Fréttablaðið - 25.11.2005, Síða 88

25. nóvember 2005 FÖSTUDAGUR56
Áhorfendur vilja sjá skemmti-
legan fótbolta. Þeir borga hærra
miðaverð til að horfa á súper-
stjörnurnar en áður og gera því
kröfur. Fækkun áhorfenda í Eng-
landi og Ítalíu í haust má að öllum
líkindum rekja til „leiðinlegri“
fótbolta og hærra miðaverðs.
Meira að segja súperlið Chelsea,
sem hefur fengið á sig þennan
leiðindastimpil, nær ekki að fylla
heimavöllinn, Stamford Bridge.
Fyrir utan þá allra hörðustu nenn-
ir fólk ekki að eyða nokkrum
tímum í að fara á völlinn og horfa
á varnarleik í 90 mínútur án þess
að sjá mark. Nei takk, skemmtun
er lykilorðið í dag.
Undanfarin 15 ár hefur fót-
boltinn í Evrópu tekið töluverðum
breytingum. Þjálfarar sem rætt
var við eru sammála um að hraði
leiksins hafi aukist mikið og sókn-
arleikurinn sé markvissari. Leik-
menn eru mun betur þjálfaðir og
því er að mörgu leyti auðveldara
að spila agaðan og góðan varn-
arleik en áður því leikmennirnir
hafa meira þrek til þess.
Hvert lið þarf jóker
Svíinn Hasse Backe, sem hefur
þjálfað danska liðið FC Kaup-
mannahöfn undanfarin ár með
frábærum árangri, segir að reglu-
gerðarbreytingin um að mark-
vörður megi ekki taka upp boltann
eftir sendingu frá samherja hafi
skipt sköpum fyrir fótboltann að
halda áfram að vera vinsælasta
íþróttagreinin í heimi.
,,Sóknarleikurinn í dag gengur
út á að stinga sér inn fyrir vörn-
ina af miðsvæðinu eða koma sér í
stöðuna einn á móti varnarmanni
til þess að taka hann á og skapa
ójafnvægi í vörn andstæðingsins.
Hraði, hraði, hraði með afgerandi
sendingagetu er það sem fótbolt-
inn snýst um í dag,“ segir Hasse
Backe í viðtali við sænska blaðið
GP.
Hann segir að fótboltinn í
Skandinavíu búi enn við það að
vera nokkurs konar uppeldisstöð
fyrir stóru deildirnar í Evrópu.
Það hafi ekkert breyst undanfar-
in 15 ár og líklega verði það alltaf
svo.
Backe hefur ávallt haldið sig
við leikaðferðina 4-4-2 og notað
hana allar götur frá því að hann
tók þátt í þjálfaranámskeiði með
Bob Houghton og Sven Göran
Eriksson fyrir 24 árum. Undan-
farin 10 ár hefur hann samt sem
áður þurft að aðlaga þessa taktík
nýjum áherslum.
„Þegar ég starfaði í Austurríki
sá ég að í hverju einasta liði þarf
að vera pláss fyrir eitt eða tvö sirk-
usljón, leikmenn sem geta tekið
upp á óvæntum hlutum og klárað
jafna leiki og boðið áhorfendum
upp á skemmtiatriði. Frá byrjun
var hugsunin á bak við leikkerfið
4-4-2 að allir leikmenn myndu taka
þátt í bæði varnar- og sóknarleik. Í
dag er ég þeirrar skoðunar að það
sé nauðsynlegt að hafa mjög ster-
ka varnarlínu með nokkurs konar
jóker á öðrum hvorum vængnum.
Í FC Kaupmannahöfn er ég t.d.
með Suður-Afríkumanninn Zuma.
Ég er meðvitaður um að hann
tekur ekki mikinn þátt í varnar-
leiknum. En svo framarlega sem
hann getur platað andstæðingana
og lagt upp mörk eða skorað upp á
eigin spýtur er hann undanþeginn
varnarskyldum sínum. Þetta snýst
um að allir í liðinu samþykki sitt
hlutverk inni á vellinum og innan
þess sé líka pláss fyrir afgerandi
sóknarmenn,“ segir Backe.
Sækir í smiðju Phils Jackson
Ef til vill kemur mörgum á óvart
að Backe hefur sótt ýmislegt í
smiðju körfuboltans þegar kemur
að skipulagi en þó sérstaklega sál-
fræðiþætti fótboltans. Phil Jack-
son, sem gerði Chicago Bulls að
stórveldi með kónginn Michael
Jordan innanborðs, er helsta fyrir-
mynd Backe og eru hillur sænska
þjálfarans fullar af bókmenntum
og DVD diskum með Jackson.
„Körfubolti er ofurskipulögð
íþrótt með fleiri taktíska mögu-
leika en nokkur önnur íþrótta-
grein. Þessa vegna hefur ég lagt
mig í líma við að rannsaka hvernig
Phil Jackson gerði Chicago Bulls
að meistaraliði NBA. Vandamálið
sem Jackson stóð frammi fyrir,
þegar hann tók við félaginu, var
að í þrjú ár hafði besti körfubolta-
maður heims, Michael Jordan,
spilað með liðinu en því hafði ekki
gengið vel. Fyrir utan snilldar þrí-
hyrningsleikkerfi var galdurinn
hjá Jackson í stuttu máli að „óeig-
ingirni borgar sig“. Þegar allir
leikmenn liðsins voru með hlut-
verk sitt á hreinu og sættu sig við
það, fór liðsheildin að virka. Slíkt
hafði í för með sér að meðaltalið
hjá Jordan fór úr 35 stigum niður
í 24 í hverjum leik, að Dennis Rod-
man hirti að meðaltali 11 frák-
öst í leik í staðinn fyrir 19 og að
leikmenn eins og Scottie Pippen
og Steve Kerr fengu stærra hlut-
verk í liðinu. ,,Þetta snýst allt um
leikkerfið“ var frasi sem Jackson
notaði og þetta varð til þess að
Bulls varð NBA meistari sex ár af
sjö,“ segir knattspyrnuþjálfarinn
Backe.
Auðvelt er að yfirfæra þessa
heimspeki yfir á fótboltann. Þegar
listamenn eins og Ronaldinho,
Zlatan Ibrahimovic eða Ronaldo fá
að leika lausum hala innan skipu-
lagsins og allir sætta sig við það
eru lið þeirra hvað hættulegust.
Backe segir að Carlos Queiroz hafi
mistekist þetta hjá Real Madrid í
fyrra. Einnig voru súperstjörnur
Real Madrid úti um allar koppa-
grundir að sinna ýmsum auglýs-
ingasamningum, komu úrvinda í
vikulokin á æfingar og gátu ekk-
ert í leikjunum.
Scolari notar tölfræðina
Luiz Felipe Scolari, landsliðsþjálf-
ari Portúgals, sem gerði Brasilíu
að heimsmeistara, sagði á þjálf-
araráðstefnu skömmu eftir HM
að hann notaði tölfræði til þess
að sýna leikmönnum fram á hvað
þeir þyrftu að bæta en Scolari fór
yfir úrslitaleik Brasilíu og Þjóð-
verja á ráðstefnunni.
„Hlutverk þjálfarans er að gera
leikmönnum grein fyrir hlutverki
sínu inni á vellinum í leiknum og
til að leikmenn læri það sem fyrir
þá er lagt er mikilvægast af öllu
að fara yfir tölfræði leiksins, sýna
leikmönnum mistökin sem þeir
gera, hversu margar feilsending-
ar, hversu margir skallaboltar töp-
uðust, hvort sem það er gert fyrir
fyrirlestri, videó- eða töflufundi,“
segir í samantekt Þjálfarafélags
Íslands frá þjálfararáðstefnu í
Tyrklandi í nóvember 2005. Þegar
Scolari tók við brasilíska landslið-
inu stokkaði hann upp og treysti
ekki bara á sóknarleikinn.
Hinn sænski Backe bendir á að
fótboltamenn séu sífellt líkamlega
betur þjálfaðir. Æfingamagnið
eykst stöðugt og leikmenn verða
fljótari og sterkari og hraði leiks-
ins hefur aldrei verið eins mikill.
Slakari liðin spila aftarlega á vell-
inum gegn sterkari andstæðing-
um.
„Þá verður sterkara liðið að
hafa þolinmæði en um leið gæta
sín að fá ekki á sig mark snemma
leiks úr skyndisókn. Liðið verður
að láta boltann ganga vel innan
liðsins til þess að þreyta andstæð-
ingana og klára svo leikinn síðustu
20-25 mínúturnar.
Þegar ég þjálfaði austurríska
landsliðið á sínum tíma og við
mættum Ítalíu, lét ég varnarmann-
inn Winkelhofer taka Del Piero úr
umferð. Eftir leikinn sagði : „Del
Piero er tíu sinnum betri en ég. Í
65 mínútur hafði ég góðar gætur á
honum en það sem eftir lifði leiks
átti ég ekki möguleika nema að fá
góða hjálp.“ Ítalía vann leikinn 1-
0.“

Ekki samræmi milli markmiða og
leiða
Íslensk knattspyrnuþjálfun hefur
einnig verið í brennidepli. Viðar
Halldórsson, lektor í íþróttafræð-
um við KÍ, flutti erindi á ráðstefnu
Þjálfarafélags Íslands fyrir sköm-
mu. Erindið byggði hann á meist-
araprófsverkefni í íþróttafélags-
fræði þar sem hann beindi sjónum
að knattspyrnuþjálfaranum sem
lykilaðila í íþróttinni. Viðar sagði
að starf knattspyrnuþjálfarans
væri flókið og margþætt og þjálf-
araskipti hér á landi tíð, líftími
þjálfara í starfi stuttur og þjálf-
araskiptin fyrst og fremst vegna
lélegs árangurs í leikjum. Niður-
stöður Viðars gefa til kynna að
frammistaða liða batnar í flest-
um tilvikum þegar skipt er um
þjálfara en ekki sé samræmi milli
markmiða íþróttarinnar og þeirra
leiða sem þeim eru færar til að ná
árangri.
Viðar benti á leiðir til að auka
samræmið milli markmiða og
leiða, eins og t.d. markvissari
fræðsla til þjálfara um ákveðna
þætti starfsins sem og fræðslu til
annarra um eðli þjálfarastarfsins.
Niðurstöður Viðars gefa því
sterkar vísbendingar um að
fagleg stjórnun hjá íslenskum
knattspyrnudeildum sé verulega
ábótavant og þar þurfi að taka til
hendinni.
NÆST:
Bosman-dómurinn
afnam þrælahald.
Heimildir:
Guardian, Göteborgs-Posten,
Hraðari leikur
– stærri listamenn
Hraði, hraði og hraði með afgerandi sendingagetu er það sem knattspyrnan
gengur út á í dag. Bestu knattspyrnumennirnir eru súperstjörnur og
þjálfararnir vinna við sífellt erfiðari aðstæður og auknar kröfur.
BRASILÍSKUR SNILLINGUR Þessi besti knattspyrnumaður heims leikur best þegar hann fær
að leika lausum hala.FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY IMAGES
„ÓEIGINGIRNI BORGAR SIG“ Phil Jackson körfuboltaþjálfari er almennt talinn einn klárasti
þjálfari í heimi. Það sem hann gerði á sínum tíma með Chicago Bulls var með ólíkindum.
FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY IMAGES
ÍÞRÓTTIR
ÞORSTEINN GUNNARSSON
Knattspyrna í nýju ljósi – 3. hluti