Fréttablaðið - 24.02.2006, Blaðsíða 26

24. febrúar 2006 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís
Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI: Trausti Hafliðason RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000
SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja
ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum
á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Skeifan 4
S. 588 1818
Það er fróðlegt að spjalla við
danska kollega úr blaðamanna-
stétt þessa dagana. Hálf ringlaðir
fletta þeir í gegnum gömul nafn-
spjöld frá ráðstefnum og fundum
fyrri ára í leit að íslenskum starfs-
bróður sem getur útskýrt fyrir
þeim hvað sé eiginlega að gerast?
Hvernig íslenskir athafnamenn
geti sagst ætla að koma til Dan-
merkur með fríblaðshugmynd þar
sem dreifa eigi fullburða dagblaði
í hvert hús á stórum svæðum –
sem er jú allt annað en að dreifa
litlu Metro-fríblaði á brautar-
stöðvum og torgum þar sem menn
hittast og eiga samleið í stórum
hópum á leið sinni úr og í vinnu.
Augljóslega hafa dönsku blaða-
mennirnir áhuga á ólíkum hlutum
eftir því hvert sérsvið þeirra er.
Viðskiptablaðamenn hafa fyrst og
fremst áhuga á viðskiptahug-
myndinni og hvernig hún muni
standast danskar forsendur varð-
andi dreifingu, auglýsingar, prent-
un og annað. Aðrir hafa meiri
áhuga á áhrifunum á blaðamennsk-
una sjálfa. Allir eru þó gríðarlega
uppteknir af áhrifum svona blaðs
á danskan blaðamarkað almennt.
Spurningaflaumur þeirra snýst
því ekki hvað minnst um Frétta-
blaðið sjálft, hvers konar blað er
það, hvert er auglýsingahlutfallið,
hvernig er blaðamennskan og
hvernig eru tengslin milli auglýs-
inga og blaðamennsku? Hvaða
áhrif hefur tilkoma Fréttablaðsins
haft á aðra miðla á Íslandi og
íslenskan fjölmiðlamarkað? Hver
er staða blaðamanna inni á þessu
blaði og hvernig er hægt að halda
úti þó þetta stóru blaði með ekki
fleiri blaðamönnum en gera jafn-
framt kröfu um fagleg og vönduð
vinnubrögð?
Flestar spurningar hinna
dönsku kollega bera þess merki að
þeir vilja skilja hvað gerðist á
Íslandi, hvað það er sem verið er
að tala um að flytja út. Það er í
sjálfu sér athyglisvert því ef
umræðan í framhaldinu um áhrif
fríblaðs af þessu tagi verður í
samræmi við þessar spurningar,
þá er líklegt að hún verði talsvert
þroskaðri strax frá upphafi, en
hún var hér á landi þegar Frétta-
blaðið var að ná flugi. Hin íslenska
umræða um Fréttablaðið festist
strax í skotgröfum pólitískra
flokkadrátta tiltölulega einangr-
aðra en að sama skapi áhrifaríkra
aðila. Þar var Davíð Oddsson og
stór hópur sjálfstæðismanna sem
var handgenginn honum, sem voru
í annarri fylkingunni og svo eig-
endur Baugs í hinni. Fréttablaðið
var vissulega í kastljósi umræð-
unnar og sætti aðhaldi – bæði eðli-
legu og óeðlilegu – en stóra
umræðan var alltaf baunatalning
og textarýni pólitísks rétttrúnað-
arfólks sem var að leita að dæmum
í blaðinu, sem sönnuðu að það væri
fjandsamlegt þáverandi forsætis-
ráðherra og þjónkaði undir
stærstu eigendur sína. Fyrir vikið
stóð umræðan um nýjungina sem
í raun fólst í þessu blaði og þessu
blaðaformi ætíð í skugganum af
mjög einsleitri umræðu um eig-
endavald og flokkspólitík. Að
sjálfsögðu skiptir eignarhald fjöl-
miðla máli og að sjálfsögðu þarf
að ræða það og setja því skynsam-
leg mörk. En það er ekki þar með
sagt að steypa þurfi alla umræðu
um áhrif einnar áhrifamestu nýj-
ungar á fjölmiðlamarkaði alfarið í
mót pólitískrar pisskeppni valda-
manna eins og gerðist í umræð-
unni um fjölmiðlafrumvarpið á
sínum tíma.
Eins og Danir virðast skilja
mun betur en Íslendingar þá er
grunnhugmyndin um fullburða
dagblað sem dreift er frítt í hvert
hús mjög einstæð tilraun og Ísland
hefur hvað þetta varðar í raun
verið eins konar tilraunastofa þar
sem hægt er að prófa viðskipta-
hugmyndina. Íslenskt samfélag er
vitaskuld hálfgert dúkkulísusam-
félag í samanburði við milljóna
þjóðirnar allt í kringum okkur, en
engu að síður eru sömu eða sam-
bærilegir þjóðfélagskraftar að
verki. Munurinn felst bara í stærð-
inni, við erum smækkuð mynd af
stærri samfélögum. Eflaust eiga
íslenskir athafnamenn eftir að
notfæra sér þessa tilraunastofu
möguleika í vaxandi mæli, en nú
þegar eru dæmi um þetta í hug-
búnaðariðnaðinum og svo auðvit-
að í tengslum við hugmyndir um
vetnissamfélag.
Nú styttist í að fjölmiðlaum-
ræðan hefjist að nýju á Íslandi og
að þessu sinni má reikna með að
hún verði á mun yfirvegaðri
nótum en hún var fyrir tveimur
árum, enda liggur nú fyrir þver-
pólitísk fjölmiðlaskýrsla sem hug-
myndin er að byggja á. Engu að
síður er í mörg horn að líta og þó
hin stafræna bylting á ljósvakan-
um sé einna mest áberandi í
umræðunni nú, þá er samhliða
orðin mikil breyting á prentmark-
aði. Það mun því verða gagnlegt
fyrir okkur hér á upphaflegu til-
raunastofunni að fylgjast með því
hvernig danskt samfélag tekur á
móti danskri útgáfu af Frétta-
blaðsbyltingu. Hefðir og menning
varðandi blaðalestur og blaða-
mennsku eru talsvert þróaðri þar
en hér, og þó íslensku útrásina
megi skoða sem nýlendustefnu
með öfugum formerkjum, er
okkur hollt að muna að það var
ekki bara maðkað mjöl sem kom
frá Danmörku. Við getum enn lært
ýmislegt af Dönum. ■
Hin danska undrun
Í DAG
ÚTFLUTNINGUR
FRÉTTABLAÐS
BIRGIR
GUÐMUNDSSON
Eins og Danir virðast skilja
mun betur en Íslendingar
þá er grunnhugmyndin um
fullburða dagblað sem dreift
er frítt í hvert hús mjög einstæð
tilraun og Ísland hefur hvað
þetta varðar í raun verið eins
konar tilraunastofa þar sem
hægt er að prófa viðskiptahug-
myndina.
Í sögulegu samhengi var fundur Halldórs Ásgrímssonar, for-sætisráðherra, með Tony Blair, forsætisráðherra Bretlands, fyrr í vikunni merkur fyrir þá sök, að slíkur fundur hefur ekki
verið haldinn í þrjá áratugi. Hitt skiptir þó í raun og veru meira
máli við þennan fund, að hann fer fram án þess að fyrir hafi legið
brýn mál til úrlausnar í samskiptum landanna.
Það er ekki sjálfgefið, að breski forsætisráðherrann verji tíma
sínum til funda um almenn samskipti og viðhorf í alþjóðamálum.
Fundurinn er því í sjálfu sér viðurkenning og traust fyrir Halldór
Ásgrímsson. Fundur forsætisráðherranna í Lundúnum kemur í
kjölfar fundar Geirs Haarde, utanríkisráðherra, með breska
starfsbróður sínum á dögunum. Þó að öll stjórnmálasamskipti við
Breta hafi verið í góðu lagi frá því átökunum um landhelgis-
útfærsluna lauk hafa þau hvorki verið náin né djúp. Ýmis rök
hníga hins vegar til þess, að í framtíðinni geti skipt máli að treysta
og efla þessi samskipti. Lundúnafundir forsætisráðherra nú og
utanríkisráðherra fyrir skömmu hafa fyrir þá sök þjónað mikil-
vægum tilgangi.
Í ljósi breytinga á stöðu Atlantshafsbandalagsins og minna
vægis norrænnar samvinnu í stjórnmálalegu tilliti kunnum við að
þurfa að huga að nýjum fótfestum í alþjóðlegu samstarfi í náinni
framtíð. Nánari stjórnmálaleg samvinna við Breta getur verið
þýðingarmikil í því samhengi; ekki síst sakir þess, að viðhorf
okkar og hagsmunir fara í mörgum tilvikum saman við bresk
sjónarmið.
Varnar- og öryggismálin, sem voru til umfjöllunar á fundum
beggja ráðherranna, eru eitt skýrasta dæmið þar um. Aðildin að
Atlantshafsbandalaginu og varnarsamningurinn við Bandaríkin
hafa verið kjölfestan í varnar- og öryggismálum Íslands í meira
en hálfa öld. Innan Evrópu hafa Bretar verið sterkasti tengiliður-
inn við Bandaríkin og öðrum þjóðum fremur unnið að því að
viðhalda varnartengslunum yfir Atlantshafið.
Þó að erfitt geti verið að bera saman hagsmuni stórra ríkja og
smárra orkar ekki tvímælis að á sviði varnar- og öryggismála liggja
almenn sjónarmið okkar og Breta í sama farvegi og hagsmunirnir
eru um flest nátengdir. Það hafa verið blikur á lofti í þessum efnum
um nokkurra ára skeið. Ærin ástæða er því til að rækta þann garð í
Evrópu, sem næst okkur stendur að þessu leyti til.
Aðild Breta að Evrópusambandinu skilur að vísu á milli land-
anna á því sviði. En framhjá því verður eigi að síður ekki litið, að
almenn viðhorf í Bretlandi og á Íslandi til þróunar Evrópusamvinn-
unnar eru um margt lík. Bretar standa enn utan við evrópska mynt-
bandalagið og eru yfirleitt með fyrirvara gagnvart frekari yfir-
þjóðlegri þróun Evrópusambandsins. Hvort sem menn eru hlynntir
aðild Íslands að Evrópusambandinu eða ekki má ætla að almennt
séu svipuð viðhorf ríkjandi hér á landi varðandi þessi efni.
Hvernig svo sem formlegum tengslum okkar við Evrópu verð-
ur hagað í framtíðinni er eitt ljóst: Evrópusamskiptin geta aðeins
vaxið. Það er því afar brýnt að rækta meir en gert hefur verið til
þessa samskipti við þau ríki í Evrópu þar sem við vitum, að hags-
munir og sjónarmið fara saman við okkar eða liggja þeim nærri.
Það væri of djúpt í árinni tekið að segja að það hafi verið veikur
hlekkur í samskiptunum við Bretland. En nýjar og breyttar
aðstæður kalla nú á, að þau bönd verði styrkt. Þar eru augljósir
framtíðarhagsmunir í húfi. ■
SJÓNARMIÐ
ÞORSTEINN PÁLSSON
Fundir forsætisráðherra og utanríkisráðherra í
Bretlandi hafa mikla þýðingu.
Nýr tími kallar á
nánari samskipti
Steinunn og Big Ben
Steinunn Valdís Óskarsdóttir
borgarstjóri skildi ekki
hvað klukkan sló
þegar alþýðumaður
að nafni Benedikt
Jósepsson keypti
39 af 40 lóðum við
Úlfarsfell dýrum
dómi, enda átti
útboðsleið R-
listans að sjá
til þess að
Jónar og
Gunnur
borgarinn-
ar gætu
keypt sér
lóð á
spottprís.
Sullenberger og Motta
Vitnaleiðslur í Baugsmálinu fóru
fram í vikunni. Jón Gerald
Sullenberger er lykilvitni
ákæruvaldsins, en óhætt er að
segja að flækjurnar hafi
náð nýjum hæðum
þegar bílasali að nafni
Ivan Motta kom svo
til óforvarandis
til landsins til
að bera vitni.
Halldór hitti Tony Deilur um
sölu Búnaðarbankans tóku sig
upp að nýju í vikunni og beinast
spjótin að forsætisráðherra.
Halldór yppti öxlum
og hélt til London
að huga að
strákunum okkar í
útrásinni og
heilsaði upp á
Tony Blair,
forsætisráð-
herra Bret-
lands, í
leiðinni.
ÞAU VORU Í FRÉTTUM VIKUNNAR
Björn í númer tíu
Þegar sagt var frá fundi Halldórs
Ásgrímssonar og Tonys Blair í breska
forsætisráðherrabústaðnum í Down-
ingstræti 10 í vikunni var þess getið um
leið að Halldór væri fyrsti íslenski for-
sætisráðherrann sem kæmi í Downings-
træti síðan Geir Hallgrímsson hitti
þar Harold Wilson árið 1976. Á þeim
þrjátíu árum sem liðu á milli heimsókna
gengdu sex menn embætti forsæt-
isráðherra en enginn þeirra varð svo
frægur að komast í númer tíu. Björn
Bjarnason dómsmálaráðherra var í
starfsliði Geirs 1976 og fylgdi honum
á fundinn með Wilson. Frá því
greinir Björn á heimasíðu sinni
og kemur þar fram að Wilson
hafi boðið til hádegisverðar að
sveitasetri breska forsæt-
isráðherrans, Chequers.
Björn segist líka hafa séð
í bókabúð í London nýjar
dagbækur aðstoðarmanns Wilsons þar
sem funda hans og Geirs er getið oftar
en einu sinni.
Hverjir vilja í Hæstarétt?
Það stendur svo upp á Björn Bjarnason
að skipa nýjan dómara við Hæstarétt en
Guðrún Erlendsdóttir lætur af störfum
um miðjan apríl eftir rúmlega 20 ára
starf við réttinn. Einstaklega fjörlegar
umræður hafa orðið um þá tvo sem
síðast hafa verið skipaðir, þá Ólaf
Börk Þorvaldsson og Jón Steinar
Gunnlaugsson. Allan Vagn
Magnússon, Eggert Óskarsson,
Eiríkur Tómasson og Hjördís
Hákonardóttir sóttu öll um
í bæði skiptin en urðu
að lúta í gras. Nú velta
menn fyrir sér hvort
fjórmenningarnir geri
enn eina atlögu að starfi
við dóminn.
Matur á dagskrá Alþingis
Líklegt verður að telja að rætt verði um
mat á hinu háa Alþingi á næstu dögum.
Ástæðan er einföld; Ísólfur Gylfi Pálma-
son framsóknarmaður hefur tekið sæti
á þingi fyrir Hjálmar Árnason. Ísólfur er
einlægur áhugamaður um mat og mat-
reiðslu og hefur verið meðal dyggustu
stuðningsmanna íslenska kokkalands-
liðsins. Hefur hann meira að segja sótt
keppnir liðsins á erlendri grundu. Ósagt
skal látið hvort það var fyrir tilviljun eða
einfaldlega af matarást
sem Ísólfur réðist sem
sveitarstjóri á Flúðum
fyrir nokkrum árum
en þar drjúpa jú
sveppir af hverju
strái. Eða þannig.
bjorn@frettabladid.is