dvöl. Þegar ég
nú á siðari árum læt það eftir mér
að hverfa þangað i huganum,
birtast dagarnir mér sem myndir
á tjaldi. Þarna sé ég hann Valda á
Kálfaströnd á bæjarstéttinni,
hýrlegan á svipinn, og bráðum er
Asa lika komin inn i myndina.
Mér er sem ég heyri Valda spyrja
dálitið striðnislega, hvort ég ætli
ekki að skreppa fram á Vatn og
ná i eina bröndu. Sér hann virki-
lega, hvað mér verður tiðlitið til
bátkænunnar hans? — Kvöldin úti
á Mývatni undir sólsetur eru engu
öðru lik i endurminningunni, full
af kyrrlátri gleði. Þá er það, sem
maður óskar einskis fremur en að
timinn standi kyrr.
//Fagurt er hér á
sumardegi...."
— Sizt er ástæöa til þess aö
rengja endurminningar þinar frá
Skagafiröi og Mývatnssveit. En
viltu ekki segja mér og lesendum
okkar frá einhverri ferð, sem þér
er sérstaklega minnisstæö?
— Jú, þvi ekki það. Kannski ég
taki þig með mér i huganum
norður á Kaldadal. Við leggjum á
stað snemma morguns i glaða
sólskini. Við Hofmannaflöt getum
við áð, þvi að bráðum skiptir
landið um svip og óbyggðin tekur
við. Þingvallavatn og Hengill
heimta hér athygli okkar, og má
vera að ekki gleymist um sinn,
hve hlýlegt er kjarrið i Bolabás og
hliöum Armannsfells. Brátt för-
um við inn með hliðum Lágafells
og höfum sjálfa Skjaldbreið fyrir
stafni, — en ekki lengi, þvi að
brátt sveigjum við aðeins til vest-
urs um Ormavelli og Tröllaháls.
Fleiri örnefni taka viö og láta
sum mjúklega i eyrum, en eru
auk þess kunn i ljóðum og sögum:
Viðiker, Biskupsbrekka, Hall-
bjarnarvörður, Brunnar, Björns-
fell, Ok og Þórisjökull. Hafir þú
oft farið hér um, er ekki óliklegt
að þessi nöfn orki á þig likt og
helgiþula. Bakvið þau eru sögur,
lika hefur gerzt þarna harmleik-
ur, sem löngu liðinn meistari hef-
ur dregið upp með svo öruggum
og fáum dráttum, að leita þarf til
frægustu nafna bókmenntasög-
* ...2*
•*►••• % ;,
■i -
• -
.
rnmm.
Páll Jónsson. (Tímamynd Róbert).
NOKKUR ORÐ UM
ÞAÐ, SEM NÆST
EKKI Á MYND
1
Hér er rætt við Pál
Jónsson bókavörð í
Reykjavík, sem ef
til vill enn fleiri
þekkja sem Pál
Jónsson
Ijósmyndara,
en ófáar myndir
eftir hann hafa m.a.
birzt á síðum
Tímans undanfarin
ár
Undir
beru
lofti
Hraun I Fljótum.
Tjaldstaöurinn hjá Hraunum I Fljótum.
t Biskupabrekku. Krossinn er til minningar um Jón Vidalin, sem lézt þar i ágúst 1720.
Framhald á bls. 28