Tíminn - 20.07.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Sunnudagur 20. júli 1975,
fmm:

■-•''■■■ ' , ' V*: ,. ;
' * -*•..* , *,,, w;
,*■ 4<''áÍ4&%V #%$*■
,^'">-> „4,,
'„ ">t*»í''"ý': » /tx'ff' V'.'' *'v. v<>
\-k',"»'>- „'í-'!■■■ ■■ ','£'''*$ '4.*, ;Sy' VÁ
■X'i 'Xt,y,-i>''e''iýí'>W-i(''ffí-'.-.',yí. ,H-Í5.<>V-V,-' $*&&!£$ '^,^xí ■/■>•
'■&>-*,*' ’*?><*&&
\ '■ ■
; %' 'X S&>
■■■
■

iSi-’XV'íA.'.lSí*'*- «lí4!iV\-V^y^';W‘ ''■''"!■■>'■.
■ ■

Eitt elzta hús iReykjavik, Aöalstræti 10 (Um 1880)
Litum á eitt elzta hús i „Ing-
ólfsbæ”. 1 Aðalstræti 10, á horni
Bröttugötu, gefur að lita lítið,
laglegt hús rauðbrúnt að lit með
bröttu blágráu flöguþaki.
Ávextir, kex o.fl. varningur i
gluggum gefur til kynna
verzlunarstarfsemi Silla &
Valda á þessum stað. Meira ber
á hærri byggingum á báðar hlið-
ar, en þetta hús geymir lang-
mesta sögu. Á minningartöflu
er Reykvikingafélagið lét setja
á húsið stendur letrað: „Elzta
hús Reykjavikur. Eitt af húsum
innréttinga Skúla Magnusson-
ar landfógeta 1752.” Þetta er
eina hús innréttinganna, sem er
varðveitt að mestu óbreytt. í
bókinni „Sagt frá Reykjavik”
færir Árni óla rök að þvi, að
þetta uppAinalega dUkvefnað-
arhUs hafi brunnið árið 1764, en
verið fljótlega endurreist. HUsið
er þvi ekki eldra en frá 1764, eða
á svipuðum aldri og nUverandi
stjórnarráðshús við Arnarhól.
Bæði eru þau virðulegir öldung-
ar og votta fjölbreytt mannlif. A
árunum laust fyrir 1806 bjó
Pætreus kaupmaður i gamla
dúkvefnaðar- og forstjórahUs-
inu. Það ár Tómas Klog land-
læknir, en árið 1807 flutti Geir
Vldalin biskup i húsið og bjó þar
til æviloka 1823. Hann hafði
skrifstofu I norðurenda hússins,
sem þá og lengi siðar var kallað
biskupsstofan og þótti eitt helzta
hefðarhús i Reykjavik. Ekkja
biskups bjó þarna til dauðadags
1846. Þar bjuggu og um skeið
Sigurður Pétursson sýslumaður
og skáld, ýmsir stúdentar og
einnig Hallgrimur Scheving
kennari fyrsta ár sitt i Reykja-
vlk. Af siðari Ibúum hússins má
t.d. nefna Þorstein Kúid kaup-
mann og Jens Sigurðsson að-
A horni Austurstrætis og Veltusunds (9/6. 1975)
Ingólfur Davíðsson:
Byggt og búið
í gamla daga
LXXXIII
junkt, bróður Jóns forseta. Bjó
Jón Sigurðsson oft hjá bróður
sinum, er hann sótti álþingi. Ár-
ið 1869 kemur i hUsið Jón Hjalta-
lin landlæknir, þá Kristjana
systir Geirs Zöega útgerðar-
manns, si'ðan Matthias
Johannessen kaupmaður I tvi-
býli við Þorvald Björnsson lög-
regluþjón (og siðar með Þor-
valdi Benóný Benónýsson skó-
smiðameistari). Arið 1895 eign-
aðist Helgi Zöega kaupmaður
þetta fornfræga hUs og breytti
seinna að nokkru I sölubúð. Nú
ráða „Silli og Valdi” rikjum i
hinu aldna „innréttingahúsi”
SkUla, en innréttingarnar voru
visir að borginni Reykjavik.
Myndin frá 1880 sýnir að þá
stendur húsið enn frjálst og nýt-
ur sin vel. En nú þrengja stærri
byggingar mjög að þvi, og hafa
reyndar alllengi gert. Þakið er
farið að láta á sjá, en litt fúnir
munu rUmlega tveggja alda við-
ir.
RauðbrUnu húsin nr. 8 og 12
gnæfa yfir aldna húsið, sem
kúrir þarna eins og mús undir
„fjalaketti” (sjá mynd).
Og ofan af hæðum Morgun-
blaðshallarinnar blágráu, er á-
gæt Utsýn yfir byggingar fyrri
tima báðum megin götunnar.
Stóra hUsið á horni Austur-
strætis og Veltusunds ber forn-
legan fyrirmannssvip.
Ég kann vel við ris á hUsum,
útskurð o.fl. skreytingar, Flötu
þökin eru óhentug á Islandi
vegna leka. En plássið nýtist
sennilega vel i „sykurkassa- og
glerkistuhúsum”.
★