Fréttablaðið - 21.12.2006, Síða 94

Í sögunni um Eyju gullormsins
segir af fjórum krökkum á ólíkum
aldri sem ferðast út í dularfullan
hólma þar sem ævintýralegir
hlutir eiga sér stað. Sagan er sú
fyrsta í þríleik Sigrúnar sem áður
hefur gefið út sambærilegt tríó,
Týndu augun, Frosnu tærnar og
Steinhjartað. Þessi bók ber þess
nokkur merki að vera fyrsta bókin
því talsverður tími fer í að kynna
persónurnar og hið eiginlega
ævintýri hefst ekki strax. Þó skal
þess getið að upphaf sögunnar
gefur spennandi forsmekk að því
sem koma skal.
Persónurnar eru skemmtilega
skrifaðar og teiknaðar, þær eru
dregnar skýrum dráttum í bók-
staflegum skilningi. Eldri krakk-
arnir Gunna og Ýmir eru bekkjar-
félagar en þekkjast lítið við
upphaf sögunnar þó að Ýmir vildi
feginn breyta því. Það er grallar-
anum systur hans, Sunnu Maríu,
að þakka að þau kynnast en Gunna
er að passa ungabarnið Tuma.
Ýmir er varkár en hugrakkur
strákur, drátthagur mjög og skýr,
Gunna er mjög ábyrgðarfull og
kjarkmikil líka enda reynir á
dirfsku þeirra allra undir sögu-
lokin.
Á eyjunni dularfullu er óráðinn
tími og ekki er gefið mikið rúm til
þess að útskýra aðstæður eða
sögu hennar í þessari bók. Allar
upplýsingar eru fengnar gegnum
rannsókn krakkanna eða frá pilt-
inum Pétri sem þau kynnast í eyj-
unni. Vísanir til kunnuglegra
ævintýraminna á borð við gull-
gerð og græðgi, giftingu jómfrúa,
álög og galdra eru notaðar en það
hefði mátt skýra betur bakland
þessa ævintýraheims. Illmennið
sjálft, Gullormurinn, er síðan hálf
hjákátlegur þegar lesendur kom-
ast loks í kynni við hann.
Útlit bókarinnar er til fyrir-
myndar, þetta er litrík og falleg
bók í þægilegu broti með fjöl-
mörgum myndum – sem Ými er
eignaður heiður að en teikningar
hans eru undir áhrifum frá jap-
önskum manga-myndum. Mynd-
irnar brjóta upp textann og auka
við hann um leið og er ég viss um
að ungir lesendur taka þeim líka
fagnandi.
Ný ævintýraeyja
Hvít þrælasala var fyrirbæri sem
lifði góðu lífi í tímaritum, blöðum
og skáldsögum um aldamótin 1900.
Hugmyndin gekk út á að í Evrópu
væri höndlað með umkomulausar
stúlkur af lægri stigum, rétt eins
og tíðkast nú með konur frá aust-
urhluta Evrópu og Asíu.
Nú vinnur Kvennasafnið í Árós-
um að sýningu um þetta fyrirbæri
sem verður opnuð í mars á næsta
ári. Þar verða leidd fram líkindi
með hvítri þrælasölu fyrri tíma og
mansalsins sem viðgengst nú á
dögum.
Forsaga málsins er sú hryggi-
lega staðreynd að í lok nítjándu
aldar lét fjöldi ungra kvenna lokka
sig til starfa í Ameríku. Þeim var
sagt að þeirra biðu þjónustustörf á
góðum heimilum, en Mette Ipsen,
safnstjóri Kvennasafnsins, segir
margar þeirra hafa lent á vændis-
húsum vestra. Ibsen segir réttar-
gögn sýna að danskar stúlkur
flúðu úr þjónustu hótels í New
York sem hélt þeim til vændis.
Þær voru ráðnar af ráðningafyrir-
tæki í Höfn. Málið varð til þess að
lög voru hert í Danmörku um eft-
irlit með ráðningastofum.
Kvennasafnið leitar nú frekari
heimilda um hvítt mansal til að
styrkja sýninguna og samsvörun
tveggja tímabila í sögu kvenna á
Vesturlöndum sem seldar eru
karlmönnum til þjónustu.
Hvít þrælasala
Steinar Bragi hefur haslað sér völl
sem einn áhugaverðasti rithöfund-
ur og ljóðskáld sinnar kynslóðar;
skrifar margræðan og krefjandi
texta þar sem voði og ímugust á
samtímanum vofa gjarnan yfir.
Einn þeirra sem minna á hversu
fánýtar vísbendingar stjörnugjaf-
ir geta verið.
Í Hinu stórfenglega leyndar-
máli Heimsins tekur Steinar Bragi
hið klassíska glæpasagnaform í
sína þjónustu. Hér segir frá spæj-
aranum Steini Steinarr og Muggi
Maístjörnu, hans hægri hönd og
sögumanni. Steinn hefur leyst
ófáar ráðgátur með aðeins hyggju-
vitið og stækkunargler að vopni,
hefur enda óbeit á tölvum og ann-
arri nútímatækni, og er víðfrægur
um allan heim. Kvöld eitt ber dul-
arfullan gest að garði og sannfær-
ir þá um að koma um borð í Heim-
inn, skemmtiskip sem siglir um
heimshöfin sjó og gestirnir um
borð hafa flestir hverjir fasta
búsetu. Hví hann sækist eftir lið-
sinni tvímenninganna er á reiki en
áður en langt um líður finnst kona
myrt og önnur sár og Steinn og
Muggur taka til óspilltra mál-
anna.
Steinar kynnir til sög-
unnar dágott persónu-
gallerí og það er gam-
aldags stemning um
borð þótt sagan ger-
ist í náinni framtíð.
Skipið var sjósett
eftir 11. septemb-
er. Flestir gest-
anna um borð
hafa flúið
heim ótt-
ans yfir
í hinn
fljótandi heim vellystinga, náskip
þar sem andi „the roaring twen-
ties“ svífur yfir vötnum og menn
heita nöfnum á borð við Boudoir
Greene. Margir gestanna burðast
hins vegar með óhreint mjöl í
pokahorninu og komast ekki svo
auðveldlega undan fortíðinni –
„draumurinn um að skilja allt að
baki“ hefur snúist upp í úrkynjaða
andhverfu sína.
Steinar Bragi hefur sérstakan
stíl og auðþekkjanlegan og heims-
sýn sem leggur áherslu á það sem
er andstyggilegt og rotið. „Þú
veist að ég hef megnan viðbjóð á
hversdagsleikanum, minn kæri,“
eru fyrstu orð Steins Steinarrs og
segja mikið. Steinar Bragi hefur
hins vegar sérstakt lag á að raða
orðum saman og búa til heillandi
ljóðrænu úr hinu sjúklega ástandi
(sá sem hefur heyrt rödd Steinars
Braga á bágt með að heyra ekki
fyrir sér dálítið letilega hrynjand-
ina þegar hann les hugrenningar
Muggs Maístjörnu).
Oft er gripið til myndmálsins,
þar sem líkamleg hrörnun er
algeng. Textinn er sjálfsagt ekki
allra, langur og flæðandi en samt
svo agaður og kallar á að vera les-
inn aftur. Stundum fær maður þó
ekki varist þeirri tilhugsun að hér
og þar hefði mátt skera niður.
Samtölin eru oft á tíðum listi-
lega skrifuð og fyndin þar sem
spjátrungshátturinn
drýpur af hverju
orði.
Sem fyrr er
Steinar Bragi gal-
opinn fyrir túlk-
unum; stysta
leiðin væri að
taka bakhlið
kápunnar á
orðinu og
afgreiða
Hið stór-
fenglega
leyndarmál heimsins sem óð til
hinnar gömlu glæpasögu, kalla
hana þónokkuð skemmtilega og
hressandi og láta kyrrt liggja.
Reyfarinn er hins vegar aukaat-
riði og lítill drifkraftur í honum
sem slíkum. Hið stórfenglega
leyndarmál heimsins er öðrum
þræði samtímasaga, um heim í
upplausn og á flótta undan sjálf-
um sér á meðan 20. öldin marar
undir.
Heimurinn kominn á flot