Fréttablaðið - 12.08.2006, Blaðsíða 16

12. ágúst 2006 LAUGARDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
Framtíðin rennur aldrei upp því
þegar að því kemur þá er hún
orðin samtíð. Að því leyti er fram-
tíðin ekki áþreifanlegt fyrirbæri.
Hennar tími er aldrei kominn.
Samt er framtíðin líka ávallt til
staðar, í þeim væntingum sem fólk
gerir sér til síðari tíma, að þeir
muni skera sig úr, að áföngum
verði náð og að lífið verði kannski
eilítið betra en í samtímanum.
Mannkynið hefur ávallt litið
fullt væntinga til framtíðar. Trú-
uðum veitir framtíðin fyrirheit
um betra líf í návist guðdómsins
eða endurfæðingu til æðra tilveru-
stigs. Á 19. og 20. öld horfðu vís-
indamenn til himins í öðrum til-
gangi. Þá dreymdi ekki lengur um
himnaguðinn heldur ferðir til ann-
arra stjarna og jafnvel kynni af
Mars- eða mánabúum. Á 19. öld
voru ritaðar skáldsögur um fram-
tíð þar sem öllu misrétti hefði
verið eytt, vinnutími yrði lítill sem
enginn, hægt yrði að nota greiðslu-
kort í stað peninga og að fólk
myndi geta keypt sér lífsnauð-
synjar í risavöxnum verslunar-
miðstöðvum. Draumurinn um
betri framtíð á jörðu tók við af
draumnum um framhaldslíf. Síðan
hætti fólk að dreyma.
Sú kynslóð sem nú byggir
Vesturlönd virðist að þessu leyti
ólík fyrri kynslóðum. Fólk er
meira eða minna hætt að líta til
himins fullt væntinga. Þar eru
engir Marsbúar, engin ónumin
lönd. Framfaradraumar eru
brostnir því að sögunni er lokið og
við höfum það harla gott. Fólk er
orðið hávaxið, heilsugott og lang-
líft; nú er á hvers manns færi að
eignast tæki og öðlast þægindi
sem ekki einu sinni auðmenn gat
dreymt um á fyrri tímum. Kyn-
slóð eftir kynslóð hefur verið sagt
að fólk hafi aldrei haft það betra
uns við erum farin að trúa því
sjálf. Draumurinn er úti og orðinn
að veruleika.
Þetta væntingaleysi til framtíð-
arinnar endurspeglast í ýmsu því
sem einkennir samtímann öðru
fremur. Taumlausri neysluhyggju,
svo dæmi sé tekið. Til hvers að
byggja til framtíðar þegar áfanga-
staðurinn er núið? Núna á að njóta
lífsins í botn og veita sér allt sem
hugurinn girnist. Við erum komin
þangað sem við ætluðum okkur að
vera og ætlum ekki að hreyfa
okkur þaðan.
Og þess vegna erum við nútíma-
fólkið líka svolítið hrædd. Hrædd
um að missa lífsgæðin og frelsið
sem fylgir þeim. Hrædd vegna
þess að öll tólin og þægindin sem
við teljum okkur þurfa til að lifa
góðu lífi muni kannski spilla
umhverfinu og grafa undan lífs-
skilyrðum komandi kynslóða.
Hrædd vegna þess að kannski
þurfum við að fórna lífsgæðunum
til að lifa af. Hrædd út af innflytj-
endunum sem koma til okkar og
vilja eiga þátt í lífsgæðum okkar.
Það þarf að standa vörð um vel-
ferðina, jafnvel með því að fórna
hluta af henni. Í framtíðinni bíður
ekkert nema niðurskurður og
sparnaður. Það þarf líka að verja
frelsið, jafnvel með því að fórna
hluta af því. Lögregluríkið er
handan við hornið.
Óttinn við breytta tíma nær
ekki endilega til allra heimshorna.
Kínverja og Indverja dreymir um
að jafna metin við Evrópu hvað
snertir auð og velferð. Suður-
Ameríkumenn dreymir um jöfnuð
og frelsi sem þeir hafa aldrei
notið. Arabaheiminn dreymir um
framtíð sem er öðruvísi en sam-
tíminn, hvort sem halda skal
afturábak eða áfram. Bandaríkja-
menn eru ekki tilbúnir til að gefa
samtímann upp á bátinn og hefja
með reglulegu millibili nýtt stríð
til að tryggja að 21. öldin verði „ný
amerísk öld“.
Gallinn við líf „í núinu“ er að
það getur ekki varað að eilífu.
Fyrr eða síðar munu breytingar
eiga sér stað á lífsskilyrðum okkar,
jafnvel róttækar breytingar. Þær
þurfa ekki að valda neinum kvíða
nema þeim sem trúa því að núna
sé tíminn til að njóta, allir draum-
ar hafi ræst sem geti það eða eigi
að rætast. Þeim sem trúa ekki á
möguleika mannsins til að bæta
sig. Fyrir hina, sem hafna því að
nútíminn sé takmark í sjálfu sér
og að sagan sé komin á enda, hljóta
breyttir tímar jafnframt að vera
spennandi tímar. Mannkynið hefur
gert nóg af því að hylla sjálft sig.
Við þurfum aftur að fara að huga
að því hvernig við getum bætt
okkur sjálf. Við þurfum aftur að
hefja upp augun til himins.
Í DAG
VÆNTINGAR TIL
FRAMTÍÐAR
SVERRIR
JAKOBSSON
Mannkynið hefur gert nóg
af því að hylla sjálft sig. Við
þurfum aftur að fara að huga
að því hvernig við getum bætt
okkur sjálf. Við þurfum aftur
að hefja upp augun til himins.
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Sögurnar, tölurnar, fólki›.
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður
Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á
FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING:
Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Íslendingar hafa jafnan látið sig nokkru varða hvað útlendingar segja um land og þjóð. Sennilega er tilfinningin sú að við séum einhvers virði svo lengi sem aðrir hafa fyrir því að hafa álit á
landinu eða því sem hér er gert.
Gagnrýni utan að er að öllu jöfnu holl þó að ástæðulaust sé að
gleypa allt hrátt þó að það komi frá útlöndum. Að sama skapi má ekki
loka augunum fyrir athugasemdum sem þannig eru til komnar.
Efnahags- og framfarastofnunin, OECD, hefur langa reynslu af
skýrslugerð um þjóðarbúskap Íslands eins og annarra aðildarríkja.
Að baki þeim er allgóð þekking á innviðum íslenskrar þjóðfélags-
gerðar.
Í nýrri skýrslu OECD sem birt var í vikunni er vikið að tveimur
snöggum blettum. Annar snýr að verðmyndun á raforku. Hinn
lýtur að árangri í skólastarfi. Báðar þessar athugasemdir eru gildar
og kalla á viðbrögð.
Orkufyrirtækin eru öll í eigu skattborgaranna. Í því ljósi er það
allrar athygli vert að alþjóðastofnun eins og OECD skuli taka það
sérstaklega fram að hún geti ekki metið þjóðhagslega hagkvæmni
orkusölu þeirra til stóriðju vegna skorts á gegnsæi.
Ef orkufyrirtækin væru einkarekin eru mestar líkur til að ýmsir
teldu þetta vera hneyksli. En með því að fyrirtækin eru í eigu skatt-
borgaranna flokkast þessi athugasemd að réttu lagi fremur undir
háðung.
Hér skiptir mestu máli að verðmeta með sérstökum og opnum
hætti réttinn til orkunýtingar. Það myndi auðvelda hagkvæmni-
matið og að öllum líkindum draga úr árekstrum milli virkjana-
ákefðar og náttúruverndarhollustu.
Þriggja ára gömul raforkulög byggja á gamalli hugmyndafræði.
Hér þarf nýja hugsun. Iðnaðarráðherra þarf að svara því kalli.
Hann hefur reynt létta leið í því efni. Hún var hins vegar of einföld
og dugar ekki.
Virkjanir hafa vissulega mikla efnahagslega þýðingu. En
menntunarfjárfestingin ræður á hinn bóginn mestu um efnahag
framtíðarinnar.
Að því virtu er ærin ástæða til að leggja við hlustir þegar OECD
bendir á tvær mjög svo athyglisverðar staðreyndir á því sviði:
Í fyrsta lagi að við verjum meiri fjármunum en flestar aðrar
þjóðir til menntamála. Og í annan stað að árangur skólastarfsins er
þrátt fyrir það rétt í meðallagi.
Menntamálaráðherra svarar því til að auknum fjármunum hafi
verið varið til skólastarfsins á allra síðustu árum. Árangurinn eigi
því eftir að skila sér. Ekki skal dregið í efa að sitthvað er til í þeirri
röksemdafærslu.
En þessar athugasemdir OECD gætu líka gefið tilefni til annars
konar viðbragða. Þannig gæti menntamálaráðherra notað þessa
skýru framsetningu erlendra skoðunarmanna til þess að gera
ákveðnar kröfur til skólanna og stjórnenda þeirra.
Þeim mætti til að mynda setja ákveðin og jafnvel tímasett mörk
um aukinn árangur. Hér þarf einnig að huga að kennaramenntun-
inni sjálfri, eins og rektor Kennaraháskólans hefur nýlega vakið
athygli á.
Auk heldur er hald í þessum athugasemdum til þess að knýja á
um skjóta framkvæmd á nýjum og ferskum hugmyndum um grund-
vallarbreytingar á framhaldsskólanum sem ráðherrann hefur
sjálfur átt frumkvæði að.
Það er einfaldlega réttmætt að spyrja: Hvenær skilar fjár-
festingin sér?
SJÓNARMIÐ
ÞORSTEINN PÁLSSON
Enn ein gestaskýrslan:
Tveir snöggir
blettir
Er framtíðinni lokið?
Vantar fleiri Sæluvikur
Fréttavefurinn Skagafjörður.com stóð
fyrir könnun þar sem Skagfirðingar voru
spurðir að því hvað hefði verið best við
nýafstaðinn júlímánuð. Af niðurstöðunum
má hæglega álykta sem svo að lífið hafi
verið heldur lítilfjörlegt í Skagafirðinum
þann mánuðinn því tæpum 39 prósent-
um svarenda þótti best að hann væri lið-
inn. Zinedine Zidane kryddaði þó aðeins
tilveruna því tæpum 29 prósentum þótti
það mesta gleðiefni mánaðarins þegar
hann skallaði Marco Materazzi.
Eins og margir vita er Sæluvika árlega á
vordögum í Skagafirði. Í fyrra kastaði Hún-
vetningur einn fram vísu um Skagfirðinga
og sæluvikuna þeirra og svo virðist sem
hann hafi vitað hvað hann söng:
Ein gleðivika um götu og torg
græðir tæpast mein,
ef fullar eru af fýlu og sorg
fimmtíu og ein.
Gefur nágrannanum heilræði í
fjölmiðlum
Nokkuð undarlegar nágrannadeilur á
Ísafirði hafa komist í vestfirska fjölmiðla.
Þar deila þeir Ingi Þór Stefánsson sem
á húsnæðið þar sem veitingastaðurinn
Langi Mangi er rekinn og svo Erling-
ur Tryggvason sem býr í næsta húsi
við Langa Manga. Sá
síðarnefndi hefur löngum
kvartað yfir hávaða frá
Langa Manga en Ingi
Þór, sem býr fyrir ofan
veitingastaðinn og því við
hlið Erlings, skilur ekkert í
þeim kvörtunum þar sem
hann og börn hans sofi
vært hvað sem gangi á
fyrir neðan. Bendir hann
á í opnu bréfi til Erlings
að þetta sé í miðbæ
Ísafjarðar, sem reyndar sé
engin stórborg en miðbær sé þetta þó
með tilheyrandi mannlífi. Hvetur hann
svo nágranna sinn til að taka til á eigin
stað og njóta lífsins.
Svona er þjóðfélagið orðið, meira að
segja nágrannar úti á landi eru farnir að
eiga samskipti sín á milli í fjölmiðlum.
Rándýrar veiðar
Umfjöllun Fréttablaðs-
ins um lundaveiðar
Einars K. Guðfinnssonar
sjávarútvegsráðherra
hafa heldur betur dregið
dilk á eftir sér og ekki er
útséð með að hann verði
kærður fyrir þær þar
sem hann hafði ekki gilt
veiðikort. Þá eru þessar
lundaveiðar orðnar
rándýrar veiðar.
jse@frettabladid.is
Ólafur Stefánsson
Sími: 440 4000
Fax: 440 46040
www.giltnir.is
Kirkjusandi
IS-155 Reykjavík
Ég hleyp 3 km fyrir
Styrktarfélag vangefinna
Valdimar Halldórss
on
Sími: 440 4000
Fax: 440 46040
www.giltnir.is
Kirkjusandi
IS-155 Reykjavík
Félag áh
ugafólksl
um
Downs -
heil enn
i
Ólafur
Stefán
sson
Sími:
440 4
000
Fax: 4
40 46
040
www.g
iltnir.i
s
Kirkju
sandi
IS-155
Reykj
avík
Ég h
leyp
3 km
fyri
r
Styr
ktar
félag
van
gefin
na