Fréttablaðið - 05.04.2006, Blaðsíða 20

5. apríl 2006 MIÐVIKUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís
Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI: Trausti Hafliðason RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000
SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja
ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum
á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.

Lögfræðingur óskast
Aftur er Jón Gerald Sullenberger í vanda.
Í fyrra skiptið þurfti hann að leita réttar
síns uppi á Íslandi vegna meintra svika
og pretta Baugsfeðganna gagnvart
sér. Hann var svo heppinn að komast
í samband við Styrmi Gunnarsson,
ritstjóra Morgunblaðsins, sem útveg-
aði honum lögfræðing, nánar til tekið
Jón Steinar Gunnlaugsson, núverandi
hæstaréttardómara. Þegar tölvupóstar,
sem sagan mun sjálfsagt dæma sem
æði merkilega, voru birtir í Fréttablaðinu
í september síðastliðnum þótti einum
blaðamanni Morg-
unblaðsins sem
Styrmir ritstjóri
væri orðinn ger-
andi í Baugsmál-
inu. Styrmir hafði
blaðamanninn ofan
af slíkri firru með
eftirfarandi orðum
sem birt voru í Morgunblaðinu 27.
september síðastliðinn: „Verð ég aðili að
málinu bara af því að Fréttablaðið tekur
upp á því að setja mál í rangt ljós? Ég tel
að svo sé ekki og tel það fráleitt að ég
sé aðili að málinu þótt ég hafi hjálpað
ungum manni að fá lögfræðing sér til
ráðuneytis... Ég mun ekki afsala mér
neinu ritstjórnarvaldi varðandi málefni
Baugs.“
Hver lætur nota sig?
Nú er sem sagt Jón Gerald Sul-
lenberger orðinn sakborningur
í Baugsmálinu og vantar
sárlega lögfræðing.
Vafalaust mun Jónína
Benediktsdóttir og
Styrmir Gunnarsson
sjá aumur á þessum
unga manni enn á ný.
Hins vegar er óhægt
um vik að fá Jón
Steinar aftur til verka þar sem hann er
nú orðinn hæstaréttardómari. Enda ekki
víst að hann mundi vilja koma nærri
málinu þótt hann hefði aðstöðu til. Sitt
er nú hvað að smíða kæru og standa
fyrir húsleit í þágu skjólstæðins síns eða
að gerast verjandi hans í sama máli.
Styrmir segir svo eftirminnilega í Morg-
unblaðinu 26. september síðastliðinn:
„Allt er þetta mál umhugsunarefni fyrir
starfsfólk fjölmiðla... Nú er á fjölmiðlun-
um hér stór hópur vel menntaðs ungs
fólks sem kann vel til verka og veit
sínu viti. Er það tilbúið til að láta nota
sig í hvað sem er?“
Styrmir heldur vafalaust áfram
að hjálpa ungum mönnum í
leitinni að réttlætinu. Á meðan
heldur ungt fólk á Morgunblað-
inu áfram sínum störfum
með starfsheiður
sinn að veði.
johannh@frettabladid.isFjölmiðlafrásagnir af reiptogi Ríkisútvarpsins og Sinfóníu-hljómsveitar Íslands um forláta Guarneri fiðlu gætu í skjótri svipan umfram allt annað virst spaugilegar. Sama
má segja um kröfu hljómsveitarinnar á óuppgerðum skuldum
útvarpsins sem framkvæmdastjóri hljómsveitarinnar segir að
nemi sexhundruð og fimmtíu milljónum króna. Lausnin ætti ef
til vill að liggja í bókhaldsreglum ríkissjóðs.
En er málið í reynd þannig vaxið að það sé annaðhvort spaugi-
legt eða svo einfalt að um lausn dugi að vísa til bókhaldsreglna?
Að öllu athuguðu sýnast þessi bókhaldsmál þvert á móti geta
verið vísbendingar um þá menningarstefnu er býr að baki þeim
áformum um breytingar á rekstri Ríkisútvarpsins sem nú eru til
umfjöllunar á Alþingi að frumkvæði ríkisstjórnarinnar.
Kunnara er en frá þurfi að segja að ríkisrekstur á útvarpi er
ekki sjálfgefinn. En um það hefur þrátt fyrir allt verið allgóð
sátt að starfrækja útvarp á vegum ríkisins til þess fyrst og
fremst að sýna menningarlegan metnað umfram það sem mark-
aðurinn sýnist vera viljugur til eða fær um. Það eru fullgild
rök.
Að vísu er það svo að hvarvetna hafa ríkisútvarpsstöðvar
staðið frammi fyrir augljósri þverstæðu. Það er spurningin um
það hvort unnt er að nota skattpeninga borgaranna til þess eins
að lyfta menningunni einni til hásætis og hunsa með því óskir
fjöldans um afþreyingu. Augljóst er að ríkisútvarp getur ekki
með öllu sniðgengið afþreyingarefni þó að markaðurinn geti
mjög auðveldlega sinnt því viðfangsefni. En það breytir ekki
hinu að eini sjálfstæði tilgangur ríkisútvarps er menningarlegt
hlutverk þess.
Með hæfilegri einföldun má segja að Ríkisútvarpið hafi sinnt
menningarlegum tilgangi sínum með rekstri Rásar eitt. En að
uppistöðu til hefur rekstur Rásar tvö og sjónvarpsins verið
markaðsvara sem deila má um hvort er betri eða verri en einka-
rekin fyrirtæki á þessu sviði hafa boðið upp á. Það þarf því að
bæta Ríkisútvarpið sem menningarstofnun en ekki afþreyingar-
stofnun eigi að viðhalda réttlætingu þess.
Algengt er að metnaðarfullar ríkisútvarpsstöðvar reki sin-
fóníuhljómsveitir. Rökin sýnast liggja í augum uppi. Hér er um
að ræða tónlist sem líklegast er að ríkisrekið útvarp geti skilað í
ýmsu formi áfram úr tónlistarsölunum út til fólksins. Það hefur
verið lítt skiljanlegt hversu lítið Ríkisútvarpið hefur nýtt sér
þessi tengsl til þess að efla dagskrá sína, ekki síst sjónvarpsins.
Hitt er óskiljanlegt hvers vegna byrja á nýjan tíma í rekstri þess
með því að rjúfa þessi tengsl. Öll rök sýnast falla að hinu að
auðga þau að innihaldi.
Staðreynd er að ríkisstjórnin ætlar ekki að svara til um eigin-
fjárstöðu Ríkisútvarpsins og fjárhagsstöðu Sinfóníuhljómsveit-
arinnar fyrr en eftir að áformaðar skipulagsbreytingar hafa
verið festar í lög. Til þess hefur hún allan rétt. Það kann að vera
stjórnunaraðferð.
Stjórnunaraðferð af þessu tagi getur hins vegar einvörðungu
þýtt tvennt: Annaðhvort er undirbúningurinn í skötulíki eða
ekki er allt með felldu um raunveruleg áform að reka hér menn-
ingarútvarp og sjónvarp með nokkurri reisn og af þeim metnaði
sem einn getur yfir höfuð verið réttlæting fyrir rekstrinum.
Fiðlumálið hefur því vakið upp spurningar sem þarf að svara
áður en unnt er að taka ákvarðanir á málefnalegum grundvelli
um framtíðarskipulag Ríkisútvarpsins.
SJÓNARMIÐ
ÞORSTEINN PÁLSSON
Tilgangur ríkisútvarps:
Menning og
markaður
Miklar umræður hafa farið fram í
breskum fjölmiðlum undanfarið
um fjárreiður þarlendra stjórn-
málaflokka. Tony Blair forsætis-
ráðherra varð nýlega uppvís að
því að hafa gert tilraun til að selja
nokkrum auðkýfingum lávarðstign
með tilheyrandi sæti í bresku
lávarðadeildinni, efri deild breska
þingsins. Að vísu átti svo að heita
að auðkýfingarnir hefðu veitt
Verkamannaflokknum „lán“ að
upphæð 14 milljónir punda (ca.
1.500 milljónir króna) til síðustu
kosningabaráttu sinnar en öllum
er það ljóst að sá háttur var ein-
ungis hafður á vegna þess að lög
um fjárreiður stjórnmálaflokk-
anna kveða svo á, að skylt er að
skrá opinberlega bein fjárframlög
til flokksstarfseminnar, en ekki er
skylt að gefa upp „lán“, eins þótt
þau séu „óafturkræf“.
Dálkahöfundur breska blaðsins
The Economist tók málið fyrir
nýlega, og telur hlutdeild Blairs
að málinu óverjandi. Hann hafi
brotið gegn hinni gullnu reglu allr-
ar stjórnmálastarfsemi: Allt sem
viðkemur tengslum milli peninga
og stjórnmála á að vera gagnsætt
og uppi á borðinu. Ljóst er að Blair
annaðhvort tók þátt í eða lét óátal-
ið að dylja þessi fjárframlög og
nöfn þeirra sem að þeim stóðu.
Það var aðeins fyrir árvekni
útnefninganefndar lávarðadeild-
arinnar að Blair tókst ekki það
ætlunarverk sitt að koma auðkýf-
ingunum í deildina og að í leiðinni
varð uppvíst um örlæti þeirra í
garð Verkamannaflokksins.
Íhaldsflokkurinn á erfitt með
að notfæra sér þetta hneyksli,
enda uppvíst að margir núverandi
lávarðar hafa sýnt þeim flokki ein-
staka gjafmildi meðan sá flokkur
var við völd og áður en þeir hlutu
sæti sín í deildinni.
Hneykslismálið verður The
Economist tilefni til hugleiðinga
um fjárreiður stjórnmálaflokka.
Eins og öll ríki Evrópu – nema
Ísland – hafa Bretar sett lög um
stjórnmálaflokka og fjárreiður
þeirra í því skyni að hafa uppi á
borðinu tengsl stjórnmálamanna
og frammámanna í fésýslu og
atvinnulífi. The Economist telur
stjórnmálaflokkunum nokkur vor-
kunn að grípa til örþrifaráða um
fjáröflun til starfsemi sinnar, sér-
staklega kosningabaráttu vegna
dvínandi áhugi almennings á allri
stjórnmálastarfsemi. Síðastliðna
hálfa öld hefur meðlimatala
bresku flokkanna fallið um 85%
og það er þeim 500.000 sérvitring-
um, eða svo, sem enn halda við
flokksskírteinum sínum, ofviða að
standa undir starfsemi flokkanna
fjárhagslega. Jafnframt hefur
meðalaldur flokksbundinna hækk-
að svo að flestir þeirra eru að nálg-
ast eftirlaunaaldur.
Lengi vel áttu launþegasamtök
beina aðild að Verkamannaflokkn-
um, lögðu honum til fé og höfðu
ómæld áhrif á stefnu hans. Blair
sjálfur og fylgismenn hans áttu
drýgstan þátt í að skera á þau
tengsl með þeim afleiðingum að
verkalýðshreyfingin axlar nú
aðeins 40% af útgjöldum flokks-
ins.
Á hinn bóginn leiddu þessi
tengsl flokksins við verkalýðs-
hreyfinguna til þess að fyrirtækin
voru reiðubúin að leggja ríflega
fjármuni í fjárhirslur Íhalds-
flokksins. Nú, þegar þau eru hætt
að skelfast Verkamannaflokkinn
og ríkisstjórn með hann í forsvari,
minnkar áhugi þeirra á að ausa fé
til pólitískrar starfsemi. Auk þess
telja fyrirtæki sig jafnvel fá óorð
af því að leggja flokkunum til fé.
Fjölmiðlarnir spyrji þau án afláts
hvað þau ætli sér að fá út úr því?
Því sé betra að láta það vera.
Samhliða þessari þróun hefur
kosningabaráttan orðið æ dýrari.
Sjálfboðaliðastarf er að mestu
úrelt. Kosningabaráttan fer að
langmestu leyti fram í fjölmiðl-
um. Flokkarnir leigja sér rándýra
verktaka úr hópi auglýsingaskrif-
stofa almannatengsla- og skoðana-
kannanafyrirtækja og kosninga-
baráttan stendur að miklu leyti
milli þeirra. Stjórnmálamennirnir
verða nánast sem fyrirsætur á
þeirra vegum. Þeim eru lögð orð í
munn, litgreindir og dressaðir upp
samkvæmt formúlum auglýsinga-
fyrirtækjanna, sem nú stýra kosn-
ingabaráttunni.
Hér á landi er ár tvennra kosn-
inga framundan. Auglýsingafyrir-
tæki hafa í æ ríkara mæli haslað
sér völl á þessu sviði með gengd-
arlausum fjáraustri í auglýsingar
í fjölmiðlum, einkum loftmiðlun-
um. Fjárráð skipta æ meira máli í
stjórnmálastarfseminni. Það orð
hefur legið á að fyrir tilstilli aug-
lýsingafyrirtækja hafi Framsókn-
arflokknum tekist trekk í trekk að
hífa sig upp úr bjórstyrkleika
fyrir kosningar upp í árangur, sem
gefur honum oddaaðstöðu í land-
stjórninni og aðkomu að borgar-
stjórninni. Er nokkur von til þess
að stjórnmálaflokkarnir komi sér
saman um að hætta þessum fjár-
austri, komi sér saman um að
hætta auglýsingaflóði í loftmiðl-
unum og snúi sér í staðinn að mál-
efnabaráttu, sem gefi kjósendun-
um tækifæri til að gera upp á milli
þeirra á grundvelli stefnumála?
Eða er svo komið að þeir sem hafa
sterkustu fjármálaöflin á bak við
sig geti keypt sér völd og áhrif?
Hvað ætla þau öfl að fá út úr því?
Skrumskæling lýðræðisins
Í DAG
FJÁRMÁL STJÓRN-
MÁLAFLOKKA
ÓLAFUR
HANNIBALSSON
Er svo komið að þeir sem hafa
sterkustu fjármálaöflin á bak
við sig geti keypt sér völd og
áhrif? Hvað ætla þau öfl að fá
út úr því?
NFS Í BEINNI
Á VISIR.IS
35.000 gestir vikulega
sem dvelja í u.þ.b. eina klst. hver.
Auglýsingasími 550 5000.