Fréttablaðið - 03.12.2005, Blaðsíða 36

3. desember 2005 LAUGARDAGUR36
Enn eitt árið hafa margar þjóðir í suðurhluta Afríku orðið fyrir barðinu á
uppskerubresti og þurrkum.
Fæðuskortur er algengt vandamál
þar um slóðir, en meirihluti fólks
býr við sára fátækt. Í venjulegu
árferði hefur helmingur allra
fjölskyldna ekki í sig og á og þarf
því að selja húsdýr sín og treysta
á utanaðkomandi aðstoð. Margar
þessara fjölskyldna eru að ganga
í gegnum fæðuskort þriðja eða
fjórða árið í röð og hafa litla
möguleika á að afla sér tekna til
matarkaupa.
Í dag er Malaví það land sem er
hvað verst á vegi statt í suðurhluta
Afríku. Það er eitt af þrettán
fátækustu löndum heims og um
85 prósent þjóðarinnar byggja
afkomu sína á landbúnaði.
Maísmjöl er uppistaðan í fæðu
flestra landsmanna, en miklir
þurrkar hafa orðið til þess að
uppskera í landinu er sú minnsta
í rúman áratug. Lítið er um
áveitukerfi í landinu, sem þó er
mjög ríkt af vatni. Malavívatn er
þriðja stærsta stöðuvatn Afríku.
Því þurfa bændur að treysta
algjörlega á regn. Fæstir hafa
efni á því að kaupa áburð eða gott
útsæði sem einnig hefur leitt til
lélegrar uppskeru.
Önnur hlið á vandkvæðum við
fæðuöflun er hversu margir eru
smitaðir af alnæmisveirunni en
opinberar tölur segja að nálægt
tuttugu prósent Malava beri veir-
una í sér. Þessar tölur eru lægri
þegar litið er til barna og eldra
fólks en að sama skapi mun hærri
hjá þeim aldurshópi sem undir
venjulegum kringumstæðum
aflar mestrar fæðu og tekna fyrir
heimilin.
Ástandið er nú þegar orðið mjög
alvarlegt, sérstaklega í suðurhluta
Malaví þar sem fátæktin er hvað
mest. Birgðastöðvar landbúnaðar-
þróunarstofnunar ríkisins, sem
selja maísmjöl á niðurgreiddu
verði, eru víða tómar eða selja
maísmjöl í litlum skömmtum.
Fréttir berast af fjölskyldum
sem hafa ekki efni á því að kaupa
maísmjöl á opnum markaði og
draga fram lífið á mangóávöxtum,
vatnaliljum og ýmiss konar
rótum. Þó svo að talsvert magn af
maísmjöli sé til í landinu er það að
mestu leyti í eigu einkaaðila sem
selja það á opnum markaði. Vegna
þess hve þörfin er mikil í landinu
hefur verð hækkað mikið auk þess
sem margir kaupsýslumenn sitja
á birgðum sínum og bíða þess að
verðið hækki enn frekar.
Fregnir hafa borist af dauðs-
föllum vegna hungurtengdra
sjúkdóma en þær hafa þó ekki
fengist staðfestar af yfirvöldum.
Pólitísk hnútukast
Föstudaginn 14. október lýsti forseti
Malaví, dr. Bingu wa Mutarika,
yfir neyðarástandi í landinu og
biðlaði til hjálparstofnana og
alþjóðasamfélagsins að koma þjóð
sinni til bjargar. Dr. Mutarika
hefur sætt mikilli gagnrýni fyrir
að lýsa ekki yfir neyðarástandi í
landinu fyrr. Það var löngu ljóst í
hvað stefndi og í júní á þessu ári
hóf Matvælaaðstoð Sameinuðu
þjóðanna WFP að dreifa maísmjöli
í þeim sjö héruðum í Malaví sem
eru hvað verst sett.
Viðbrögð stjórnvalda við því
alvarlega ástandi sem nú þegar
ríkir í landinu hafa ekki verið
fullnægjandi. Dr. Mutharika komst
til valda með liðsstyrk þáverandi
stjórnarflokks, Sameinuðu lýð-
ræðisfylkingarinnar, en sagði
fljótlega skilið við hann og stofnaði
sinn eigin flokk, Lýðræðislega
framfaraflokkinn, sem á engan
mann á þingi. Tveir þingmenn
hafa kært flokksskipti dr.
Mutharika og stjórnarandstaðan,
með fyrrverandi forseta landsins
í broddi fylkingar, hefur lagt
fram tillögu þess efnis að hann
verði sviptur völdum. Það ríkir
því stjórnarkreppa í Malaví
þar sem forsetinn nýtur ekki
stuðnings meirihlutans á þingi.
Á sama tíma og malavíska þjóðin
horfir fram á hungursneyð eyða
stjórnmálamenn mestum tíma
sínum og orku í ásakanir um
vanhæfni og spillingu pólitískra
andstæðinga sinna. Heyrst hafa
gagnrýnisraddir frá fulltrúum
erlendra ríkja og alþjóðlegra
þróunarsamvinnustofnana. Fyrir-
huguð valdasvipting forsetans
er gagnrýnd á þeim forsendum
að brýnni málefnum þurfi að
sinna auk þess að hún getur haft
neikvæð áhrif á samstarf erlendra
stofnana við malavísk yfirvöld.
Friðsamlegar mótmælagöngur
hafa verið farnar í stærstu borgum
landsins þar sem fólk mótmælir
því að forsetinn verði sviptur
völdum og krefst þess að ráðamenn
þjóðarinnar taki höndum saman
við að leysa neyðarástandið sem
þjóðin stendur frammi fyrir.
Tíminn er naumur
Áætlað er að hátt í helmingur
þjóðarinnar, allt að fimm milljónir
manna, muni þurfa á aðstoð að
halda þar til að næstu uppskeru
kemur, í mars á næsta ári. Nú þegar
hafa ýmis hjálparsamtök, ásamt
ríkisstjórn Malaví, hafið dreifingu
á matvælum til þeirra svæða sem
verst eru stödd. Þó svo að aukin
fjárframlög hafi komið til skjalanna
á undanförnum vikum frá stærstu
samstarfsríkjum Malaví í gegnum
WFP og fleiri hjálparsamtök er
þörfin enn gríðarleg.
Ástandið er orðið mjög slæmt
víða og á eftir að versna mikið ef
ekki verður gripið til aðgerða nú
þegar. Þó svo að hægt sé að halda
ástandinu í skefjum er nauðsynlegt
að taka tillit til staðhátta. Mörg
þau svæði sem eru hvað verst sett
og þar sem þörfin er hvað mest
eru í dreifbýli.
Þegar rigningatímabilið hefst
um þetta leyti árs verða sum
þessara svæða nær algjörlega
einangruð frá umheiminum.
Vegir eru víða mjög slæmir og
verða ófærir þegar rigningarnar
hefjast, í það minnsta stórum
flutningabílum. Því verður að koma
upp birgðastöðvum í afskekktustu
hlutum landsins áður en það gerist.
Það er því gríðarlega mikilvægt
að þeir miklu fjármunir sem upp
á vantar skili sér sem allra fyrst.
Maísmjöl er einkum flutt inn frá
Suður-Afríku og það tekur langan
tíma að flytja það til landsins og
koma því til afskekktra svæða þar
sem þörfin er hvað brýnust.
Það er skammur tími til stefnu
og ef fjárframlög berast ekki á
allra næstu vikum mun stór hluti
malavísku þjóðarinnar horfa
fram á hungursneyð sem mun
vara fram í mars á næsta ári.
Íslendingar leggja hönd á plóg
Þróunarsamvinnustofnun Íslands
hefur verið í samstarfi við
stjórnvöld í Malaví síðan 1989 og
veitt ýmsum þróunarverkefnum
stuðning. Má þar helst nefna
stuðning við verkefni tengd
fiskveiðum, mennta- og
heilbrigðismálum.
Samstarfsverkefni Þróunar-
samvinnustofnunar Íslands
eru aðallega í Mangochi-
héraði niðri við Malavívatn.
Mangochi-hérað er eitt af þeim
sextán héruðum sem talið er
að verði illa úti í yfirvofandi
hungursneyð. Í Monkey Bay í
Mangochi búa þrír starfsmenn
ÞSSÍ, tveir tæknilegir ráðgjafar
við sjúkrahúsið í Monkey Bay
sem ÞSSÍ byggði í samstarfi
við yfirvöld í Malaví og einn
er ráðgjafi við verkefni á sviði
fiskveiða. Ástandið í Mangochi-
héraði fer óðum versnandi, auk
þess að glíma við hungur og
önnur landlæg vandamál geisar
nú kólerufaraldur í fiskiþorpinu
Malembo en einnig hafa komið
upp tilfelli í fleiri þorpum. ■
Á BARMI HUNGURSNEYÐAR
ÁHYGGJULAUS ÆSKAN Þessir snáðar í þorpinu Chirombo í Mangochi-héraði láta ástandið í
landinu ekki hafa mikil áhrif á sig heldur una sér glaðir við leik. MYND/ÞÓRÐUR HJÁLMARSSON
ERFITT VERK Það er erfitt verk að flytja eldi-
við langar leiðir eins og þessi Zomba-búi
ber með sér. MYND/ÞÓRÐUR HJÁLMARSSON
MALAVÍ Fréttir berast af fjölskyldum sem hafa ekki efni á því að kaupa maísmjöl á opnum markaði og draga fram lífið á mangóávöxtum.
FRÉTTABLAÐIÐ/AP
��������
��������
��������
MALAVÍ
■ Árið 1891 stofnuðu Bretar
nýlenduna Nyasaland sem árið 1964
fékk sjálfstæði og kallaðist þá Malaví.
Næstu þrjá áratugina stýrði Hastings
Banda landinu með harðri hendi
en það var fyrst 1994 sem kosningar
voru haldnar í Malaví. Í dag ríkir
Bingu wa Mutharike yfir Malaví en
honum hefur gengið illa að hemja
vaxandi spillingu, fólksfjölgun og
rányrkju og draga úr fjölgun HIV-
smitaðra.
Stærð: 118.840 ferkílómetrar, litlu stærra
en Ísland.
Íbúafjöldi: Rúmar tólf milljónir.
Höfuðborg: Lílongve.
Staðsetning: Í Austur-Afríku, umkringt
Sambíu, Tansaníu og Mósambík.
Trúarbrögð: 79 prósent kristnir, 12 prósent
múslimar, 9 prósent önnur trúarbrögð.
Lífslíkur íbúa við fæðingu: 41 ár.
Árleg þjóðarframleiðsla á mann: 600 dalir.
Atvinnuvegir og útflutningur: Flestir
landsmenn vinna við landbúnað. Helstu
útflutningsafurðir eru tóbak, te og sykur.
Útlitið er dökkt í Afríkuríkinu Malaví eftir enn
einn uppskerubrestinn. Á meðan stjórnmálafor-
ingjar landsins bítast um völdin glímir þjóðin við
stöðugt vaxandi fæðuskort. Þórður Hjálmarsson,
starfsnemi Þróunarsamvinnustofnunar Íslands,
þekkir ástandið í landinu eftir störf sín þar.
Það er skammur tími til stefnu
og ef fjárframlög berast ekki
á allra næstu vikum mun stór
hluti malavísku þjóðarinnar
horfa fram á hungursneyð sem
mun vara fram í mars á næsta ári.
Á sama tíma og malavíska
þjóðin horfir fram á hungurs-
neyð eyða stjórnmálamenn
mestum tíma sínum og orku
í ásakanir um vanhæfni
og spillingu pólitískra
andstæðinga sinna.