Fréttablaðið - 28.12.2005, Blaðsíða 18

18 28. desember 2005 MIÐVIKUDAGUR
Hryðjuverkamenn létu til
skarar skríða í Lundúnum
í júlíbyrjun en þá dóu 56 í
árásum á samgöngukerfi
borgarinnar. Hálfum mán-
uði síðar var gerð önnur
tilraun til hermdarverka en
hún misheppnaðist. Saklaus
maður féll sama dag fyrir
byssukúlum lögreglu.
Óhætt er að segja Lundúnir hafi
verið í sviðsljósinu dagana fyrir
árásirnar 7. júlí. Helgina áður
höfðu Live 8 stórtónleikarnir
verið haldnir í borginni í tilefni af
leiðtogafundi átta helstu iðnríkja
heims sem síðan hófst í Skotlandi
6. júlí. Sama dag voru Lundúnir svo
valdar til að halda Ólympíuleikana
árið 2012. Allir þessir merkisvið-
burðir hurfu hins vegar í skuggann
af þessari fyrstu sjálfsmorðsárás
Vestur-Evrópu.
Allt fór úr skorðum
Alls voru árásirnar fjórar þenn-
an örlagaríka júlímorgun. Fyrst
sprungu sprengjur í þremur jarð-
lestum nánast samtímis og klukku-
stund síðar rifnaði strætisvagn við
Tavistock Square í sundur í mikilli
sprengingu. Í fyrstu var talið að
sprengingarnar hefðu orðið vegna
skammhlaups en fljótlega kom í
ljós hvers kyns var og greip þá um
sig mikið öngþveiti og skelfing í
kjölfarið. Um tíma lágu samgöng-
ur og fjarskipti niðri.
56 biðu bana í tilræðunum, þar
á meðal tilræðismennirnir fjórir,
og yfir 700 slösuðust. Afar erf-
itt reyndist að ná líkum upp úr
hyldjúpum og níðþröngum lestar-
göngunum og því urðu ættingjar
að bíða á milli vonar og ótta af
fregnum af ástvinum sínum dag-
ana á eftir. „Mamma hennar átti
78 ára afmæli um síðustu helgi og
þá var hún svo glöð. Í gær grét hún
hins vegar allan daginn,“ sagði
Elena Law, sem hitti blaðamann
Fréttablaðsins þegar hún leitaði
vinkonu sinnar, Mihaelu Ottou, á
sjúkrahúsi nærri Aldgate-stöðinni.
Lík Ottou fannst tveimur dögum
síðar.
Þaulskipulagt tilræði
Þegar ljóst var að um hermdarverk
væri að ræða bárust böndin strax
að íslömskum öfgahópum en strax
um morguninn höfðu samtök sem
sögðust vera tengd al-Kaída lýst
yfir ábyrgð sinni. Fimm dögum
eftir tilræðin greindi Ian Blair,
yfirmaður Lundúnalögreglunn-
ar, frá því að allt benti til að fjórir
menn af erlendu bergi brotnir hefðu
staðið fyrir tilræðunum og fannst
umtalsvert magn sprengiefna á
heimili eins þeirra í Leeds. Síðar
kom í ljós að þeir höfðu ferðast til
Pakistans misserin á undan og var
talið að þar hefðu þeir hlotið þjálf-
un í hryðjuverkabúðum al-Kaída-
samtakanna. Í september birtust
svo myndir á al-Jazeera þar sem
Mohammed Sidique Khan, meintur
höfuðpaur fjórmenninganna, gaf
í skyn það sem í vændum var og í
sama myndskeiði mátti sjá Ayman
al-Zawahiri, einn leiðtoga al-Kaída.
Þótt myndirnar séu ekki óyggjandi
sönnun þess að samtökin, eða hópar
þeim tengdir, hafi skipulagt tilræðin
svipar þeim mjög til annarra verka
sem al-Kaída á að hafa staðið fyrir,
til dæmis í Madríd í mars árið 2004.
Ólíkt því sem búist hafði verið
við urðu múslimar í Bretlandi fyrir
furðu litlu aðkasti í kjölfar árás-
anna enda lögðu talsmenn þeirra
sig í líma við að fordæma þær. Sú
staðreynd að tilræðismennirnir
voru af annarri og þriðju kynslóð
innflytjenda var hins vegar talin
til marks um þá gjá sem talin er
skilja innflytjendur, einkum mús-
lima, frá öðrum samfélagshópum
Bretlands.
Sagan endurtekur sig
21. júlí, nákvæmlega tveimur
vikum eftir tilræðin mannskæðu,
var gerð önnur tilraun til hryðju-
verka í borginni. Aðfarirnar voru
ótrúlega svipaðar hinum fyrri,
þrjár sprengingar um borð í jarð-
lestum og ein til viðbótar í stræt-
isvagni klukkustund síðar. Ólíkt
sprengingunum 7. júlí sprungu
hins vegar aðeins hvellhettur að
þessu sinni og því varð skaðinn
nánast enginn.
Eftirlitsmyndavélar náðu mynd-
um af tilræðismönnunum fjórum og
í kjölfarið hófst afar umfangsmikil
leit að þeim. Viku síðar voru þeir
allir komnir á bak við lás og slá og
bíða þeirra réttarhöld fyrir tiltækið.
Enn hefur ekki komið í ljós hvað
mönnunum gekk til. Sökum þess
hve líkar árásirnar voru hefur
getum verið að því leitt að ódæð-
ismennirnir væru á snærum sama
hóps, en þar sem seinni tilræð-
in fóru gjörsamlega út um þúfur
hefur það líka verið dregið í efa.
Skotið til að drepa
Einn dapurlegasti þáttur alls þessa
harmleiks var án efa dráp Lund-
únalögreglunnar á Jean Charles
de Menezes, brasilískum farand-
verkamanni sem búsettur var í
borginni. Þegar leit stóð sem hæst
að fjórmenningunum daginn eftir
tilræðin 21. júlí reyndu óeinkennis-
klæddir lögreglumenn að ná tali af
Menezes á Stockwell-jarðlestar-
stöðinni en að þeirra sögn reyndi
hann að taka til fótanna. Talið var
að hann hefði sprengju innan-
klæða og því mátu þeir sem svo
að í samræmi við stefnu lögregl-
unnar yrði að taka manninn af lífi
áður en hann gæti kveikt á henni. Í
ljós kom að Menezes var algerlega
vopnlaus og hafði engin tengsl við
árásarmennina.
Lögreglan, og sér í lagi Ian
Blair lögreglustjóri, sættu afar
mikilli gagnrýni, bæði fjölmiðla og
almennings en einnig brasilískra
stjórnvalda og fjölskyldu Menez-
es. Í kjölfarið hófst óháð rannsókn
sem enn sér ekki fyrir endann á. Í
ágúst kom svo í ljós að Blair hafði
róið að því öllum árum að stöðva
rannsóknina og varð það síst til að
styrkja stöðu hans.
Árásirnar 7. júlí verða hins
vegar ekki rannsakaðar frekar
því fyrr í þessum mánuði skýrði
breska ríkisstjórnin frá því að látið
yrði nægja að safna fyrirliggjandi
gögnum um málið, sjálfstæð og
óháð rannsókn færi ekki fram.
Sýnist sitt hverjum um það.
sveinng@frettabladid.is
HELSTU FRÉTTIR ÁRSINS > 2005
TILRÆÐISMAÐUR Eftirlitsmyndavélar í
strætisvagni númer 26 náðu myndum af
Muktar Said, einum af árásarmönnunum
21. júlí, skömmu áður en hvellhetta í tösku
hans sprakk. NORDICPHOTOS/AFP
TAVISTOCK SQUARE Strætisvagninn rifnaði
nánast í sundur við sprenginguna, svo
öflug var hún. Fimmtán farþegar létu lífið.
FRÉTTABLAÐIÐ/AP
NÁUNGAKÆRLEIKUR Lundúnabúar sýndu
mikla samstöðu í þessum þrenging-
um. Paul Dadge var á meðal farþega í
Piccadilly-lestinni og aðstoðaði hann þá
sem slösuðust eftir fremsta megni.
56 létust í hryðjuverka-
árásum á Lundúnaborg
Í MYRKRI JARÐGANGANNA Farþegar með Piccadilly-lestinni urðu að fikra sig eftir dimmum og djúpum göngunum í átt til King‘s Cross-
stöðvarinnar. Einn þeirra, Alexander Chadwick, tók þessa mynd á farsíma sinn. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
Karl Bretaprins gekk að eiga
heitkonu sína Camillu Parker
Bowles í borgaralegri hjóna-
vígslu í ráðhúsi Windsor-bæjar
vestur af Lundúnum þann 9.
apríl. Þar með var kórónað ára-
tugalangt samband þeirra, sem
hefur staðið af sér ansi margt,
svo sem aðgangsharða hnýsni
gulu pressunnar, hneykslismál
og hjónaband Karls og Díönu
prinsessu.
Brúðhjónin gengu hönd í hönd
út úr ráðhúsinu að vígslunni
lokinni en fagnandi mannfjöld-
inn sem þar var saman kominn
fékk ekki að sjá neinn opinberan
brúðarkoss. Þá var hinu nýgifta
pari ekið í viðhafnarbifreið
af Rolls-Royce-gerð í kapellu
Windsor-kastala þar
rétt hjá. Þar bless-
aði erkibiskupinn
af Kantaraborg,
Rowan Willi-
ams, brúðhjón-
in við hátíðlega
en hófstillta
athöfn. Loks
fór fram brúð-
kaupsveisla í
boði Elísabet-
ar Englands-
drottningar í
sa larkynnum
Windsor-kast-
ala.
Við hina
kirkjulegu bless-
unarathöfn ját-
uðu brúðhjónin
„syndir og mis-
gjörðir“ sínar
og sóru að vera
hvort öðru trú í
hjónabandinu.
Elísabet drottning var viðstödd
athöfnina og 800 boðsgestir, þar
á meðal Tony Blair forsætisráð-
herra.
Við giftinguna tekur Camilla
formlega við fyrra hlutverki
Díönu sem prinsessan af Wales,
en hún hefur lýst því yfir að hún
hyggist ekki nota þann titil. Hún
hefur þess í stað valið titilinn
hertogaynjan af Cornwall.
Sjónvarpað var beint frá
blessunarathöfninni, þar á meðal
hingað til lands. Ólíku var saman
að jafna, hinni látlausu hjóna-
vígslu Karls og Camillu nú eða
íburðarmiklu brúðkaupi Karls
og Díönu árið 1981. Díana vann
hug og hjörtu Breta og almenn-
ings víða um heim en
missti ást eiginmanns-
ins. Hún lést í bílslysi
í París árið 1997.
Hjónin nýgiftu
eyddu hveitibrauðs-
dögunum í veiðihúsi
í Skotlandi sem áður
tilheyrði langömmu
Karls. Þau þurftu
þó að gera hlé á
þeim til að vera
við útför Raini-
ers Mónakófursta.
Önnur útför olli því
að brúðkaupinu
var frestað um
einn dag; það
átti að fara
fram hinn
8. apríl
en þar sem
Jóhannes Páll II
páfi var borinn til
grafar þann dag var
því frestað til þess
níunda.
Karl og Camilla
loks í hjónaband