Tíminn - 09.07.1978, Blaðsíða 6

6
Sunnudagur 9. jiill 1978
menn og málefni
Sigurvegararnir eiga einir
að mynda rikisstjórn
Framsóknar-
flokkurinn og
kosninga-
úrslitin
I viötali viö Ölaf Jóhannesson
formann Framsóknarflokksins
sem birtist i Timanum rétt eftir
kosningarnar lét hann m.a. svo
ummælt um ilrslitin, aö Fram-
sóknarmenn yröu aö kynna sér
þau nánar og draga af þeim rétt-
ar ályktanir. Hefja þvl næst enn
öflugri baráttu en fyrr og ef til vill
breyta starfsháttum og starfsaö-
feröum.
Vafalltiö mælir formaöur
Framsóknarflokksins hér fyrir
munn flokksmanna yfirleitt.
Framsóknarmenn áttu ekki von á
jafn óhagstæöum úrslitum, enda
þótt ljóst væri aö heldur myndi
halla undan fæti. Rikisstjórninni
haföi ekki tekizt aö ráöa viö verö-
bólguna og hún naut ekki þess
Mikil
vonbrigði
Þaö er óþarft aö taka þaö fram
aö úrslit kosninganna eru Fram-
sóknarmönnum mikil vonbrigöi.
Þeir töldu sig eiga annaö og betra
skiliö eftir aö hafa haft forustu á
undanförnum sjö árum um eina
mestu framfarasókn sem um get-
ur I sögu landsins, og m.a. hefur
fært þjóöinni einn mesta sigurinn
I allri sjálfstæöisbaráttu hennar.
Hitt hefur flokkurinn viöurkennt,
aö lausn efnahagsmálanna hefur
ekki tekizt sem skyldi og þau eru
nú mál málanna. Þessu hefur
hann goldiö nú en annaö sem bet-
ur hefur tekizt horfiö i skuggann.
En þaö á eftir aö breytast. Verk
flokksins á undanförnum árum
eiga eftir aö veröa meira metin
og ólafur Jóhannesson á eftir aö
skipa góöan sess á spjöldum sög-
unnar fyrir forustu slna á þessum
tima.
Vegna þess aö rlkisstjórninni
hefur mistekizt aö ráöa viö verö-
mynda stjórn saman og leita til
þess hlutleysis eöa stuönings ann-
arra flokka. Kosningaúrslitin
sýna aö þeim viröist nú bezt
treyst til aö gllma viö efnahags-
málin. Þess vegna eiga þeir nú aö
vlkja ágreiningsmálum sinum til
hliöar og taka höndum saman um
lausn efnahagsmálanna, þar sem
tengsli þeirra viö verkalýös-
hreyfinguna ætti aö reynast þeim
verulegur styrkur. Þeir töluöu I
kosningabaráttunni eins og þeir
hefðu ráö undir hverju rifi, og nú
ber þeim aö sýna þaö I verki.
Einhverjir kunna aö segja aö sá
annmarki sé á þessu aö þeir hafi
ekki fengiö nægan þingmeiri-
hluta, þótt litlu muni. Or þessu
hefur veriö bætt. Þingflokkur
Framsóknarmanna hefur lýst
yfir þvi aö strax og þessir flokkar
hafi komiö sér saman um mál-
efnasamning, sé hann reiðubúinn
til aö veita stjórn þeirra hlutleysi
og verja hana falli. Afstööu þessa
byggir þingflokkurinn á þvi aö
miöaö viö úrslit kosninganna sé
eölilegt aö Alþýöuflokkurinn og
Alþýöubandalagiö fái tækifæri til
aö mynda stjórn saman og fram-
stefnuna, ef þeir leggja sjónarmiö
verkalýöshreyfingarinnar til
grundvallar.
Aö sjálfsögðu taka stjórnar-
myndanir alltaf nokkurn tima,
svo hlýtur einnig aö veröa nú.
Mikilvægt er þó, aö reynt sé aö
hraöa stjórnarmynduninni því aö
efnahagsaögeröirnar sem geröar
voru I vetur voru miöaöar viö þaö
aö halda veröbólgunni i skefjum
fram yfir kosningar, en þá yröi
þörf viötækari aögerða. Það má
ekki láta þær dragast mikiö á
langinn. Þess ætti ekki heldur aö
þurfa , þvi aö sigurvegararnir i
kosningunum ættu fljótlega aö
geta náö samkomulagi um lausn
þeirra.
Reynslan a£
samstjórnum
Sá orörómur aö Alþýöubanda-
lagiö og Alþýöuflokkurinn treysti
skilningur aö Framsóknar-
flokkurinn og Sjálfstæöisflokkur-
inn geti sett minnihlutastjórn
sigurvegaranna stólinn fyrir
dyrnar. Þaö yröi þeim ekki til
hags, ef þeir sýndu stjórn þeirra
ósanngirni.
Jákvæð og
ábyrg afstaða
I Þjóöviljanum hefur verið
varpaö fram þeirri spurningu,
hvort Framsóknarflokkurinn
hyggist draga sig úr leik vegna
óánægju vegna kosningaúrslit-
anna.
Þjóöin hefur áreiöanlega tekiö
vel þeirri hugmynd, aö sigur-
vegararnir myndi ríkisstjórn
saman. Meö þvi aö ljá sllkri
stjórn hlutleysi, er Framsóknar-
flokkurinn sannarlega ekki aö
skerast úr leik, heldur aö leggja
þann skerf til þjóðmálanna, sem
hann telur nú jákvæöastan. Meö
þessu er flokkurinn slöur en svo
aö skorast undan ábyrgö. Mikill
ábyrgö og verulegur vandi getur
fylgt þvl að veita umræddri stjórn
hlutleysi og verja hana falli. En
Framsóknarflokkurinn mun ekki
nú fremur en endranær skorast
undan ábyrgö sem hann telur
réttmæta og eölilega.
Benedikt Gröndal og Svavar Gestsson horfa meö velþóknun i handtak Kjartans ólafssonar og Vilmundar Gylfasonar. Kjartan Jóhannsson
hugsar hins vegar sitt. t baksýn er svo þjóöarskútan f brotlendingu.
trausts sem skyldi fyrir þaö sem
henni haföi tekizt vel á öörum
sviöum. En þetta er þó ekki eina
orsökin. Allt þetta veröur aö
Ihuga vel og breyta skipulagi,
starfsháttum og málefnabaráttu
flokksins I samræmi viö þær
niöurstööur, sem fást viö slíka at-
hugun.
(Jrslit þingkosninganna valda
þvl aö sjálfsögöu aö flokkurinn
hefur stórum erfiöari aöstööu en
áöur til aö vinna aö framgangi
þeirra umbótamála sem hann
lagöi mesta áherzlu á I kosninga-
baráttunni, og hann hefur unniö
mest aö þau undanfarin sjö ár,
sem hann hefur haft forustu I
landsmálum. Þetta þýöir aö
flokkurinn verður enn aö heröa
baráttuna fyrir þeim jafnt innan
þings sem utan. Flokkurinn
veröur aö kappkosta aö reyna aö
hafa sem mest áhrif á aö sigrin-
um I landhelgismálinu verði fylgt
eftir meö hagsýnni nýtingu fiski-
miöanna og aö merki þróttmikill-
ar byggöastefnu veröi hvergi lát-
iö niöur falla. Flokkurinn veröur
eftir megni aö reyna aö hafa áhrif
á, aö við lausn efnahagsmálanna
veröi áfram lögð höfuöáherzla á
atvinnuöryggi og bætt kjör lág-
launastéttanna.
bólguna, hefur stór hluti kjósenda
sem áöur fylgdi stjórnarflokkun-
um aö málum viljaö reyna eitt-
hvaö nýtt, jafnvel þótt hann beri
ekki traust til þess. Þess vegna
varö sá flokkur sem lofaöi mestu
og þóttist vera oröinn nýr af nál-
inni, sigurvegari I kosningunum.
Meira aö segja margauglýst
launþegavinátta og bændaum-
hýggja Alþýöubandalagsins
nægöi ekki til aö stööva sigur-
göngu Alþýðuflokksins vegna
hinna hástemmdu kosningalof-
oröa hans.
Næsta
rikisstjórn
1 þeim umræöum sem fariö
hafa fram manna á meðal um
næstu ríkisstjórn ber langmest á
þeirri skoöun aö sigurvegararnir
þingkosningunum, Alþýöubanda-
lagið og Alþýöuflokkurinn eigi aö
kvæma þau fyrirheit, sem þeir
gáfu fyrir kosningarnar.
Stefna
verkalýðs-
samtakanna
Þaö er I samræmi viö framan-
greinda skoöun aö Alþýöubanda-
lagiö og Alþýöuflokkurinn hafa
byrjaö sameiginlega könnun á
möguleika þeirra til aö ná sam-
stööu um lausn efnahagsmálanna
og stjórnarmyndun. Fyrir þessa
flokka ætti ekki aö veröa erfiö-
leikum bundiö aö ná málefnalegri
samstööu. Þeir sögöu báöir I
kosningabaráttunni, aö lausn
efnahagsmálanna yröi aö ganga
fyrir öllu öðru. Báöir lögöu þeir
áherzlu á, að efnahagsmálin yrði
að leysa i samráöi viö verkalýös-
hreyfinguna. A siðasta Alþýðu-
sambandsþingi var þaö markaö I
stórum dráttum, hvernig verka-
lýðshreyfingin vill haga lausn
efnahagsmálanna. Fyrir þessa
flokka ætti þvi ekki aö vera erfitt
að koma sér saman um megin-
sér ekki til aö standa einir saman
getur vart veriö réttur, en sam-
kvaemt honum vill Alþýðubanda-
lagiö fá Framsóknarflokkinn til
viöbótar, en Alþýöuflokkurinn vill
fá Sjálfstæöisflokkinn. í þessu
sambandi er rétt aö benda á, aö
stjórnarsamvinna gengur yfir-
leitt betur hjá tveimur flokkum
en þremur. Þriggja flokka stjórn-
ir hafa oftast staöið skamma hrlö,
þvi aö einhver flokkanna hefur
taliö hlut sinn fyrir borö borinn.
Þessu til sönnunar má nefna
stjórn Stefáns Jóhanns Stefáns-
sonar 1947-1949 og vinstri
stjórnirnar tvær, aö ógleymdri
nýsköpunarstjórninni. Rlkis-
stjórnir tveggja flokka hafa yfir-
leitt reynzt traustari. Þaö er hollt
að menn hafi hér reynsluna til
hliösjónar.
Þaö er lika mikill misskilningur
aö minnihlutastjórnir þurfi aö
vera veikari en meirihlutastjórn-
ir. Þetta fer alveg eftir málefnum
og kringumstæöum. Minnihluta-
stjórn Ankers Jörgensen hefur
reynzt furðu sterk. Minnihluta-
stjórn James Callaghans hefur
vel reynzt vandanum vaxin.
Mörgum meirihlutastjórnum
hefur tekizt stórum verr en
framangreindum minnihluta-
stjórnum. Þaö er einnig mis-
pjóðin var
ekki leynd
vandanum
Þaö veröur ekki sagt um núver-
andi ríkisstjórn, aö hún hafi reynt
aö afla sér kjörfylgis meö þvi aö
gylla ástand efnahagsmálanna,
eins og hefur veriö háttur
margra fyrirrennara hennar.
Þjóðinni var sagt hiklaust, þegar
efnahagslögin voru sett á siöastl.
vetri, aö meö þvl væri aöeins ver-
iö aö afstýra strandi efnahags-
málanna til bráðabirgöa. Slöar
gæti þurft aö grípa til róttækari
aögeröa, ef t.d. verö á útflutn-
ingsvörum hækkaöi ekki. Slíkur
væri veröbólguvandinn, sem
haföi fylgt I kjölfar hinna ógæti-
legu kjarasamninga á slöasta ári.
Stjórnarandstæöingar mót-
mæltu þessu. Þeir töldu efna-
hagsaögeröirnar helzt sprottnar
af illgirni rikisstjórnarinnar I
garð launþega. Þeir töldu aö at-
vinnuvegirnir gætu greitt meira
og til væru alls konar auöveldari
ráö en ríkisstjórnin heföi gripiö
til. Hér þyrfti þvl ekki annaö aö
gera en aö skipta um rlkisstjórn.
Stór hópur kjósenda, sem áöur
fylgdi stjórnarflokkunum, lagöi
trúnaö á þetta. Þess vegna uröu
kosningaúrslitin verulegur ósigur
fyrir þá.
Nú blasir raunveruleikinn oröiö
betur viö en áöur. Útflutningsat-
vinnuvegirnir eru aö stöövast.
Hraöfrystihúsin eru rekin meö
fyrirsjáanlegu tapi, þar sem
veröjöfnunarsjóöurinn er tæmd-
ur. Hinn blómlegi ullariönaöur,
sem selur vörur slnar á erlendum
markaöi, hefur veriö rekinn meö
verulegu tapi um skeiö, þar sem
hann hefur ekki haft neinn verö-
jöfnunarsjóð að styöjast viö.
Stöövun meginhluta útflutnings-
ins er á næstu grösum, ef ekki
verður hið fyrsta gripiö til rót-
tækra aðgerða. Atvinnuöryggi
landsmanna er aö öörum kosti I
alvarlegri hættu.
Fyrir þá, sem taka við lausn
vandans, verður auöveldara að
fást við hann, sökum þess að
fyrirrennarar þeirra hafa ekki
reynt aö leyna honum og vakiö
með því falskar vonir hjá al-
menningi.
Þ.Þ.