Tíminn - 21.05.1977, Blaðsíða 28

28
Laugardagur 21. mai 1977
Anton Mohr:
Árni og Berit
Ævintýraför um Asíu
hún hefði verið frjáls
ferða sinna. Pabbi og
mamma dáin og heimil-
ið sundrað. Hún og Árni
alein á ferðalagi i
ókunnu landi, ákærð um
þátttöku i morði. Sjald-
an hafði litið svona illa
út fyrir þeim, þótt mörg
óhöpp hefðu hent þau i
þessari löngu ferð, en
alltaf hafði greiðzt úr
öllu fram að þessu. Hörð
voru forlögin að leika
þau svo grátt. Hér varð
hún að sitja, hlekkjuð
niður á bekk með saka-
mönnum, — hún, sem
enn var svo ung, — og
lika falleg: — hún ekki
siður en þær sem sátu
hér frjálsar. Alsaklaus
var hún af þessu morði,
ekki siður en þessar
konur uppi á pöllunum,
en þó átti hvildarrúmið
hennar i nótt að verða
skitJgur hálmurinn á
klefágólfinu i yfirfyllt-
um daunillum fanga-
klefa. Var nokkurt rétt-
læti til i þessum heimi?
8.
Dómforsetinn hringdi
bjöllu. Rétturinn var
settur. Fyrst var tekinn
eiðurinn af kviðdómend-
unum tólf, — og siðan
hófst upplestur á nöfn-
um þeirra ákærðu. Það.
var langur listi með 193
nöfnum og auk þess listi
yfir fjölmörg vitni. Sam-
tals voru þetta um 500
nöfn. Sakborningar og
flest vitnin voru
viðstödd. Dómforsetinn
upplýsti það, að réttur-
inn hefði skipt þeim
ákærðu i tvo flokka. 1
fyrri flokknum væru
þeir, sem að áliti réttar-
ins væru aðalþátttak-
endur i morðinu, en i
siðari flokknum væru
þeir, sem rétturinn teldi
að ekki hefðu tekið bein-
an þátt i þvi. í fyrri
flokknum voru 70 nöfn.
Þau systkinin Árni og
Berit voru, sem betur
fór, ekki á þeim lista.
Það er engin ástæða
að skýra nákvæmlega
frá þessum málarekstri,
en þar sem yfir-
heyrslurnar stóðu yfir i
niu daga, var þessi timi
þeim systkinunum
kveljandi þjáningatimi.
Alla dagana urðu þau að
sitja hlekkjuð niður á
bekkina og hlusta á yfir-
heyrslurnar, en örsjald-
an voru spurningar
lagðar beint fyrir þau.
Stundum voru þau allan
daginn i réttarsalnum
og langt fram á kvöld,
og þá var Berit orðin svo
þreytt og leið, að hún sat
eins og i leiðslu. Ef hún
aðeins fengi að standa
augnablik upp úr sætinu
og hreyfa fæturna.
Finna að fæturnir væru
með lifi og gætu hreyft
sig. En hvað hún
öfundaði stúlkurnar á
áheyrendapöllunum,
sem sátu þarna sælar og
brosandi, muðlandi sæl-
gæti, eins og þær væru á
leiksýningu. Nei — rétt-
læti var ekki til i þessari
veröld.
Dómsniðurstöðurnar
urðu þær, að 21 fengu
dauðadóm. Meðal þeirra
var Denikin, sem sak-
sóknari rikisins taldi
upphafsmann og and-
legan leiðtoga þessara
upphlaupsmanna. í lifs-
tiðarfangelsi voru
dæmdir 34, en hinir i
fyrri flokknum hlutu tiu
ára fangavist eða meira,
en fimm voru sýknaðir.
Þar næst kom röðin að
siðari flokknum. Þar
gekk allt fljótara fyrir
sig, en i þeim hópi voru
þó miklu fleiri. Nú fóru
dómendur og aðrir
starfsmenn réttarins að
þreytast og áhugi áheyr-
enda að dvina. Finu
frúrnar með sælgætið
voru horfnar af áheyr-
endapöllunum. Berit
saknaði þeirra ekkert.
Mál þeirra systkin-
anna kom fyrir réttinn á
fimmta degi og af þvi að
þau voru útlendingar, þá
var þeim skipaður verj-
andi, sem kunni frönsku.
Það var ungur lög-
fræðingur, sem þeim
gazt mjög vel að.
í varnarræðu sinni
lagði hann aðal-
áherzluna á það, að
þessi ungu, útlendu
barnatíminn
systkini hefðu dregizt
inn i þetta viðtæka
morðmál alsaklaus.
Hann sagði frá þvi, að á
meðan Berit lá veik i
gistihúsinu, hefði Árni
komið á heimili læknis-
ins og þar hefði hann af
hreinni hendingu hitt
Denikin og seinna hefði
hann komið á heimili
þessa manns, án þess að
hafa hugmynd um glæp-
samlega starfsemi hans.
Verjandinn minntist ekk
ert á bréfin. Systkinin
höfðu sagt honum frá
þeim, en verjandi taldi
réttast að minnast ekk-
ert á þau. Ef til vill hefði
saksóknarinn gleymt
þeim. Það var liklega
réttast að minnast ekk-
ert á þau.
En saksóknarinn hafði
alls ekki gleymt neinu.
Það voru einmitt bréfin,
sem hann byggði mest á
i ræðu sinni, eða öllu
fremur bréfið sem
Denikin hafði skrifað
Árna sama daginn og
morðið var framið og
fundizt hefði i vösum
piltsins. Saksóknarinn
rakti nákvæmlega efni
bréfsins og sýndi fram á
það að bréfaskipti hefðu
áður verið milli þeirra
og að minnsta kosti hefði
Denikin fengið tvö bréf
frá Árna. Hann saknaði
þess mjög, að þau bréf
skyldu ekki hafa fundizt,
en vitanlega hefði
______u
£R £& OFT SúiA/ FJ& Ó/HVM/I
h'(K Afl Fftk.Pl EitíRÍ 'fl kLOÍÐ1
Denikin eyðilagt þau.
(Ámi saknaði þess ekki
minna að þau skyldu
vera glötuð, þvi að þau
hefðu vafalaust getað
sannað sakleysi hans).
„En þetta gerir ekkert
tíl”, sagði saksóknar-
innn að lokum. „Hér
liggja fyrir nægar sann-
anir”.
Og svo hélt hann ræðu
sinni áfram og sneri
máli sinu til dómaranna.
„Getið þið lagt trúnað á
það að maður með skap-
gerð Denikins, einmitt á
þeim dögum, sem hann
var að undirbúa og
leggja á ráðin um morð-
hafi gefið sér tima til að
skrifa löng, pólitisk bréf
tíl þessa útlenda pilts, ef
ekki lægi eitthvað annað
þar á bak við, en venju-
leg vinátta? Ég trúi ekki
sliku. Við höfum lika
sönnun þess i bréfi
Denikins, að herra Stu-
art hefur skrifað honum
tvö bréf að minnsta
kosti. Þótt það sé ekki
sannað að herra Árni
Stuart sé beinn þátttak-
andi i árásinni, þá hefur
hann vitað um hana
áður en hún var framin
og ber þannig siðferði-
lega sök á henni”.
Kviðdómendur voru
vist sammála þessu.
Þeir þurftu ekki langan
tíma til að bera saman
ráð sin. Árni var dæmd-
ur sekur um óbeina þátt-
töku i morðinu, en Berit
var sýknuð.
Saksóknarinn krafðist
sex ára hegningarvinnu
fyrir Árna og sagði jafn-
framt, að þetta alvar-
lega afbrot verðskuldaði
sannarlega meiri hegn-
ingu.
Rétturinn var sam-
þykktur þessari kröfu,
en af þvi að Árni væri
eini útlendingurinn sem
hefði verið bendlaður
við þetta mál, og með
tilliti til þess, að hann
væri frá smáriki sem
aldrei hefði átt neitt sök-
ótt við Rússland, þá
vildu þeir sýna mildi, en
ekki harðúð.
„Þvi dæmist rétt að
vera: Árni Stuart skal
dæmdur til fjögra ára
hengingarvinnu fyrir
óbeina þátttöku i morði
borgarstjórans i Tomsk.
Hegninguna skal hann
taka út á þeim stað sem
dómstólarnir telja
heppilegastan.