Fréttablaðið - 30.01.2007, Qupperneq 26

Rotvarnarsýrur í gosdrykkjum
valda alvarlegri glerungseyð-
ingu.
Á hverju ári stendur tannverndar-
ráð fyrir svokallaðri tannverndar-
viku, en hún hófst í gær og stendur
til 2. febrúar.
„Nýlega komu fram niðurstöður
úr landsrannsókn á tannheilsu
barna, sem leiddu í ljós að um þrjá-
tíu prósent fimmtán ára unglinga
eru haldin sjúkdómnum glerungs-
eyðingu og því lá það ljóst fyrir að
megináhersla þessarar viku þarf
að vera á þetta mál,“ segir dr. Inga
B. Árnadóttir, tannlæknir og sér-
fræðingur um glerungseyðingu.
„Tannverndarvikunni er ætlað að
minna fólk á að það þarf að gæta að
tönnunum, ekki bara í þessari viku
heldur á hverjum degi, svo lengi
sem við erum tennt. Áhersluefni
tannverndarviku eru mismunandi
eftir því hvað við vitum að er brýn-
asta vandamálið hverju sinni en í
ár viljum við leggja áherslu á að
fólk drekki vatn í stað gosdrykkja
til þess að koma í veg fyrir gler-
ungseyðingu,“ segir Inga og bendir
um leið á að drengir virðast vera
með helmingi meiri glerungseyð-
ingu en stúlkur.
„Stelpur drekka frekar gosvatn
og það er lítil hætta af þeim drykkj-
um miðað við aðra gosdrykki. Í
gosdrykkjum, og svokölluðum
sportdrykkjum, eru rotvarnarsýr-
ur sem eiga að auka geymsluþol
drykkjanna, en þessar sýrur eru
það súrar að þegar þær leika um
tennurnar oft á dag þá leysist ysta
lag glerungsins upp og þannig
flettist hann af lag fyrir lag. Til að
koma í veg fyrir að þetta gerist
viljum við hvetja ungt fólk til að
drekka frekar vatn en gosdrykki.
Slíkt ætti ekki að vera mjög erfitt
því á Íslandi eigum við besta vatn
sem til er í heiminum.“
Yngsta barn sem Inga hefur
fengið til meðferðar með allar
tennur skemmdar var aðeins
þriggja ára gamalt og hún tekur
fram að slíkt sé vissulega ekki á
ábyrgð barnsins heldur foreldr-
anna.
„Tannlæknaþjónusta er heil-
brigðisþjónusta sem kostar pen-
inga og fólk þarf að sækja í einka-
rekstur en ekki til hins opinbera.
Sum börn eiga foreldra sem passa
upp á að þau komi reglubundið í
skoðun, en þó má ætla að um
tuttugu prósent barna á Íslandi
hafi ekki komið til tannlæknis síð-
ustu átján mánuði,“ segir hún og
tekur fram að börn ættu að koma í
fyrsta sinn til tannlæknis um
tveggja ára aldur, eða jafnvel fyrr.
„Það er þá fyrst og fremst til að
venja það við að vera á tannlækna-
stofu, en með því að koma snemma
má jafnframt kanna hvort tennur
barnsins séu með einhverja galla
og hvort barnið sé í áhættu,“ segir
Inga að lokum.
Glerungseyðing algengur
sjúkdómur hjá unglingum
Nú þegar febrúar fer að ganga í garð er hætt við að
margir séu haldnir talsverðum kvíða. Febrúarmán-
uður hefur gjarnan verið þekktur fyrir að þá koma
afleiðingar jólaeyðslunnar inn um póstlúguna í formi
kreditkortareikninga. Þessi tenging febrúar við
skuldir og há útgjöld hefur gert það að verkum að
margir fyllast miklum kvíða við tilhugsunina eina að
febrúar sé handan við hornið. Fyrir flestum er þetta
þó einungis augnabliks ótti sem leysist svo til af
sjálfu sér en fyrir öðrum einkennist lífið, að miklu
leyti, af kvíða sem þessum.
Kvíði er í raun náttúrulegt viðbragð mannsins við
aðvífandi ógn. Kvíðaviðbragðið felur í sér að
líkaminn verður undir það búinn að flýja eða berjast,
sem getur oft á tíðum verið afar mikilvægt. En nú til
dags hefur líkamlegum ógnum sem kalla á þessi
viðbrögð fækkað til muna og aðrar óræðari ógnir
tekið við. Nú til dags þurfum við að geta tekist á við
fjölda erfiðra aðstæðna og standast samfélagslegar
kröfur sem geta verið mjög illa skilgreindar.
Gagnvart slíkum ógnum verður kvíðaviðbragðið, að
miklu leyti, gagnslaust og getur orðið okkur til
trafala ef við missum stjórn á því. Í hóflegu magni
getur kvíðinn haldið okkur á tánum og hjálpað okkur
að ná markmiðum okkar en þegar við missum stjórn
á honum getur hann hæglega lamað okkur og komið í
veg fyrir að við gerum nokkuð.
Persónulegir þættir ráða því hvort fólk missi
stjórn á kvíðanum og þess vegna verða sumir kvíðnir
fyrir ákveðnum aðstæðum en ekki öðrum á meðan
sumir eru svo til alltaf kvíðnir. Sjálfsmynd viðkom-
andi spilar stórt hlutverk í þessari þróun kvíðans en
það hvernig fólk upplifir að aðstæður geti haft áhrif
á sjálfsmyndina gerir það að verkum að viðkomandi
verður kvíðinn. Þegar kvíðinn verður svo stjórnlaus
dregur hann úr sjálfstrausti okkar og smitar þannig
út frá sér. Með þessum hætti getur kvíði því versnað
og einstaklingur sem var einungis kvíðinn fyrir
ákveðnum félagslegum aðstæðum verður kvíðinn
fyrir öllum slíkum aðstæðum.
Til þess að takast á við svona kvíða er einna
mikilvægast að læra að skilja hann. Kvíði hvers og
eins er persónulegur og því er afar mikilvægt að
læra að skilja hvaðan kvíðinn kemur, af hverju hann
verður stjórnlaus og hvernig hann hefur áhrif á
okkur. Þegar við höfum áttað okkur á þessu getum
við tekist á við kvíðann og hugsanirnar sem að baki
honum liggja. Til að takast á við kvíðann þurfum við
oft að læra að temja okkur hæfilegt kæruleysi, slaka
á og hugsa á lausnamiðaðan hátt.
www.svefn.is