Fréttablaðið - 07.06.2006, Page 16

7. júní 2006 MIÐVIKUDAGUR16
fréttir og fróðleikur
Frændsystkin þorsksins,
þau ýsa og ufsi, hafa það
bærilega gott á Íslandsmið-
um. Þó er að sjá sem þau
hafi ekki nóg að éta frek-
ar en þorskurinn. Það er
kannski eins með fæðuna í
hafinu og beitarlönd á fjalli;
þegar sumrar seint og
sprettur illa koma lömbin
vesöl af fjalli og fallþungi
þeirra minnkar.
Verðmætastur allra fiskistofna
við landið er þorskstofninn.
Ástand hans er verra en ýsunnar
og ufsans. Nýliðun er léleg á sama
tíma og nýliðun ýsunnar er góð
svo dæmi sé tekið. Horaður þorsk-
ur og léleg nýliðun er slæm
blanda og Hafrannsóknastofnun-
in mælir í nýrri skýrslu sinni með
11 þúsund tonna niðurskurði á
næsta fiskveiðiári.
Biðin langa eftir auknum þorsk-
kvóta heldur því áfram. Hafrann-
sóknastofnunin vill láta veiða enn
minna en gert er, helst ekki meira
en 18 til 20 prósent í stað 25 pró-
senta af stofninum en við þá
hámarksreglu hefur verið stuðst
undanfarin 13 ár. Aðeins þannig
megi auka afrakstursgetuna en
með óbreyttu veiðiálagi hjakki
menn aðeins í sama farinu.
Vonbrigði
„Þetta eru vonbrigði því tillagan
felur í sér skerðingu þorskafl-
ans,“ segir Einar K. Guðfinnsson
sjávarútvegsráðherra. Hann ligg-
ur undir feldi áður en hann tekur
endanlega ákvörðun sína um
veiðiheimildir næsta fiskveiðiárs
og kveðst einnig ætla að ráðfæra
sig við sérfræðinga utan Haf-
rannsóknastofnunarinnar, sjó-
menn og útvegsmenn og aðra
sem að fiskveiðum koma.
„Sjómenn og útvegsmenn hafa
greint frá ágætum afla og ég batt
vonir við að Eyjólfur væri að
hressast. Ég gerði mér grein
fyrir að brugðið gæti til beggja
vona varðandi þorskinn. Allar til-
lögur til skemmri tíma munu fela
í sér skerðingu á tekjum sjávar-
útvegsins. Menn verða að horfast
í augu við það. Ef menn vilja
bæta fæðuframboð fyrir þorsk-
inn verða menn að draga úr
loðnuveiðum, hugsanlega einnig
síldveiðum. Hitt væri að lækka
aflaregluna niður um nokkur pró-
sentustig, draga úr þorskafla, en
það veldur einnig minnkandi
tekjum. Ég er ekki tilbúinn til
þess að lækka veiðihlutfallið í
bili að minnsta kosti. Ég fer yfir
þetta með fiskifræðingunum,
útvegsmönnum og fleirum. Þetta
er alvörumál og við þurfum að
taka okkur þann tíma sem þarf í
þetta. Enginn vill búa áfram við
þetta ástand,“ segir sjávar-
útvegsráðherra.
Önnur sjónarhorn
Jón Kristjánsson, sjálfstætt
starfandi fiskifræðingur, segir
að ekkert komi lengur á óvart
varðandi ráðgjöfina. „Að vísu
kemur á óvart að fiskifræðingar
Hafrannsóknastofnunarinnar
tala nú um að það skorti kannski
æti fyrir fiskinn og kenna um
loðnuleysinu. Nú er talað um að
meðalþyngd þorsksins sé í sögu-
legu lágmarki. Hvernig svo sem
stendur á fæðuskortinum lagar
stofninn sig að honum, en viðbröð
stofnunarinnar og stjórnvalda
við honum eru alröng.“
Jón hefur í seinni tíð verið í
samskiptum við sérfræðinga
sjávarútvegsmála hjá Evrópu-
sambandinu. „Skoskur þingmað-
ur, sem fylgist með fiskveiðum
tók eftir því að fiskiskipaflotinn
hafði minnkað þar um 70 prósent
en samt var ofveiði talin ástæða
lélegs ástands fiskistofna. Það
gengur varla upp. Menn leita
nýrra sjónarhorna, einnig hjá
Evrópusambandinu. Það er ef til
vill galið að halda því fram að
léleg afkoma stofnanna sé afleið-
ing af fiskveiðistefnunni, en er
ekki verðugt að skoða það líka? Í
landbúnaði reyna menn ávallt að
hámarka vöxtinn og það verður
aðeins gert með nægjanlegu
fæðuframboði,“ bendir Jón á.
Öðruvísi veiðar
Jóhann Ársælsson, þingmaður
Samfylkingarinnar, segir að
sjávarútvegsnefnd verði kynntar
niðurstöður Hafrannsókna-
stofnunarinnar fyrir helgina.
Jóhann hallast að því að mikil-
vægt sé að draga úr loðnuveið-
um. „Kvótakerfið stærðarvelur
fisk og vel má vera að lítill stofn,
kvótakerfi og miklar loðnuveiðar
valdi vandanum.“
Jóhann segir í fjórða lagi að
frá því landhelgin var endanlega
færð út í 200 sjómílur hafi Íslend-
ingar sjálfir séð til þess að tog-
veiðiþunginn er orðinn margfalt
meiri en þá á Íslandsmiðum.
„Togveiðar okkar eru stundaðar
af miklu meiri þunga en þegar
við rákum Breta af höndum
okkar og héldum því fram fullum
hálsi að þeir væru að leggja
miðin okkar í rúst. Þetta væri
fjórða gagnrýnisatriði mitt. Hér
huga menn lítið að gerð veiðar-
færa. Í hnotskurn sést þetta
þegar bent er til dæmis á að hér
á landi er aldrei gerður greinar-
munur á því hvort menn veiða
humar í botntroll eða í gildrur.
Þeim sem nota vistvænni veiðar-
færi eru ekki gefin nein betri
tækifæri en öðrum,“ segir
Jóhann Ársælsson.
Svona erum við
FRÉTTASKÝRING
JÓHANN HAUKSSON
jóhannh@frettabladid.is
N† VÖRU- OG fiJÓNUSTU-
SKRÁ Á VISIR.IS/ALLT
... sem flig vantar til
a› hefja n‡tt líf
F
í
t
o
n
/
S
Í
A
Eftir að Svartfellingar rufu ríkjasamband sitt við
Serba í síðastliðnum mánuði með einungis 55
prósenta atkvæða meirihluta hefur landið verið
mikið í sviðsljósinu. Lítið er þó vitað um þetta
smáríki, enda hefur það verið hluti af mun
stærra ríki, Júgóslavíu, í áraraðir.
Hvar er Svartfjallaland?
Svartfjallaland eða Crna Gora liggur við
Adríahaf í sunnanverðri Evrópu og á landamæri
að fjórum löndum, Serbíu í austri, Bosníu
og Hersegóvínu í norðri og Albaníu í suðri.
Einnig liggur lítil ræma Króatíu að landinu
vestanmegin. Landið er lítið eða tæpir 14.000
ferkílómetrar og eins og nafnið bendir til er það
fjöllótt mjög. Höfuðborg Svartfjallalands heitir
Podgorica og hét áður Titograd. Þar búa um
140.000 manns.
Hverjir eru Svartfellingar og hver er tunga
þeirra?
Svartfellingar teljast til Suður-Slava, en þeir
settust að í Suður-Evrópu á fimmtu til sjöundu
öld eftir Krist. Svartfellingar eru um 680.000
talsins, en þó telur tæpur þriðjungur þeirra sig
ekki vera eiginlegan Svartfelling, heldur Serba.
Mikill meirihluti Svartfellinga tilheyrir serbnesku
rétttrúnaðarkirkjunni, en að auki eru nokkrir
þeirra múslimar. Tungan nefnist serbó-króat-
íska, en hún er náskyld búlgörsku, makedónsku
og slóvensku.
Hver er framtíð Svartfjallalands?
Meirihluti þjóðarinnar hefur nú hafnað ríkja-
sambandinu við Serbíu, meðal annars til þess
að auðvelda Svartfjallalandi inngöngu í Evrópu-
sambandið, en aðild að því er allra brýnasta
framtíðarmál Svartfellinga. Embættismenn í
Evrópu er margir efins um mögulega aðildar
Svartfjallalands og telja að stjórnkerfi þess sé
enn sem komið er of spillt til að standast kröfur
Evrópusambandsins. Djukanovic forsætisráð-
herra, sem liggur nú undir grun um sígarettu-
smygl, hefur hins vegar heitið því fullum hálsi
að landið verði fullbúið til Evrópusambands-
aðildar innan fárra ára.
FBL GREINING: SVARTFJALLALAND
Smáríki á leið í Evrópusambandið
> Giftingar, skilnaðir og staðfest samvist árið 2005
Heimild: Hagstofa Íslands
Biðin eftir meiri þorski
ÞORSKUR Horaður þorskur og léleg nýliðun er slæm blanda og Hafrannsóknastofnunin vill
láta veiða talsvert minna en fjórðung af mældum stofni.
JÓHANN ÁRSÆLSSON „Togveiðar okkar eru
stundaðar af miklu meiri þunga en þegar
við rákum Breta af höndum okkar.“
EINAR K. GUÐFINNSSON SJÁVARÚTVEGS-
RÁÐHERRA „Þetta eru vonbrigði því tillagan
felur í sér skerðingu þorskaflans.“
7 56
0
Fj
öl
di
1.
60
7
6
Hjóna-
bönd
Staðfest
samvist
konur
Staðfest
samvist
karlar
Lög-
skilnaðir
Aktívistar og mótmælendur hafa
talsvert látið til sín taka í umræðunni
að undanförnu og jafnvel komist í
klandur vegna róttækra
aðgerða sinna. Garðar
Stefánsson vinnur að
heimildarmynd um
aðgerðastarf á Íslandi.
Hvað er aktívismi?
Aktívismi þýðir á góðri
íslensku aðgerðastarf
og er skilgreint sem hvers kyns sjálf-
boðastarf sem einstaklingar eða hópar
taka að sér með það að markmiði að
láta hugsjónir sínar rætast.
Hvernig getur maður tekið þátt?
Það er mjög einfalt að taka þátt í
aðgerðastarfi og er þetta í rauninni
aðeins spurning um að velja sér mál-
efni sem skiptir mann virkilega miklu
máli., hvort sem það er umhverfi,
mannréttindi, dýravernd eða kvenrétt-
indi svo ég nefni nokkur.
Skilar aðgerðastarf einhverju?
Að sjálfsögðu gerir aðgerðastarf gagn.
Gott dæmi um vel heppnað aðgerða-
starf er Samtökin 78, þar sem hópur
fólks hittist fyrir 28 árum til þess að
berjast fyrir auknum rétti samkyn-
hneigðra. Í dag eru þetta virk félaga-
samtök sem meðal annars skipuleggja
Gay Pride gönguna.
SPURT & SVARAÐ
AKTÍVISMI
Að fylgja
hugsjónum
GARÐAR
STEFÁNSSON