Fréttablaðið - 24.02.2006, Blaðsíða 22

24. febrúar 2006 FÖSTUDAGUR22
fólkið í landinu
STAÐURINN
TÖLUR OG STAÐREYNDIR
Dalbraut 3, 105 Reykjavík • Nánari upplýsingar í síma
567-7773 og 893-6337 um kvöld og helgar
MARKISUR
www.markisur.com
VILTU SKJÓL Á
VERÖNDINA?
Íbúafjöldi 1930: 104
Íbúafjöldi 1950: 130
Íbúafjöldi 1960: Tæplega 100
Íbúafjöldi 1999: 63
Íbúafjöldi 2006: 50 til 60

Sveitarfélag:
Arnarneshreppur

Sveitarstjóri:
Hjördís Sigursteinsdóttir

Einu atvinnufyrirtækin:
Fiskeldi Eyjafjarðar
Samherji

Skólar:
Engir

Verslanir:
Engar

Vegalengd frá Reykjavík (ef farið er
um Hvalfjarðargöng):
386 kílómetrar
Hjalteyri
Regnþrútnir og reiðilegir
skýjabólstrar voka yfir
Eyjafirði í suðri en heldur
bjartara er yfir að líta út
með firði. Utan við Hjalt-
eyri glittir á stöku stað í
himinblámann en far er á
skýjunum. Það er Péturs-
messa að vetri en hlýr og
freklegur sunnanvindurinn
blæs framan í Kristján J.
Kristjánsson þegar hann
stígur út úr bíl sínum á
Bakkaásnum og virðir fyrir
sér Hjalteyrina og byggðina
í Brekkunni.
Hjalteyri er þríhyrningslaga eyri
við vestanverðan Eyjafjörð og líkt
og Seltjarnarnesið hans Þórbergs
er Hjalteyrin lítil, lág og fámenn.
Eyrin tilheyrir Arnarneshreppi og
er miðja vegu á milli Akureyrar og
Dalvíkur.
Smávaxnar skógarplöntur
umlykja húsin í Brekkunni og bær-
ast í gustinum. Fátt minnir á
veturinn þennan fjórða dag Góu
annað en snædrefjar á stöku stað.
Ekki er sálu að sjá á ferli og angur-
vært vindgnauðið æpir í þögninni
sem umlykur byggðina. Þurrkhjall-
ar speglast í kyrri Hjalteyrartjörn
en vindstrokurnar ýfa bárurnar á
firðinum þó ekki sjáist í hvítt.
Milljónagata og Krónugata
Gömlu húsin á Eyrinni eru flest
hver notuð sem sumarhús en íbúa-
byggðin er í Brekkunni ofan Hjalt-
eyrar. Þar eru aðeins tvær götur
og af Hjalteyringum ávallt nefnd-
ar efri og neðri gata. Húsin í
Brekkunni eru byggð á fimmta
áratug síðustu aldar og þá voru
göturnar kallaðar Milljónagata og
Krónugata. Nöfnin endurspegluðu
efnahag íbúanna en þorri þeirra
sem voru í betur launuðum störf-
um bjuggu við neðri götuna en
þeir hinir efnaminni við Krónu-
götu; efri götuna.
Einu lifandi verurnar sem sjá-
anlegar eru halda sig í húsagarði
við Krónugötu; dökkleitur og tígu-
legur hundur af þýskum uppruna
og annar brúngulur með hringað
skott. Sá íslenski rekur upp gelt
þegar komumaður ekur hjá en sá
dökki er með hundshaus og þegir.
Neðst á Hjalteyrartanga er
stórt og hrörlegt mannvirki sem
endurnýjað hefur verið að hluta.
Þetta eru minjar um uppgangs-
tíma á Hjalteyri en árið 1937 reisti
Kveldúlfur hf. þar stærstu síldar-
verksmiðu í Evrópu. Í endurnýj-
aða hlutanaum eru nú einu atvinnu-
fyrirtækin sem starfrækt eru á
Hjalteyri allt árið; lúðueldi á
vegum Fiskeldis Eyjafjarðar og
skreiðarverkun á vegum Sam-
herja.
Engin verslun
Ég hafði mælt mér mót við Jón
Þór Benediktsson, starfsmann
Fiskeldis Eyjafjarðar, en hann er
barnfæddur Hjalteyringur; sjálf-
menntaður sagnfræðingur og
manna fróðastur um sögu staðar-
ins. Hann segir verslun á eyrinni
hafa lagst af í árslok 1994 og Hjalt-
eyringar versli nú á Akureyri.
Árið 1901 bjuggu 47 manns á
Hjalteyri en flestir urðu íbúarnir
130 um miðja síðustu öld. Eftir
það fór fólki að fækka og Jón Þór
segir að um 1980 hafi margir flutt
á brott. „Sum húsanna stóðu þá
auð allan ársins hring og deyfð og
vonleysi setti mark sitt á mannlíf-
ið. Undanfarin ár hefur heldur
lifnað yfir staðnum og nú eru öll
húsin nýtt.“
Soðningin sótt í fjörðinn
Útgerð var öflug atvinnugrein á
Hjalteyri á síðustu öld og Jón Þór
segir fengsæl mið skammt frá
eyrinni. „Á þessari litlu eyri voru
um tíu bryggjur á tímabili. Síðasti
útgerðarmaðurinn á Hjalteyri féll
frá skömmu fyrir jól en Hjalteyr-
ingar nýta nú báta sína einungis til
að sækja soðninguna í fjörðinn.“
Jón Þór segir mannlíf á Hjalt-
eyri taka stakkaskiptum með
hækkandi sól. „Á sumrin koma
sumarhúsaeigendurnir og þá er
hér oft mikið fjör. Pöbbinn okkar,
Kaffi Lísa, er opinn á sumrin en
þegar hausta tekur fækkar í pláss-
inu og fyrst á eftir finnur maður
fyrir einmanaleika. Þeir sem búa
hér árið um kring kunna þó vel við
fámennið. Þetta er fólk sem kýs
kyrrðina og frelsið en getur um
leið notið alls þess sem Akureyri
hefur upp á að bjóða. Því kvíði ég
ekki framtíð byggðarlagsins því
þeim fer fjölgandi sem kjósa að
búa í nágrannasveitarfélögum
Akureyrar,“ segir Jón Þór.
HJALTEYRI Líkt og Seltjarnarnesið hans Þórbergs er Hjalteyrin lítil, lág og fámenn en Hjalteyrartjörn nær yfir bróðurpart eyrarinnar.
FRÉTTABLAÐIÐ/KK
SEILAÐ AF LÍFS OG SÁLAR KRÖFTUM Í starfsstöð Samherja á Hjalteyri eru tíu til fimmtán
ársverk og hafði starfsfólkið ekki yfir neinu að kvarta öðru en því að Fréttablaðinu væri
ekki dreift í húsin í plássinu. FRÉTTABLAÐIÐ/KK
JÓN ÞÓR BENEDIKTSSON Framtíð Hjalteyrar
felst ekki síst í því að mati Jóns Þórs að
sífellt fleiri kjósa að búa í kyrrðinni og frels-
inu í nágrannasveitarfélögum Akureyrar en
sækja þangað þjónustu og afþreyingu.
FRÉTTABLAÐIÐ/KK
Þar sem þögnin býr
Annar tveggja vinnustaða á Hjalteyri sem
starfræktir eru árið um kring er Fiskeldi Eyja-
fjarðar. Félagið var stofnað 28. maí 1987 og
voru stofnendur þrjátíu talsins; sveitarfélög,
fyrirtæki og einstaklingar. Stærstu eigendur
félagsins í dag eru Hafrannsóknastofnunin,
Samherji og ÚA og starfsmenn þess á Hjalt-
eyri eru átta talsins.
Markmiðið með stofnun Fiskeldis Eyjafjarðar
var að þróa aðferðir til fjöldaframleiðslu á
seiðum og verður það með fyrstu fyrirtækjum
í heiminum til að markaðssetja eldislúðu.
Arnar Freyr Jónsson, framkvæmdastjóri
félagsins, segir markmiðin hafa náðst og und-
anfarin átta ár hafi félagið verið í fararbroddi í
seiðaframleiðslu í heiminum.
Fljótlega eftir að Fiskeldi Eyjafjarðar var stofn-
að keypti félagið gömlu síldarverksmiðjuna
sem reist var á Hjalteyri árið 1937, en á þeim
tíma var hún stærsta verskmiðja sinnar tegundar
í Evrópu. Miklar endurbætur voru gerðar á verk-
smiðjubyggingunni, sem nú hýsir seiðaeldisstöð
félagsins. Fyrstu seiðin hjá Fiskeldi Eyjafjarðar
voru framleidd árið 1990 og var félagið með
þeim fyrstu í heiminum til að framleiða lúðuseiði
í eldisstöð.
„Vissulega hafa skipst á skin og skúrir í rekstrin-
um. Síðasta ár var erfitt vegna óvæntra umhverf-
isþátta en við höfum lært af þeirri reynslu og
horfum bjartsýn fram á veginn,“ segir Arnar.
Hann segir seiðaeldisstöð félagsins vel í sveit
setta á Hjalteyri og þar verði hún um ókomin ár.
„Skilyrði til lúðueldis eru ákjósanleg á Hjalteyri
og eini gallinn er fjarlægðin frá mörkuðum
erlendis. Fámenni staðarins hefur líka sína kosti
og ef við verðum uppiskroppa með kaffi eða
annað því um líkt leitum við bara til nágrann-
anna,“ segir Arnar.
ATVINNUREKANDINN: ARNAR FREYR JÓNSSON, FRAMKVÆMDASTJÓRI FISKELDIS EYJAFJARÐAR
Leiðandi fyrirtæki á heimsvísu