Fréttablaðið - 03.01.2007, Blaðsíða 20

greinar@frettabladid.is
Um jólin og áramótin berast góðar kveðj-ur inn á mitt heimili sem skrifaðar eru á
jólakort, og vil ég nota tækifærið og þakka
þeim sem þau sendu, fyrir góðar og hlý-
legar jóla- og nýárskveðjur.
Eitt kort skar sig nokkuð frá hinum, í
fyrsta lagi fylgdi ekki hver væri sendand-
inn og í öðru lagi var sú kveðja skráð á kortið að ég
ásamt tveimur þriðju af þingheimi hefði framið
mesta glæp Íslandssögunnar og skömm okkar yrði
uppi meðan land byggðist. Minna mátti nú ekki gagn
gera.
Myndin á kortinu var af flæðarmáli Hálslóns þar
sem lónið er að fljóta yfir steina sem skráð eru á
nöfn okkar stórglæpamannanna, ásamt þeim stað-
hæfingum sem skrifaðar voru aftan á kortið stóru
letri.
Ýmislegt hefur gengið á í kringum Kárahnjúka-
virkjun og Hálslón, en mig rak minni til þess að
Samtök um verndun hálendis Austurlands
stóðu fyrir þessum gerningi. Í þessum sam-
tökum er margt af ágætis fólki sem eru
sveitungar mínir og kunningjar, dagfarsprútt
fólk, sem sumt hefur kvartað undan óvæginni
umræðu fyrir austan um virkjanamál. Getur
verið að samtök þessa fólks hafi gengist fyrir
því að senda mér þá kveðju um jólin að ég og
vinnufélagar mínir í þinginu sem samþykktu
Kárahnjúkavirkjun séu mestu glæpamenn
Íslandssögunnar, án nokkurra fyrirvara þar
um? Ég vona samtakanna vegna og þessara ágætu
kunningja minna að þetta kort sé ekki frá þeim, en
vonast til að fá það upplýst.
Ég geymi kortið sem minjagrip, en sendi Sam-
tökum um verndun hálendis Austurlands nýárs-
kveðju, og vona að umræðan um virkjunarmálin
verði nú svolítið hófstilltari en verið hefur. Ég hef
ekki á móti málefnalegum skoðanaskiptum, en mér
finnst eigi að síður að þessi gerningur og útsending-
ar á þessum kortum verða dálítið fyrir utan landa-
merki slíkrar umræðu.
Höfundur er alþingismaður
Kvittað fyrir móttöku jóla- og
nýárskveðju
M
yndir af aftöku Saddams Hussein ganga nú eins og
eldur í sinu um netheima. Myndskeið, sem tekið var
upp með farsíma án vitundar eða heimildar íraskra
yfirvalda er einræðisherrann fyrrverandi var
hengdur eldsnemma að morgni laugardags, hafði
komið fyrir sjónir milljóna manna um allan heim áður en varði. Í
fréttatímum sjónvarpsstöðva um víða veröld voru auk þess birtar
opinberar myndir frá aftökunni sem Íraksstjórn sendi frá sér.
Á myndunum fer ekki milli mála að Írakarnir sem framfylgja
dauðadóminum eru sjía-múslimar. Sú staðreynd er olía á eld trú-
flokkaátakanna í landinu og eykur líkurnar á því að minnihluti
súnní-araba líti svo á að Saddam hafi dáið píslarvættisdauða. Að
minnsta kosti er ljóst að aftakan sameinar ekki hina sundruðu
þjóð sem hann drottnaði yfir sem miskunnarlaus einræðisherra
í áratugi. Hengingin eykur frekar hættuna á að hatursfull átök
ólíkra fylkinga Íraka verði að taumlausu borgarastríði.
Í stjórnartíð Saddams nutu súnní-arabar, sérstaklega ættmenni
harðstjórans frá Tikrit, forréttinda en sjíar og kúrdar (sem eru
reyndar súnní-múslimar) sættu ofsóknum og harðræði. Hann
dreymdi um að verða leiðtogi hins arabíska heims, eða arabísku
þjóðarinnar eins og það hét í áróðri Baath-flokks hans. Þessi draum-
ur varð að martröð fyrir Írak. Hann átti stóran þátt í að Saddam hóf
stríð við Íran árið 1980, svo og í innrásinni í Kúveit 1990. Ástæð-
una fyrir hinni harkalegu niðurbælingu sjía-múslima má eflaust að
miklu leyti rekja til ótta Saddams um að þeir reyndu að steypa sér
af stóli og sjía-klerkarnir í Teheran myndu hjálpa til við það.
Helzta stjórntæki Saddams var ótti. Margir þeirra sem lifðu í
stöðugum ótta í stjórnartíð hans – kúrdar, sjíar og aðrir – fagna
því nú skiljanlega að harðstjórinn fyrrverandi sé loks allur. En
hættan er sú að harðneskju-stjórnarhættir af því tagi sem ein-
kenndi stjórnartíð hans muni aftur verða ofan á, undir ólíkum
formerkjum.
Lykilspurningin nú er hvernig rjúfa megi þann vítahring æ
meiri borgarastríðsátaka, sem þessi atburðarás er liður í. Inn-
rás Bandaríkjamanna og bandamanna þeirra fyrir nær fjórum
árum hefur ekki einvörðungu leyst óútreiknanleg sundrung-
aröfl úr læðingi í Írak, heldur einnig breytt valdajafnvæginu í
Mið-Austurlöndum. Írak er nú „útflytjandi óstöðugleika“ eins og
margir fréttaskýrendur orða það. Klerkarnir í Teheran hafa nú
þegar mikil ítök í stjórnmálum grannríkisins og þjóð eins og Sádi-
Arabía, þar sem strangtrúaðir súnní-arabar ráða ferðinni, dregur
enga dul á að hún vilji koma „bræðrum sínum“ í Írak til hjálpar
ef aðstæður krefjast þess. Þannig er ekki loku fyrir það skotið að
upplausnarástandið í Írak verði á stuttum tíma að víðtækari deilu
sem hrekur mestu olíuframleiðslulönd heims í harkalegan hags-
munaárekstur með ófyrirsjáanlegum afleiðingum.
Það er því mikið undir því komið hvernig George W. Bush
Bandaríkjaforseti ákveður að breyta Íraksstefnu stjórnar sinn-
ar, en tilkynningar um þá stefnubreytingu kvað vera að vænta á
næstu dögum. Lítil von er þó til að sú breytta stefna muni megna
að snúa málum til áþreifanlega betri vegar en á horfir. Bush ætti í
það minnsta að hafa lært þá lexíu, að lýðræði og réttarríki verður
ekki „flutt út“ með þeim aðferðum sem hann hefur beitt í Írak
hingað til.
Leysir ekki vanda
sundraðs Íraks
Framsóknar- og Sjálfstæðis-flokkur eiga vítur skilið fyrir
sinnuleysi sitt gagnvart réttind-
um launafólks. Þetta kemur
mjög berlega fram í því að láta
undir höfuð leggjast að fullgilda
samþykkt nr. 158 frá Alþjóða-
vinnumálastofnuninni (ILO),
sem tryggir launafólki lágmarks
mannréttindi við uppsagnir úr
starfi, en slík ákvæði vantar
algjörlega í íslenska löggjöf.
Eins og nú háttar málum er
hægt að segja starfsmanni upp
starfi án þess að tilgreina neina
ástæðu þó eftir sé leitað.
Fullgilding Alþingis á samþykkt
nr. 158 mundi gjörbreyta
réttindum almennings hvað
varðar atvinnuöryggi og
mannréttindi og lyfta þeim
verulega upp í átt að réttindum
launafólks á hinum Norðurlönd-
unum og ekki veitir af, því þar
erum við langt á eftir.
Síðast liðinn vetur sendi
Magnús Stefánsson, félagsmála-
ráðherra, ILO samþykktina til
Rannsóknarseturs vinnuréttar
og jafnréttismála við Háskólann
á Bifröst og fór fram á að samin
yrði tillaga að leiðbeiningar-
reglum varðandi uppsagnir
starfsmanna. Bifröst átti að
skila þessari vinnu af sér fyrir
árslok 2006. Forsaga málsins er
sú að um langan tíma hefur
samþykktin verið í felum niðri í
skúffu hjá fjórum félagsmála-
ráðherrum Framsóknarflokks-
ins, þeim Páli Péturssyni, Árna
Magnússyni, Jóni Kristjánssyni
og nú síðast hjá Magnúsi
Stefánssyni. Það er svo fyrst
eftir að hafa setið í ríkisstjórn í
tæplega þrjú kjörtímabil, sem
Framsóknarflokkurinn vaknar
til meðvitundar í málinu og þá
til þess að senda samþykktina
til yfirlesturs hjá skólafólki
uppi í Borgarfirði. Reglurnar í
ILO nr. 158 eru ágætlega skýrar,
þar þarf engu við að bæta, enda
eru þær samdar af fulltrúum
frá Sameinuðu þjóðunum. Telji
Framsóknarflokkurinn þörf á
leiðbeiningarreglum við
framkvæmd ILO nr. 158 þá átti
sú hugmynd að koma fram
löngu fyrr en ekki nú til að tefja
málið.
Ég held að eftirfarandi vísur
segi allt sem segja þarf um þá
framkvæmd:
Svo sannarlega segja má
að syrta fari í álinn
ef menntasetur meta á
mannréttindamálin.
En almenningur ekki fær
orði inn að smeygja.
Hann skal bara híma fjær,
halda kjaft´og þegja.
Nokkuð óljóst er hvað íslensk
stjórnvöld ætla sér að gera
varðandi ILO samþykkt nr.158,
þó er vitað að bæði Framsóknar-
flokknum og Sjálfstæðisflokkn-
um er óljúft að fullgilda sam-
þykktina, það sýnir löng töf
þeirra á að taka málið upp. En
báðir eru flokkarnir mjög
uggandi um fylgi sitt í alþingis-
kosningunum í vor. Það er því
ekki útilokað ennþá að þeir í
hræðslukasti leggi ILO-sam-
þykktina fyrir Alþingi nú í vetur
og mæli með löggildingu hennar
eða jafnvel setji lög sem væru
ígildi hennar.
Ef hins vegar ekkert verður
gert mun Verkalýðsfélagið Hlíf
leggja fram kröfu við gerð
næstu kjarasamninga þess efnis
að ákvæði ILO samþykktar nr.
158 verði sett inn í samningana.
Hlíf hefur áður lagt slíka kröfu
fram án árangurs. En komi til
þess við gerð næstu kjarasamn-
inga þá mun Hlíf hvetja önnur
félög innan ASÍ að láta sverfa til
stáls til að ná þessari kröfu
fram.
Mannréttindi
sniðgengin
Forsaga málsins er sú að um
langan tíma hefur samþykktin
verið í felum niðri í skúffu hjá
fjórum félagsmálaráðherrum
Framsóknarflokksins, þeim
Páli Péturssyni, Árna Magnús-
syni, Jóni Kristjánssyni og nú
síðast hjá Magnúsi Stefánssyni
Það er svo fyrst eftir að hafa
setið í ríkisstjórn í tæplega
þrjú kjörtímabil, sem Fram-
sóknarflokkurinn vaknar til
meðvitundar í málinu og þá til
þess að senda samþykktina til
yfirlesturs hjá skólafólki uppi í
Borgarfirði.