Fréttablaðið - 25.11.2005, Qupperneq 66

25. nóvember 2005 FÖSTUDAGUR34
Í tilefni nýlegrar reynslu minn-
ar sé ég mig tilneydda til þess að
rita nokkur orð um ágæti fyrrum
sveitarfélags míns, Árborgar. Í
haust fluttum ég og tvö börn mín,
á leikskólaaldri, frá Selfossi.
Ástæðan var sú að ég var að
byrja nám við skóla úti á landi.
Ég flutti aðeins aðsetur okkar þar
sem ég hugðist búa í íbúð minni
á Selfossi komandi sumar, vinna
á Selfossi og nýta mér dagmæð-
ur eða leikskóla Árborgar fyrir
börnin á meðan. Þar sem ég er
námsmaður vissi ég að ég þurfti
ekki að flytja lögheimili mitt, þar
sem námsmenn eru undanskildir
reglum um lögheimili. Engu að
síður kom upp vandamál varð-
andi það vegna leikskóladvalar
barnanna minna.
Þar sem ég er einstæð og
með fleiri en eitt barn á ég rétt
á ákveðnu mótframlagi vegna
leikskólagjalda frá sveitarfélagi
mínu. Árborg er hinsvegar eitt af
mjög fáum sveitarfélögum sem
neita að taka þátt í mótframlagi
til þeirra sem stunda nám annars
staðar en í eigin sveitarfélagi.
Flest öll sveitarfélög landsins eru
hreinlega með gagnvirka samn-
inga sín á milli um þessi mál en
ekki Árborg. Hvers vegna? Það
er stefna sveitarfélagsins. Ein-
falt virðist vera. En það flækir
málin alveg heilmikið fyrir mig
og aðra námsmenn með börn sem
hyggjast mennta sig meira.
Nám á háskólastigi er ekki í
boði í Árborg þannig að þeir sem
vilja mennta sig meira neyðast
til að flytja í flestum tilfellum.
Þessir einstaklingar hafa borgað
þjónustugjöld til sveitarfélagsins
til þess að njóta þeirrar þjónustu
sem í boði er og hafa sennilega
hugsað sér að nýta hana milli
anna, samanber dagmömmur og
leikskóla sem þarf að fara á bið-
lista til að geta nýtt auk þess að
hafa heimilislækni á svæðinu og
félagsþjónustu alls konar. Þessir
einstaklingar eiga kannski líka
fasteign á svæðinu, sem flæk-
ir gerð skattaskýrslu til muna
þar sem þeir þurfa að flytja lög-
heimili fram og til baka á örfárra
mánaða fresti.
En það sem mér þótti einna
verst við þessa aðstöðu var hversu
illa gekk að fá almennileg svör frá
félagsmáladeild og öðrum þeim
sem ég hafði samband við. Það
virtust vera einhver samantekin
ráð um að svara sem minnstu til
að gefa sem minnst tækifæri til
rökræðna eða breytingar á svör-
um. Það var jafnvel oftar en einu
sinni sem ég fékk ekki svar við
tölvupósti sem ég hafði þó verið
beðin um að senda fremur en að
spyrja í gegnum síma.
Að lokum fékk ég svör, en
eins og áður sagði, einföld og
óhnikandi. Þegar ég spurði hvort
staðan væri þá sú að ég yrði ann-
aðhvort að flytja lögheimili mitt
á nokkurra mánaða fresti eða
borga himinhá leikskólagjöld til
að geta haldið lögheimili mínu í
Árborg, var svarið: „Já, eða þú
getur prufað að senda bréf til
bæjarstjórnar til þess að þetta
verði tekið upp einu sinni enn! Ég
get hinsvegar ekki lofað jákvæð-
um viðbrögðum.“ Nú hef ég flutt
lögheimili mitt og nýt ákveðinn-
ar þjónustu í því sveitarfélagi.
Viðbrögðin sem ég hef fengið
þar eru til fyrirmyndar og hef ég
jafnvel hugleitt að flytja alfarið
meðan á námi stendur.
Þangað til í haust hef ég verið
mjög ánægð með að búa á Árborg-
arsvæðinu og var mjög sátt við þá
ákvörðun mína að kaupa fasteign
þar eftir að ég eignaðist börnin.
Í dag er hinsvegar mjög fátt sem
togar í mig aftur til Árborgar
eftir þessi leiðinlegu viðbrögð
sem ég átti alls ekki von á frá
sveitarfélagi sem er í stöðugum
vexti og virðist vera umhugað um
að fá til sín fleiri íbúa.
Mér finnst mikilvægt að þetta
komi fram þar sem atriði eins og
leikskólagjöld geta haft mikið
vægi í ákvörðun um flutning á
nýjan stað og einnig vegna þess
að það er mikilvægt að fjölskyldu-
fólk viti hverju það á von á ef það
ætlar sér að búa í Árborg en vera
í námi annars staðar.
Þetta er málefni sem mér
finnst að bæjarstjórn Árborg-
ar eigi að taka til alvarlegrar
endurskoðunar, sérstaklega ef
hugmyndin er að laða að menntað
fólk í framtíðinni. ■
Lögheimili og
menntun
Kjarni umræðunnar um Baugs- og
olíusamráðsmálin snýst um hvort
allir standi jafnir gagnvart lögum
þessa lands. Þessi mál hafa reynt
meira á íslenskt réttarkerfi en
dæmi eru um - jafnvel svo að trú-
verðugleikinn er í húfi.
Í vikunni tilkynnti ríkislögreglu-
stjóri að rannsókn olíusamráðs-
málsins væri lokið. Í tilkynningu
embættisins kom fram að málið
hafi verið sent ríkissaksóknara til
frekari ákvörðunar. Það vakti sér-
staka eftirtekt að embættið skyldi
taka það sérstaklega fram af þessu
tilefni að hugsanlega sé ekki rétt
að ákæra í málinu, þrátt fyrir að
rannsókn þess hafi leitt í ljós að
hundruð brota hafi verið framin,
sem ýmist voru játuð eða staðfest
á annan hátt.
Marga setti hljóða við þessa
athugasemd. Það hefur lengi tíðk-
ast í skattamálum að fyrirtækj-
um er gerð sérstök sekt, auk þess
sem einstaklingar þurfa að sæta
ábyrgð, hugsanlega fangelsisvist
vegna gjörða sinna. Hvers vegna
skyldi hið sama ekki eiga við um
samkeppnismál? Hvers vegna
skyldu sakborningar í olíumálinu
ekki bera sömu ábyrgð á gjörðum
sínum einsog aðrir sem gerast
brotlegir gagnvart lögum og regl-
um samfélagsins?
Því hefur verið haldið fram að
mannréttindaákvæði leggi bann við
því að einstaklingar eigi að þurfa að
þola tvöfalda rannsókn. Um þetta
er það að segja að brot einstakl-
inga hafa aðeins verið rannsökuð
á einum stað, þ.e. hjá ríkislögreglu-
stjóra. Samkeppnisstofnun rann-
sakaði brot fyrirtækjanna. Hugs-
anlega verður fyrirtækjunum ekki
gerð frekari refsing en sæta þeim
stjórnvaldssektum sem þegar hafa
verið ákveðnar, en það er algerlega
vandkvæðalaust að höfða refsimál
gegn yfirmönnum olíufélaganna.
Annað er útúrsnúningur.
Vegna farsans sem almenning-
ur hefur orðið vitni að við rekstur
og meðferð Baugsmálsins fyrir
dómstólum er mikilvægt að refsi-
vörslukerfið setji ekki frekar niður.
Tilkynning eins og sú sem embætti
ríkislögreglustjóra sendi frá sér
um að óvíst sé að ákært verði í mál-
inu, grefur undan trúverðugleika
kerfisins. Það er ekki langt síðan
einstaklingi var gerð 30 daga fang-
elsisrefsing sökum þess að hann
hafði tekið kjötlæri ófrjálsri hendi.
Almenningur má ekki líta svo á að
eftir sem maður stelur meiru stan-
di minni líkur til þess að hann verði
látinn sæta refsiábyrgð. Alþýðu-
samband Íslands hefur reiknað það
út að tjón almennings af olíusam-
ráðinu hafi numið mörgum tugum
milljarða.
Bresk samkeppnislög kveða á
um að einstaklingar sem gerast
sekir um samsæri gegn almenn-
ingi, einsog gerðist í olíumálinu,
megi dæma í bann til að gegna
ábyrgðarstöðum í atvinnulífinu í
allt að 10 ár. Það er rétt að skoða
hvort setja eigi sambærilega reglu
í íslensk lög.
Hér á landi hefur það vakið
athygli að einn helsti höfuðpaur olíu-
málsins hefur verið kosinn í stjórn
fjármálafyrirtækis. Enn fremur
var hann nýverið kosinn í stjórn
útbreidds dagblaðs. Þetta var gert
þrátt fyrir að í lögum um fjármála-
fyrirtæki sé tekið fram að þeir sem
brjóta m.a. gegn samkeppnislög-
um, eða eru líklegir til að misnota
aðstöðu sína sé ekki heimilt að sitja
í stjórnum fjármálafyrirtækja.
Í mínum huga er ljóst að Fjár-
málaeftirlitinu ber skylda til að
skoða þetta mál sérstaklega. Það
þarf vart að rökstyðja nauðsyn
þess að traust ríki til fjármálastofn-
ana, og allir jafnt háir sem lágir
standi jafnir gagnvart lögum þessa
lands. Annað er óásættanlegt. ■
Allir verða að vera jafnir fyrir lögum
Árborg er hinsvegar eitt af
mjög fáum sveitarfélögum sem
neita að taka þátt í mótfram-
lagi til þeirra sem stunda
nám annars staðar en í eigin
sveitarfélagi. Flest öll sveitarfé-
lög landsins eru hreinlega með
gagnvirka samninga sín á milli
um þessi mál en ekki Árborg.
Bresk samkeppnislög kveða
á um að einstaklingar sem
gerast sekir um samsæri gegn
almenningi, einsog gerðist í
olíumálinu, megi dæma í bann
til að gegna ábyrgðarstöðum
í atvinnulífinu í allt að 10 ár.
Það er rétt að skoða hvort setja
eigi sambærilega reglu í íslensk
lög.
UMRÆÐAN
SAMRÁÐ OLÍU-
FÉLAGANNA
LÚÐVÍK BERGVINSSON
ÞINGMAÐUR SAMFYLKINGARINNAR
UMRÆÐAN
FLUTNINGUR Á
LÖGHEIMILI
EYRÚN BJÖRG
MAGNÚSDÓTTIR
NEMI
������������������������������
�������������������
�������
������������������������������
��������������
�������
����������
����