Fréttablaðið - 05.06.2005, Qupperneq 51

SUNNUDAGUR 5. júní 2005 27
Sjómannslíf! Sjómannslíf! Ástir og ævint‡r! segir í rómantísku sjómannalagi sem í senn er lífseig og kitlandi hvatning til íslensku fljó›arsál-
innar sem átt hefur allt sitt undir silfri hafsins og fleim gula. fiórdís Lilja Gunnarsdóttir reri á sló›ir fyrrverandi sjómanna sem flekktir eru
fyrir allt anna› en fiskerí og sjómennsku en hafa enn blik sjávar í augunum og ævint‡raflrá í brjóstunum.
„Ég fór til sjós þegar ég var á
sextánda árinu, fyrst með Hafn-
firðingnum og síðar Guðmundi
Þorláki frá Reykjavík,“ segir stór-
leikarinn Bessi Bjarnason, sem
vildi kynnast síldarævintýrinu af
eigin raun eftir barnaskólann,
sumarið áður en hann hóf nám í
Verzlunarskóla Íslands.
„Sennilega hef ég nú verið und-
ir lögaldri og ekki litið vel út hefði
eitthvað komið upp á, en þetta var
spennandi og atvinnuástand erfitt
á þessum árum. Þetta var tveggja
mánaða úthald og við sigldum
beinustu leið norður því síldinni
var landað á Siglufirði og Raufar-
höfn. Mér þótti ógurlega gaman á
sjónum en þetta var á köflum
hörkuþrældómur og ég orðinn vel
hraustur eftir sjómennskuna um
haustið,“ segir Bessi, sem oftar en
ekki fannst fullrólegt yfir veiðinni.
„Við biðum langtímum saman
eftir útkalli þegar einhver varð
var við síldartorfu og einn blíð-
viðrisdag, þegar við vorum kyrrir
á sundinu milli Grímseyjar og
lands, stungum við okkur í sjóinn
og syntum í kringum bátinn til að
drepa tímann. Ég fann aldrei fyr-
ir sjóveiki, en kitlaði stundum
hressilega í magann þegar veðrið
versnaði.“
Bessi landaði alls fimm sinnum
silfraðri síld úr Guðmundi Þorláki
á Sigló.
„Og einu sinni fylltum við bát-
inn og var hörkupúl að tæma
hann. Hásetahluturinn var rýr,
því þótt við fylltum skipið einu
sinni fór svo mikill tími í ekki
neitt að aurinn dugði skammt.
Síldin snerist um að detta í lukku-
pottinn og sumum tókst það oftar
en öðrum,“ segir Bessi og minnist
ekki síður skemmtilegra kvöld-
stunda í landi.
„Þegar var bræla fóru menn í
land og beint á ball. Eflaust var ég
undir lögaldri þar líka en maður
varð að kynnast lífinu. Mikil róm-
antík lá í loftinu en svo þurfti líka
snör handtök ef kallað var í bát-
ana, og skipti þá engu hvað klukk-
an var eða hvort maður var í miðj-
um dansi.“
Bessi segir sjómennskuna
vafalaust hafa átt vel við sig sem
ævistarf, en hann hafi ekki bein-
línis langað aftur á fiskiskip.
„En ég kann vel við mig á sjó
og þykir alltaf jafn gaman að
fylgjast með aflabrögðum og
mannlífinu um borð. Sjómenn eru
einfaldlega miklu betur innréttað-
ir en fólkið í landi.“
Draumur hins djarfa manns
„Ég man hvað ég var ógeðslega
sjóveikur í fyrstu sjóferðinni
minni til Hull. Við vorum þrír á
svipuðu reki í okkar fyrstu ferð
og strákarnir um borð mikið að
stríða okkur þar sem við stóðum
veikir að beita. Einn sem var
stundum sjóveikur en búinn að
vera lengur en við um borð, gerði
að gamni sínu með því að æla ofan
í bala eins okkar þremenning-
anna. Í sama mund stóð gusan út
úr okkur öllum,“ minnist hlátur-
mildur leikarinn Þröstur Leó
Gunnarsson, sem frá sextán ára
aldri hefur eytt öllum sumrum á
sjó; allt þar til fyrir þremur árum.
„Fyrsta skiptið var fiskerí og
sigling á línubátnum Frigg frá
Tálknafirði og auðvitað þvílíkt
ævintýri að komast í. Þá hljómuðu
auglýsingarnar svona: „Háseta
vantar á bát sem siglir með afl-
ann.“ Og þannig var reynt að fá
menn um borð með gulrót um sigl-
ingu sem sjaldnast var farin. Ég
fór þó tvisvar, í seinna skiptið
með Birgi frá Patreksfirði. Þá bil-
aði vélin þar sem við vorum að
fiska, en gert var við hana til
bráðabirgða og gekk hún svo
hægt að við vorum fimm daga til
Hull. Þar urðum við svo stranda-
glópar í þrjár vikur því útgerðin
var farin á hausinn, eða þar til ég
húkkaði far með togara frá Rauf-
arhöfn heim til Íslands,“ segir
Þröstur Leó, sem oftast hefur ver-
ið á bátum frá Bíldudal, enda upp-
alinn í því fagra sjávarþorpi.
„Sjómennska er hörkupúl og
miklar vökur á dragnótabátunum
þar sem oft er vakað samfleytt í
tvo og þrjá sólarhringa. Þá er
maður orðinn ansi ruglaður og
ætlar aldrei að sofna þegar í land
er komið. Ég hef lengst af verið á
dragnótabátnum Höfrungi, en
stundum hoppað á milli báta í af-
leysingum. Fór einu sinni á togara
og líkaði illa. Fannst það einhæf
færibandavinna, en á línu og
dragnót gerir maður allt,“ segir
Þröstur Leó, sem oftast hefur ver-
ið kokkurinn um borð.
„Þá stekkur maður niður og
hendir einhverju í pottana, fer
aftur upp á dekk til að beita eða
ísa niðri í lest. Skýst svo niður til
að taka upp úr pottunum og gefa
mannskapnum að éta, og fær fyr-
ir einn og kvart-hlut, örlítið meira
en hásetinn. Eitt sinn vorum við á
hörpuskel í heilan mánuð og ég
ákvað að hafa aldrei sama réttinn
á boðstólum. Það kostaði miklar
pælingar og útsjónarsemi, en
heppnaðist vel og sennilega þyki
ég þokkalegasti kokkur, sem veit
að fiskur í matinn er illa séður til
sjós.“
Þröstur Leó segir ákaflega sér-
stakt að vera einn með náttúrunni,
lengst úti á hafi, en það sé heill-
andi lífsreynsla.
„Þó fer það alveg eftir móraln-
um um borð. Ég hef verið á bátum
með lélegum móral og þá bíður
maður þess að komast í land, en
oftast er mikið um að vera og
gaman. Sjómennskan gaf auk þess
ágætlega af sér, en undir það síð-
asta þurftum við að sætta okkur
við að kaupa kvóta til að hafa ein-
hverja vinnu.“
BESSI BJARNASON LEIKARI Böllin á síldarplaninu á Siglufirði og sund í sjónum úti fyrir Grímsey standa upp úr minningunni um sjó-
mennsku unglingsáranna.
Bessi Bjarnason, leikari og fyrrum háseti á síldarbáti:
Sjómenn betur
innrétta› fólk
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/H
AR
I
Þröstur Leó Gunnarsson, leikari og fyrrum
kokkur á Höfrungi:
Fiskur illa sé›ur
í matinn
ÞRÖSTUR LEÓ GUNNARSSON, LEIKARI Alinn upp við sjóinn á Bíldudal og fór sextán ára til sjós og í siglingu til Hull, þar sem sjó-
veikin var að gera út af við hann yfir beitingunni.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/H
EI
Ð
A