Tíminn - 14.12.1975, Blaðsíða 3

Sunnudagur 14. desember 1975.
TÍMINN
3
NÝIR JÓLASIÐIR
TEKNIR UPP HÉR
Aöventusiðir eru tiltölulega ungir hér á landi. Timamynd Róbert.
Mikið var um að vera
um helgina i blómaverzlunum,
þar sem seldir eru aðventu-
kransar og efni i þá. Það er þó
ekki gamall siður á Islandi að
hafa aðventukransa til skrauts
fyrir og um jólin. Algengir urðu
þeir ekki fyrr en á siðasta áratug
eða svo. Árni Björnsson
þjóðháttafræðingur tjáði okkur,
að aðventukransar væru ekki
eldri hér á landi en 50 ára i mesta
lagi og þeir hefðu ekki tiðkazt
meðal almennings hér fyrr en
miklu siðar. Hann hefði talað við
fólk, sem myndi eftir þeim um
1940 og e.t.v. væru þeir eitthvað
eldri. Aðventukransar eru trú-
lega komnir hingað fyrir dönsk
áhrif, og sá siður að kveikja á
fyrsta kertinu fyrsta sunnudag i
aðventu, tveim annan sunnu-
daginn, og svo koll af kolli.
Aðventan er samkristið fyrir-
bæri og jafngömul guðskristni i
landinu. Kirkjuárið hefst fyrsta
sunnudag i aðventu, en kirkjuárið
er annað en hið veraldlega ár,
sem hefst um áramótin.
Aðventusiðir eru tiltölulega
ungir hér á landi, svo sem fram
kom hér að framan um að-
ventukransana.
Fólki leyfðist minna á jóla-
föstunni en á öðrum árstimum,
rétteinsogá páskaföstu. Mönnum
bar að halda i við sig i mat og
drykk og hömlur voru lagðar á
kynlif, t.d. tíðkaðist ekki að
brúðkaup væru haldin á að-
ventunni.
Vinnuálag var mikið á jóla-
föstu, þótt ekki teljist það til sér-
stakra aðventusiða, og^ var þá
einkum fengizt viö tóvinnu,en
enginnmátti fara i jólaköttinn og
þvi reið á að hafa plögg tilbúin
handa öllu heimilisfólki fyrir jól.
Annað sem gerðistá jólaföstunni
á tslandi var að jólasveinarnir
voru taldir koma til byggða niu
eða þrettán dögum fyrir jól.
Ekki fer sögum af kristilegum
hátiðisdögum á jólaföstunni hér,
sem haldnir voru hátiðlegir i
öðrum löndum Nikulásardagur,
6. desember, er hátiðisdagur i
Mið-Evrópu og viðar, en heimild-
ir geta ekki um tilhald hér þann
dag, þótt það sé ekki sönnun þess
að svo hafi ekki verið. Margar
kirkjur hér á landi voru helgaðar
heilögum Nikulási i kaþólskum
sið.
LUsiumessa, 13. desember,
hefur af sumum verið haldin
hátiðleghér á siðustu árum, oger
það fyrir sænsk áhrif. En hún var
ekki hátiðisdagur hér áður fyrr.
I stað þessara hátiðisdaga átt-
um við okkur sérstakan dag —
Þorláksmessu, 23. desember, er
dánardagur Þorláks biskups
helga. Einnig er til Þorláks-
messa á sumri, sem er 30. júli,
en þann dag voru bein Þorláks
lögð f skrin. Þorláksmessa á
sumri var mikil hátið i Skálholti i
kaþólskum sið, og kom fólk viðs-
vegar að til að taka þátt i henni,
enda var hún rétt eftir alþingi,
og margir áttu leið um héraðið.
A Þorláksmessu gera margir
sér dagamunenn i dag. — drekka
brennivin, borða skötu eða hangi-
kjöt. Sá siður að borða skötu á
Þorláksmessu er trúlega
upprunninn i sjávarplássum. Og
mörgum borgarbúum finnst það
tilheyra Þorláksmessu að fara út
og verzla og fá sér i staupinu i
leiðinni.
Dagurinn fyrir Þorláksmessu
er kallaður Hlakkandi á Mýrum.
Kvaðst Arni Björnsson þjóð-
háttafræðingur ekki hafa heyrt
þennan dag nefndan þessu nafni
fyrr en fyrir ári eða svo, og
sennilega væri notkun þess ein-
göngu bundin við Mýrar vestur.
Aðventukvöld og aðventusam-
komur i kirkjum eru sennilega
tiltölulega nýjar af nálinni og
hafa orðið til i þéttbýlinu. Ekki
fara sögur af þeim hér á landi
áður fyrr, en e.t.v. hafa ein-
hverjar áþekkar samkomur verið
haldnar á jólaföstunni á biskups-
stólunum, þar sem fjölmenni var
fyrir.
Aðventukvöld eru liður i þeirri
viðleitni prestanna að ná til
fólksins. Aður fyrr var mikil og
almenn kirkjusókn á fyrsta
sunnudag i aðventu eins og á jól-
um og páskum. Þá tiðkaðist að
menn gengju til altaris og bæðu
fyrirsér — og öðrum á nýbyrjuðu
kirkjuári.
Þótt atventukransar hafi ekki
tiðkazt hér til skamms tima eins
og i öðrum löndum, er það gamall
siður á Islandi að kveikja á jóla-
skertum á fyrsta sunnudegi i
aðventu og á jólaföstu leyfðist
fólki að lesa lengur á kvöldin og
fara ósparlegar með ljós en ella.
-SJ.
Hvaðö
©r
PIONEER?
PIOMEER ER BRAUTRYÐJANDI
PIOIMEER ERU FRÁBÆR HLJÓMTÆKI
PIOIMEER HEFUR STÓRKOSTLEGAN
HLJÓMBURÐ
PIONEER GEFUR 3ja ÁRA ÁBYRGÐ
PIOIVieeR FÆST Á HAGSTÆÐU VERÐI
PIOMEER FÆST MEÐ GÓÐUM
GREIÐSLUSKILMÁLUM
■ ■ • ■- ■ ■■■ ^ s \ ■
3ja ára ábyrgð
Við gefum 3ja ára
ábyrgð og það þýðir að
við treystum Pioneer og
það þýðir að þú getur
treyst Pioneer líka.
Spyrjið þá fjölmörgu,
sem eiga PIOIVEER
hljómtæki.
Þeirra vitnisburður er
okkar auglýsing.
Sérblöð 1 hljómtækni
keppast við að hrósa
tæknimönnum Pioneer
fyrir frábæran árangur
á sviði hljómtækni og
þá sérstaklega fyrir
frábæran hljómburð
Pioneer.
PIOIMEER
MAGNARAR
7 gerðir
PLÖTUSPILARAR
6 gerðir
Og síðast en ekki sízt —
Við eigum Pioneer ÁVALLT
til afgreiðslu STRAX.
HEYRNARTÆKI
7 gerðir
ÚTVARPSMAGNARAR
1 2 gerðir
KASETTUTÆKI
7 gerðir
PIOIMEER