Fréttablaðið - 05.06.2005, Síða 64

Fréttablaðið - 05.06.2005, Síða 64
40 5. júní 2005 SUNNUDAGUR Lofsamlegir ritdómar hafa hald- ið áfram að birtast í þýskum fjöl- miðlum um skáldsögu Hallgríms Helgasonar, Höfundur Íslands, sem kom út í vetur þar í landi hjá forlaginu Clett-Kotta. Bókasíðan perlentaucher.de kallar bókina „eina af bestu bók- um vorsins“ og segir Hallgrím vera nýju stjörnuna „á höfunda- himni Íslands sem, eins og gefur að skilja, er ekki mjög þétt- stirndur.“ Um bókina hefur verið fjallað bæði í sjónvarpi og útvarpi og dagblöðin eru öll á einu máli um að gæði þýðingarinnar hafi átt stóran þátt í velgengni bókarinn- ar meðal þýskumælandi lesenda. Gagnrýnandi dagblaðsins Süddeutsche Zeitug, Silja Ukena, setur Hallgrím í samhengi um- ræðunnar um póstmódernisma. Hún segir að Hallgrimur hafi með bók sinni endurlífgað kenn- ingu Roland Barthes um dauða höfundarins, en Hallgrímur geri það „að sjálfsögðu með fáránleg- um snúningi, sem gefur að skilja, því Hallgrímur Helgason er nú einu sinni póstmódernisti“. Samt finnst henni Hallgrími takast best upp þar sem póst- módernismanum sleppi: „Sterkasti hluti bókarinnar er „skáldsagan“ í skáldsögunni, sag- an af bóndanum Hrólfi. Hall- grími tekst þar, hvað sem allri íróníu og sjálfssviðssetningu líð- ur, að skapa manneskjur af holdi og blóði. Þetta eru dauðlegar sál- ir sem elska, gráta og hata, utan allra gæsalappa. Algerlega að óvörum birtir hann þarna róman- tíska hlið á sér, nokkuð sem mað- ur hefði seint búist við af hinum svala höfundi „101 Reykjavík“.“ Sjálfur hefur Hallgrímur haldið tvisvar til Þýskalands í vetur til að lesa upp úr bók sinni og segist hafa fengið afar góðar viðtökur. „Þjóðverjar hafa reyndar skipst svolítið í tvo hópa, því bókin er lykilróman um Hall- dór Laxness og það eru ekki allir þýskir lesendur að skilja það. En svo eru aðrir sem segja að það skipti engu máli, maður geti al- veg notið bókarinnar án þess að þekkja nokkuð til hans.“ Hallgrímur hefur á hverjum stað fengið einhvern heimamann til þess að lesa upp úr bókinni á þýsku. Í Zürich í Sviss vildi svo vel til að leikarinn Jón Laxdal tók að sér lesturinn. „Það var gaman að fá að hitta Jón, sem lést skömmu síðar. Hann var mjög lifandi og skemmtilegur persónuleiki. Þetta var líka skemmtileg teng- ing við Laxness.“ Jón lék á sínum tíma stór hlutverk í þýsk-íslenskum sjón- varpsþáttum sem gerðir voru eftir tveimur sögum Halldórs Laxness, Brekkukotsannál og Paradísarheimt. „Mér fannst líka forvitnilegt að fá að fylgjast með því að eng- in læti hafa orðið út af kaflanum sem fjallaði um kommúnisma,“ bætir Hallgrímur við. „Í Þýska- landi virðast menn hafa lokið uppgjörinu við kommúnismann, þótt hér á landi séu greinilega ekki allir búnir að kyngja því hvers konar böl kommúnisminn var, sem sannast á því að hérna voru menn enn að æsa sig út af Stalín og kommúnismanum núna á dögunum.“ ■ HALLGRÍMUR HELGASON Gagnrýnandi Süddeutsche Zeitung segir Hallgrími takast „með fáránlegum snúningi“ að lífga við gamla kenningu Barthes um „dauða höfund- arins“. HÖFUNDUR ÍSLANDS: SÖGÐ „EIN AF BESTU BÓKUM VORSINS“ Í ÞÝSKALANDI. „Hann spurði sig að því hvort það hefði verið réttlætanlegt að ljúga, blekkja og kveikja í fallegu húsi að- eins til að bjarga ungum manni.“ Úr bókinni „Leyfðu mér að segja þér sögu“ eftir metsöluhöfundinn Jorge Bucay. baekur@frettabladid.is Ungverski rithöfundurinn og Nóbelsverðlaunahafinn Imre Kertész sá ekki önnur ráð en að skrifa sjálfur kvikmyndahandrit eftir bók sinni Örlögleysi, sem kom út hér á landi á síðasta ári í þýðingu Hjalta Kristgeirs- sonar. Ungverski kvikmyndatökumaðurinn Lajos Koltai leikstýrði myndinni, sem á frummálinu heitir Sorstalanság. „Ég veit vel að margir rithöfundar gefa ekki leyfi til þess að láta kvikmynda bækur sínar. En þær verða þá bara kvikmyndaðar eftir dauða þeirra. Þá fannst mér betra að halda sjálfur um taumana,“ sagði Kertész í nýlegu viðtali við þýska dagblaðið Tagesspiegel. Bókin fjallar um fjórtán ára Gyðing í Búdapest árið 1944, sem er rekinn um borð í lest á leið til dauða- búða nasista. Kertész hlaut Nóbelsverðlaunin árið 2002, ekki síst fyrir þessa bók sem kom út árið 1975 og er sterklega mótuð af reynslu hans sjálfs frá Auschwitz árin 1944-45. Myndin hefur verið gagnrýnd í Þýskalandi fyrir það hve fegurðin sé áberandi innan um hryllinginn í út- rýmingarbúðunum, sólin skíni og fjöldasenur virki gjarnan eins og áhrifamikil dansatriði. „Fyrir mig er þessi fegurð mikilvægust,“ svarar Kertész og segir lífið í útrýmingarbúðunum enn hryllilegra vegna þess hve fagurt sé um að litast í kring. Hann segist líka meta mikils mynd ítalska spéfuglsins Robertos Benignis La vita é bella, hins vegar sé mynd hans gjörólík sinni því mynd Benignis sé hreint ævin- týri. „Það er dæmigert fyrir aðra kynslóðina, sem hefur enga persónulega reynslu af helförinni heldur þekkir hana aðeins af frásögn foreldra sinna.“ Fegur›in gerir hryllinginn verri „Við seljum fyrst og fremst bæk- ur sem sjálfar eru myndlistar- verk, en ekki bækur um myndlist eða myndlistarmenn. Við erum ekki með mikið af katalógum,“ segir Rúna Þorkelsdóttir, sem rekur nokkuð sérstæða bókabúð úti í Amsterdam ásamt tveimur öðrum myndlistarmönnum, þeim Jan Voss og Henriëtte van Egten. Bókabúðina opnuðu þau fyrst í afar litlu húsnæði úti í Amster- dam árið 1986 og gáfu henni nafnið Boekie Woekie. „Hún var þrír sinnum þrír metrar að stærð og ein af minnstu búðunum í Amsterdam. Síðan opnuðum við nýja búð árið 1993 og erum enn að.“ Upphaflega voru þau sex sam- an, allt myndlistarmenn sem sjálf höfðu búið til bókverk. „Einn okkar, Jan Voss, er gam- all nemandi Dieters og árið 1993 kemur Dieter til okkar og þá för- um við að vinna fyrir hann. Við keyptum okkur ljósritunarvél og fórum að vinna bækur fyrir hann og binda inn.“ Árið 1995 tók Dieter þau með sér á stóra sýningu sem hann hélt í Austurríki og þar var opnað útibú frá bókabúðinni á meðan sýningin stóð yfir. „Við fórum til Marseille með honum 1997 og á síðustu sýning- una sem hann hélt 1998 í Zürich. Eftir það höfum við farið um með Dieter Roth akademíunni, við vor- um bæði í Basel árið 2000 og í Lübeck síðasta sumar. Við förum þá með bókabúðina sem sýningar- grip og tökum alltaf með okkur eitt eða tvö eintök af hverjum titli sem við eigum meira en eitt af.“ Rúna segir þessi ferðalög með búðina vera stóran part af list þeirra þriggja nú orðið. „Búðin er eins og skúlptúr sem tekur stöðugt breytingum í hvert skipti sem við setj- um hana upp á nýj- um stað. Við flytj- um alls konar dót með okkur, bæði grafík frá Dieter og verk frá okkur sjálfum.“ Núna er útibú frá bókabúðinni Boekie Woeki í anddyri Listasafns Reykjavíkur í Hafnarhúsinu, þar sem sýning á verkum Dieters Roth stendur yfir. „Dieter var alltaf með smiði og uppsetningafólk með sér og þeir hafa byggt búðirnar okkar. Í Evr- ópu notuðu þeir alltaf sama efnið, en hingað kom ekkert nema af- greiðsluborðið. Það hefði verið of mikið að flytja allt hitt.“ ■ RÚNA Í BÓKABÚÐINNI Hollenska bókabúðin Boekie Woekie hefur verið flutt til landsins og sett upp í Hafnarhúsinu. Bókabú›in sem fer›ast Þjóðverjar hrifnir af Hallgrími FR ÉT TA B LA Ð IÐ /T EI TU R Tvær nýjustu skáldsögur Braga Ólafssonar, Gæludýrin og Samkvæmisleikir, eru komnar út í kilju hjá bókafor- laginu Bjarti. Báðar sögurnar hafa fengið ein- róma lof gagn- rýnenda, sú fyrri var tilnefnd til Ís- lensku bókmenntaverðlaunanna og Menningarverðlauna DV og sú síðari fékk Menningarverðlaun DV fyrr á þessu ári. Þjóðminjasafnið og JPV útgáfan hafa sent frá sér bókina Myndir á þili – Ís- lenskir myndlistar- menn á 16., 17. og 18. öld. Myndin er gefin út í tengslum við samnefnda sýningu sem nú stendur yfir í Þjóðmenningarhúsinu við Hverfisgötu. Í bókinni er fjallað um nafngreinda myndlistarmenn sem störf- uðu hér á landi á 16.-18. öld. Bæði bókin og sýningin eru afrakstur rann- sókna Þóru Kristjánsdóttur á listgripum í Þjóðminjasafninu. Félag um mennta- rannsóknir var stofnað árið 2002 og eru félags- menn fræðimenn og fagfólk á sviði skóla- uppeldis- og menntamála. Í lok síðasta árs kom út fyrsta tölu- blað tímaritsins Tímarit um menntarannsóknir, stórt og glæsilegt hefti með 19 greinum sem allar eru byggðar á erindum frá fyrstu ráðstefnu félagsins, sem haldin var í nóvember 2003.. Ritstjóri var Júlíus K. Björnsson. > Bók vikunnar ... STEINSTEYPA eftir Thomas Bernhard Meðal evrópskra bókmenntaunnenda hefur sannkallað Thomas Bernhard- æði gripið um sig síðustu tvo áratugi. Nú gæti verið komið að Íslandi, því Bjartur hefur sent frá sér bókina Stein- steypu í þýðingu Hjálmars Sveinsson- ar. Bókin þykir mjög aðgengileg aflestr- ar þrátt fyrir óhemju langar setningar og algeran skort á greinaskilum. Hún fjallar um Rúdolf, sem hefur í tíu ár búið sig undir að skrifa umfangsmikið fræðirit um uppáhaldstónskáldið sitt, Felix Mendelssohn-Bartholdy. Þegar hann er loks reiðubúinn að skrifa fyrstu setninguna verður hann fyrir óvæntum truflunum, hverri á fætur annarri, og lætur síðan móðan mása á blaðsíðum bókarinnar um allt sem hann hefur á hornum sér. ■ NÝJAR BÆKUR

x

Fréttablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.