Fréttablaðið - 30.01.2007, Qupperneq 54

Bandaríski myndlistarmað-
urinn og vefarinn James
Koehler ferðast víða til að
kenna list sína en nýlega
var hann á ferð hér á land
þar sem hann heimsótti
meðal annars kollega sína
sem þó fer fækkandi.
Í eina tíð ófu menn mikið á Íslandi:
tóvinna leiddi af sér margs konar
vinnu með ull og hár. Þessi hluti
menningar okkar hefur glutrast
niður úr almennri menntun, hand-
íðir fóru halloka þegar þess var
krafist að drengir og stúlkur
skyldu læra hvort tveggja vinnu
með band og tré. Jafnréttisbarátt-
an skilaði því að klippt var á þráð.
Og það sem meira var: þegar vefn-
aður fór alfarið halloka rétt eins
og saumar, prjón og hekl í grunn-
menntun hvarf hann alveg upp úr.
Þegar bandaríski sendiherrann
valdi sér á dögunum teppi til að
hengja upp í bústað sendiherrans
kallaði hann til amerískan veflista-
mann, James Koehler, með verk
sitt. James hefur ofið frá því hann
settist ungur maður á bekk hjá
benediktín-munkum í klaustri í
Nýju-Mexíkó. Hann er vefari af
hugsjón, fer víða um Bandaríkin
og kennir að vefa. Ull sína sækir
hann eins og margir aðrir til Ástr-
alíu og Nýja-Sjálands, en silki á
hinn alþjóðlega markað með silki.
Eftir heimsókn sína lýsti hann
áhuga á að fá íslenskt band til
vinnslu en verður að láta sér
nægja eftirhreytur í þúsund ára
iðnhefð sem fáir hafa áhuga á
lengur: hér áttum við efni í vef úr
jurtum, tágum, rótum, skinni, ull,
bæði þeli og togi, að ógleymdu
hrosshári.
James sækir efni sitt mest í
bylgjur náttúrunnar, litina líka.
Hann segist vinna vefi sína á
margs kyns stóla, mest þó á
sænska afbrigðið sem kallað er,
stóra vefstóla, enda eru vefir hans
stórir og margir með geómetrísku
munstri.
Heimsókn sína nýtti hann fleir-
um til gagns: hann heimsótti hús-
mæðraskóla og verkmenntaskóla,
átti ekki orð til að lýsa hrifningu
sinni með vefverkstæðið í Verk-
menntaskólanum á Akureyri. Þar
var á síðustu öld miðstöð ullar-
vinnslu í landinu. Síðustu leifar
þess verksmiðjukjarna voru
brotnar niður við lágan kurr
verndarmanna í lok síðasta árs til
að gefa pláss fyrir verslunarmið-
stöð.
Líkt og flestir veflistamenn
litar James sjálfur sitt band. Hann
byggir á langri hefð vefnaðar í
suðvestri Bandaríkjanna og segist
ekki sækja minnst til vefnaðar-
hefða þeirra þjóða sem byggðu
álfuna fyrir daga innrásar hvítra
manna í landið. Hann segir mikla
þörf í samfélagi vestanhafs að
halda við handíðum af ýmsu tagi:
þær eigi sér djúpar rætur og veiti
nútímafólki styrk í neyslusamfé-
laginu.
Hann sótti líka heim íslenska
vefara. Fór vel á með þeim Ásgerði
Ester Búadóttur. Ekki tóku nem-
endur honum síður þegar hann leit
til þeirra í Hússtjórnarskólanum í
Reykjavík en í Verkmenntaskól-
anum á Akureyri.
Mörg merki eru uppi um það í
íslensku samfélagi listanna að
þörf sé á almennri menntun um
vef og band: jafnvel samtímalista-
menn sækja í vefgerð og nýta
hann með margvíslegum hætti í
myndlist sína.
Þá er ekki gleymd sú alþýðu-
hreyfing sem er í landinu meðal
kvenna á öllum aldri sem geymir
enn hefðir og kunnáttu í handíð-
um. Því var James Koehler aufúsu-
gestur hvar sem hann kom í lið-
inni viku.
Vefnaður var karlastarf
Kl. 20.00
Finnski rithöfundurinn Hannu
Niklander les úr verkum sínum
í kaffistofu Norræna hússins og
segir frá ferðum um Norður-Atlants-
hafsssvæðið og dvöl meðal kanad-
ískra Finna í Québec. Erindið er
á sænsku og eru allir áhugasamir
velkomnir og enginn aðgangseyrir.
Fyrsta sérfræðileiðsögn þessa árs
á Þjóðminjasafninu verður í
hádeginu í dag þegar dr. Anna Lísa
Rúnarsdóttir mannfræðingur leið-
ir gesti um sýninguna „Á tímum
torfbæja: híbýlahættir og efnis-
menning í íslenska torfbænum frá
1850“. Á sýningunni eru kynntar
niðurstöður viðamikillar rann-
sóknar sem Anna Lísa vann að
meðan hún gegndi rannsóknar-
stöðu Kristjáns Eldjárns árið
2006.
Anna Lísa rannsakaði lífið í
torfbæjunum á tímabilinu 1850 til
búsetuloka fram yfir 1950 en ótrú-
lega stutt virðist síðan ný bygg-
ingarefni leystu hin gömlu af
hólmi. Í tengslum við rannsóknina
tók hún meðal annars viðtöl við
fjölda fólks sem bjó í torfbæjum
og beindist rannsókn hennar ekki
síst að daglegu lífi þeirra.
Nokkrir torfbæir eru varðveitt-
ir á landinu og eru flestir þeirra í
vörslu Þjóðminjasafns Íslands
sem annast viðhald ásamt húsa-
friðunarnefnd ríkisins. Þessir
bæir eru merkilegir minnisvarðar
um byggingargerð sem vart á sinn
líka í veröldinni.
Á sýningunni varpa myndir og
textar ásamt úrvali gripa ljósi á
þær miklu breytingar sem urðu á
þessu síðasta tímabili torfbæj-
anna. Einnig verður gengið um
hluta grunnsýningarinnar og skoð-
að efni tengt torfbæjarlífinu.
Ítarleg skýrsla er væntanleg
um rannsókn Önnu Lísu í ritröð-
inni Skýrslur Þjóðminjasafns
Íslands en hún starfar á safninu
sem sérfræðingur í byggingar-
sögu og verkefnisstjóri varðveislu
Núpsstaðar.
Dagskráin hefst kl. 12.10
Úr torfi og grjóti
Flóðarannsóknir
!
Vetrarhátíð verður haldin í sjötta
sinn í Reykjavík þann 22.-24.
febrúar næstkomandi en þá fá
borgarbúar og gestir þeirra notið
menningardagskrár þar sem
áhersla lögð er á sem fjölbreytt-
asta viðburði.
Þema hátíðarinnar þetta árið er
tengt Frakklandi því samtímis
hefst formlega menningarhátíðin
„Pourquoi pas?“ sem skipulögð er
af franska sendiráðinu á Íslandi í
samvinnu við menntamálaráðu-
neytið.
Meðal fastra viðburða á Vetrar-
hátíð eru Safnanótt sem nú verður
fagnað í þriðja sinn og Heimsdag-
ur barna. Að venju verður einnig
boðið upp á fjölda tónleika, nám-
skeiða og kynninga auk þess sem
erlendir gestir færa alþjóðlega
menningarstrauma með sér, til
dæmis hinn óvenjulegi belgíski
flamengo danshópur, La Guardia
Flamenca, sem vísast mun auka
blóðhita áhorfenda.
Fæstir dagskrárliðanna krefj-
ast aðgangseyris og er henni ætlað
að endurspegla fjölbreytileika
borgarlífsins svo allir ættu að geta
fundið eitthvað við sitt hæfi. Orku-
veita Reykjavíkur hefur verið
bakhjarl hátíðarinnar frá upphafi
en í ár bætist henni einnig stuðn-
ingur frá SPRON og var samning-
ur þess efnis undirritaður í gær.
Höfuðborgarstofa sér um fram-
kvæmd Vetrarhátíðar en verkefn-
isstjóri er Sif Gunnarsdóttir. Nán-
ari upplýsingar um hátíðina
verður að finna á heimasíður
Reykjavíkurborgar, www.rvk.is.
Vetrarhátíð í bæ