Fréttablaðið - 29.04.2005, Qupperneq 26

Hvílíka skömm hef ég á yfir-
völdum þessa lands, þar sem
eingöngu er hugsað um að
budda þeirra sem stjórna sé
sem þyngst og skiptir þá engu
máli hversu létt budda hinna er,
sem strita fyrir brauði sínu og
fá brotabrot af því sem yfir-
mennirnir fá. Þetta láglaunafólk
fær þá tilfinningu að það sé
einskis nýtt þar sem enga virð-
ingu er að fá fyrir þau störf sem
það vinnur. Er ég þá sérstaklega
að tala um þá sem lægstu launin
hafa.
Þau störf sem lægst eru laun-
uð eru mörg hver í hjúkrunar-
geiranum og snúa að þeim sem
sinna þurfa öldruðum og fötluð-
um. Ég spyr, hvernig er hægt að
koma svona fram við þetta fólk,
en ætlast samt til þess að það
sinni með gleði þeim verkefnum
sem það fær og leysi sitt verk
vel af hendi? Hversu þung þarf
budda „hinna útvöldu“ að vera
svo að þetta fólk fái það sem það
á skilið? Ég get ekki orða bund-
ist, þar sem ég hef orðið vitni að
þessu óréttlæti á dvalarheimili
aldraðra að Hrafnistu í Reykja-
vík.
Undanfarið hefur verið í um-
ræðunni að meðferðin á heimil-
isfólki Hrafnistu, og þá sérstak-
lega þeim veikustu, sé ekki til
sóma fyrir þessa stofnun. Ég
skrifa þessi orð því málið er
mér skylt. Móðir mín, sem verð-
ur níræð í sumar, dvelur að
Hrafnistu í Reykjavík. Varð hún
fyrir því óláni að detta í janúar
síðastliðnum – en ekki er alveg
ljóst hvernig það bar að – þannig
að hún fór úr axlarlið og fékk
mikið höfuðhögg. Ég kvarta
ekki yfir meðferðinni sem hún
fékk eftir slysið, en síðan þá
hefur hún ekki verið fótafær og
er algerlega ósjálfbjarga. Aftur
á móti átti ég ekki von á því sem
eftir kom, sem ég kenni engu
öðru um en slælegri stjórnun og
of fáu starfsfólki til að sinna
þeim verkefnum sem vinna
þarf.
Þrisvar sinnum höfum við í
fjölskyldunni komið að móður
minni þar sem hún hefur legið í
saur sínum (hún er reyndar með
bleiu) – og ekki nóg með það,
heldur var hún búin að kafa með
hendurnar í allt saman. Daginn
sem þetta gerðist í þriðja skipt-
ið hafði ég komið til hennar um
klukkan 14.00, en þegar ég var
að fara bað hún um að komast á
klósett og lét ég vita af því strax
og bað um að henni yrði hjálpað.
Þegar systir mín kom til hennar
kl. 17.00 sama dag var ástandið
á þann veg sem að framan er
lýst. Bað systir mín þá um að
henni yrði sinnt og var það gert,
en ekki var hirt um að skipta á
rúminu, þrátt fyrir óhreinindin
sem voru í rúmfötunum. Það var
ekki gert fyrr en tveim dögum
síðar.
Við sem eigum foreldra á
dvalarheimilum eigum erfitt
með að horfa upp á svona lagað.
Þeir sem reka Hrafnistu – sem
og aðrar slíkar stofnanir – verða
að gera sér grein fyrir að svona
mega hlutirnir ekki vera.
Oft hefur mig langað að segja
mitt álit en ekki vogað mér, þar
sem ég hef óttast að móðir mín
yrði fyrir áreitni og henni sinnt
verr, ef ég segði eitthvað
misjafnt um stofnunina. Nú er
mér hreinlega ofboðið og læt
þetta flakka. Ekkert þýðir að
tala við yfirmennina, því þeir
þykjast ekkert geta gert til að
bæta ástandið. Fólk fæst ekki til
að vinna þessi störf vegna laun-
anna og þess vegna verður
mannfæðin bara áfram og þeir
sem eru þó til staðar þurfa að
vinna tveggja og þriggja manna
verk, sem hlýtur síðan að koma
niður á heimilisfólkinu.
Eina leiðin til að breyta
þessu, að mínu mati, er að sýna
starfsfólkinu þá virðingu að
borga því laun sem sómi er að
svo hægt sé að gera þá kröfu að
það vinni vinnuna sína og sýni
því fólki sem þarna dvelur þá
virðingu sem því ber. Ekki er
hægt að búast við að þeir sem
niðurlægðir eru sinni vinnu
sinni sem skyldi. Þarna er samt
sem áður margt yndislegt fólk í
vinnu, en ég vil bara ekki trúa
að ekki sé hægt að bæta aðstöðu
þessa fólks og að þetta þjóðfélag
sé svo illa statt að foreldrar
okkar þurfi að líða fyrir græðgi
þeirra sem völdin hafa. Ríkið
þarf að styðja stofnun eins og
Hrafnistu.
Hvernig má það vera í lýð-
ræðisþjóðfélagi eins og okkar að
misréttið sé svona mikið?
Alþingi, sem á að halda vörð um
réttláta úthlutun gæða í landinu,
hefur engan veginn staðið sig í
að setja lög um laun og launa-
útreikning. Í hvert skipti sem
laun eru hækkuð skv. kjarasamn-
ingum er hækkunin í prósentum
talin. Hvers vegna í ósköpunum
er þessu ekki breytt í krónutölu-
hækkun – með lögum? Enginn
þarf að segja mér að þeir sem
sitja á „Hinu háa Alþingi“ sjái
ekki óréttlætið og mismununina í
þessum hækkunum, en því
miður er ekkert hægt að gera því
þá fá „stjörnurnar“ minna!
Stefnan er hreint og beint sú
að kúga þá sem minnst mega
sín, svo þeir sem stjórna geti
setið að kjötkötlunum. Fólk á að
sitja og standa eins og þeir vilja
– sjúkrahúsin eru svelt því þeir
veiku skipta ekki máli – svo og
menntakerfið, því unga fólkið
má ekki skilja of mikið svo það
verði auðsveipara. Hvað á
maður að halda?
Skilja menn ekki að með góð-
um og vel reknum sjúkrastofn-
unum, þar sem hæft fólk getur
starfað eðlilega – en ekki undir
eilífu ofurálagi – skapast hraust-
ari þjóð. Að sama skapi og vel
reknar menntastofnanir með
hæfa kennara skapa sterka þjóð
til öflunar lífsviðurværis með
hugvitið að vopni.
Ég skora á fólkið í landinu að
rísa upp áður en það hverfur
alveg í skítinn og velta auðjöfr-
unum ofan af sér – fyrr er ekki
von á breytingu á högum lægri
stétta þessa þjóðfélags og að
aldraðir og sjúkir fái að lifa við
þá virðingu sem þeir eiga skilið
til jafns við aðra í þjóðfélaginu. ■
29. apríl 2005 FÖSTUDAGUR26
Fjármál stjórnmálaflokka: Nú er lag
Ár er liðið síðan kynnt var áskor-
un Samfylkingarinnar til ann-
arra stjórnmálaflokka um að
hefja viðræður um reglur er
varða fjárreiður stjórnmála-
flokka. Framkvæmdastjórn
flokksins sendi öllum flokkum á
Alþingi boð um viðræður um
efnið. Ritstjórn Morgunblaðsins
var samkvæm sjálfri sér þegar
deilan um fjölmiðlalögin stóð
sem hæst og tók undir með okk-
ur, benti á að krafa um leikregl-
ur fjölmiðla í nafni lýðræðis ætti
ekki síður við um stjórnmála-
flokka. Um svipað leyti birti
Fréttablaðið grein þess efnis að
tilmæli Evrópuráðsins um fjár-
reiður stjórnmálaflokka væru í
raun fullkomlega hliðstæð til-
mælum um fjölmiðla – sem þá
var mjög hampað til stuðnings
frumvarpi um eignarhald á fjöl-
miðlum. Einn flokkur á Íslandi
hafnaði ósk Samfylkingar sem
sett var fram fyrir réttu ári:
Sjálfstæðisflokkurinn.
Nú hafa þingflokkarnir opnað
málið og því gefst gott tækifæri
til að ræða þessi mál af yfirveg-
un og skynsemi. Langt er í næstu
sveitarstjórnarkosningar og enn
lengra í alþingiskosningar.
Flokkarnir geta komið sér sam-
an um blöndu af tvennu: Tillögu
um almennan lagaramma er
varðar fjárstuðning við stjórn-
málaflokka og fjárreiður þeirra,
og freistað þess samtímis að ná
samkomulagi um að takmarka
kostnað við kosningabaráttu.
Um fjármál einstakra þing-
manna (og allra kjörinna full-
trúa) mætti hafa fleiri orð: Ég
hef látið þá skoðun í ljósi að ekki
nægi að upplýsa eignatengsl eða
hagsmunavensl þingmanna. Ég
tel að kjörnir fulltrúar á þingi og
í sveitarstjórnum eigi ekki að
safna fé til eigin prófkjörsbar-
áttu eða flokka sinna. Sú þakkar-
skuld sem þannig getur skapast
kann að valda miklu alvarlegri
,,hagsmunatorgstreitu“ en hluta-
bréfaeign sem stofnað er til af
eigin tekjum á almennum mark-
aði. Á þessu þarf að taka sam-
tímis öðru, og hér tala ég af eigin
reynslu manns sem aflað hefur
fjár til flokksins, eins og líklega
langflestir eða allir sem nú
gegna trúnaðarstöðum í stjórn-
málum. Alþingi hefur hækkað
umtalsvert stuðning til flokka á
liðnum misserum, þeir eru
væntanlega ekki jafn skuldsettir
og oft áður, og því vonandi ekki
jafn háðir óbreyttu ástandi og
fyrr. Þá vitum við að kostnaður
við kosningabaráttu hefur aukist
mjög og nálgast að vera ósiðleg-
ur miðað við hvað hægt er að
komast af með án þess að nokk-
ur beri skarðan hlut frá borði. Í
því efni hafa sakbendingar
gengið á milli og minn eigin
flokkur áreiðanlega ekki barn-
anna bestur. Látum sem nú sé
mikilvægara að búa í haginn
fyrir framtíðina en koma höggi
hver á annan, allir flokkar sam-
an, því hér eiga margir sök. Og
margir hafa hag af því að vel
takist til í því starfi sem nú ætti
senn að fara í hönd, að skilgreina
ábyrgð og skyldur um fjárreiður
stjórnmálaflokka. ■
Ófremdarástand á Hrafnistu
EITT SÍMANÚMER
UM LAND ALLT
GÆÐAVARA Á BETRA VERÐI!
Hættulegur
bremsubúnaður
Fyrir fjórum árum keyrði konan
mín hressilega aftan á næsta bíl í
hálku. Þetta var heilmikið tjón
þar sem bíllinn var nýr og ekki
með kaskótryggingu, og ég var
satt að segja hálf pirraður á
þeirri útskýringu að „hann hefði
bara ekkert stoppað“. En samt,
svona í bakheilanum, fór ég að
velta því fyrir mér hvers konar
fyrirbæri þessar ABS-bremsur
væru eiginlega. En þær þræl-
virkuðu yfir sumarið, og þegar
hálkan kom næst fannst mér þær
virka sannfærandi þegar maður
fann þessa malarkenndu mót-
stöðu þegar maður tyllti í pedal-
ann – þarna var greinilega í
gangi heilastarfsemi æðri manns
eigin. En svo sá ég í sjónvarpinu
frétt frá einhverri stórborg í
Evrópu þar sem fjöldaárekstur
varð í hálku, og það vakti strax
athygli mína hvernig bílarnir
keyrðu bara eins og tívolíbílar
hver aftan á annan; ekkert
skrens eða skakkir bílar, heldur
bara búmm, búmm, búmm.
Ég ákvað að fá málin á hreint
einn ísilagðan morgun, og þar
sem vegurinn inn í hverfið hjá
mér er brattur niður og hlykkj-
óttur var hann kjörinn fyrir
svona tilraun. Ég gaf því vel í og
negldi svo niður bremsurnar; en
herre gud, ég var kominn á eitt-
hvert flug sem ég réð ekki við.
Og standandi á bremsunni brun-
aði ég niður án þess að bíllinn
sýndi nokkur merki um að vera
að hlýða mér, og ég var farinn að
leita að hentugum stað til að
keyra út af áður en að ég kæmi
inn á aðalumferðargötuna. En
svo hægði hann á sér og var ljúf-
ur sem lamb í lokabeygjunni. En
eftir stendur sú vissa mín að
ABS-bremsur séu enn eitt feil-
skotið í tölvumálum; þarna er
tekinn frá manni þessi einfaldi
réttur að geta læst bremsunum
með því að stíga á pedalann. Og
þegar tekið er mið af því hve
mörg umferðaróhöpp verða við
aftanákeyrslu í hálku er það
skelfileg staðreynd sem blasir
við; það eru kannski ekki nema 2
sekúndur sem maður hefur til að
þrykkja niður pedalanum eftir
að heilinn hefur unnið sitt verk.
Og þá getur jafnvel hin full-
komnasta tölva ekki sett á svið
þann dans sem ákveður æskilegt
bremsumagn í hjólin til að
stoppa í tæka tíð. ■
Í Fréttablaðinu mánudaginn 25.
apríl var lítið fréttaskot sem
vakti athygli mína og raunar
nokkurn ugg og umhugsun.
Fyrirsögnin er „Óráðlegt að
þyngja dóma“ en í fréttinni er
vísað til ummæla ágæts yfirlög-
regluþjóns í Reykjavík og eftir
honum haft eftirfarandi: „Ef
dómar verða þyngdir til muna
þýðir það að mun meira er þá í
húfi fyrir afbrotamennina og þá
er líklegt að lögreglumenn geti
lent í mun hættulegri aðstæðum
gagnvart þeim en nú er.“ Sé hér
rétt eftir haft vekur það óneit-
anlega upp ýmsar spurningar
um hversu mikils marglofað
réttaröryggi hins almenna borg-
ara er í raun virði, og hvort
tillitssemi réttarríkisins sé
kannski komin einum of langt í
þjónustulund sinni og jafn-
ræðisvilja.
Í þessu sama tölublaði Frétta-
blaðsins er á innsíðu frétt nokk-
uð sama eðlis og þá að inntaki
sennilega sýnu alvarlegri, þar
sem sýslumannsfulltrúi á Akur-
eyri telur tvo sýnilega snarvit-
lausa unglinga „ekki ógna al-
menningshagsmunum“. Hvað er
að gerast? Fróðlegt og æskilegt
væri að fá umræðu, skoðana-
skipti og skoðanakönnun varð-
andi þessi viðhorf, sem þarna
birtast. ■
Of langt gengið
STEFÁN JÓN HAFSTEIN
FORMAÐUR FRAMKVÆMDASTJÓRNAR
SAMFYLKINGARINNAR
UMRÆÐAN
FJÁRREIÐUR
FLOKKA
ÁSMUNDUR BREKKAN
SKRIFAR UM ÖRYGGI HINS ALMENNA
BORGARA
LEÓ S. ÁGÚSTSSON
SKRIFAR UM UMFERÐARÖRYGGI
Ég gaf því vel í og
negldi svo niður
bremsurnar; en herre gud,
ég var kominn á eitthvert
flug sem ég réð ekki við.
,,
Oft hefur mig
langað að segja
mitt álit en ekki vogað
mér, þar sem ég hef óttast
að móðir mín yrði fyrir
áreitni og henni sinnt verr,
ef ég segði eitthvað mis-
jafnt um stofnunina. Nú
er mér hreinlega ofboðið
og læt þetta flakka. Ekk-
ert þýðir að tala við yfir-
mennina, því þeir þykjast
ekkert geta gert til að
bæta ástandið.
KARITAS GUÐMUNDSDÓTTIR
BÓKARI
UMRÆÐAN
UMÖNNUN
ALDRAÐRA
,,