Fréttablaðið - 09.02.2007, Blaðsíða 69

Nýlega féll dómur í erfðamáli Jóhannesar Kjarval heitins list-
málara, þann dag og morguninn
eftir voru fréttir af því í fjölmiðl-
um. Síðan ekkert.
Ég fékk sjö mínútur í Kastljósi
til þess að skýra málstað fjölskyld-
unnar sem ég hlýt að vera þakklát-
ur fyrir, átti erfitt með að koma
honum á framfæri, jafnvel neyðst
til að kaupa auglýsingar undir
greinar.
Vafaatriði um eign á meira en
5.000 listaverkum eftir Kjarval og
málaferli þess vegna, hljóta að
leggja skyldur á fjölmiðla að gera
því skil sem þeir gerðu aldrei. Mín
skoðun að samsæri sé í gangi að
gefa Kjarvalsfjölskyldunni hvorki
réttlæti né sanngirni, við ekki talin
fullgildir einstaklingar af því að við
erum fjölskylda Kjarvals, við
aðskotadýrin, óalandi og óferjandi
aðeins og eingöngu vegna þess að
við erum afkomendur hans.
Sýndi sig einna best á 100 ára
afmælissýningu Kjarvals á Kjar-
valsstöðum, sendibréf Ásu dóttur
hans í sýningarkassa meðan hún
var enn á lífi og án leyfis.
Héraðsdómur Reykjavíkur
sýknaði Reykjavíkurborg af öllum
kröfum fjölskyldunnar. Þangað til
þeim dómi verður hnekkt, sem auð-
vitað verður, á Reykjavíkurborg
óopnaðar jólagjafir frá fjölskyldu
minni, sendibréf eiginkonu og
móður barna Kjarvals, börnum og
barnabörnum, jafnvel handrit eftir
ömmu og gamlar biblíur. Reykja-
víkurborg á dót og drasl tekið með
meira en 5.000 listaverkum úr
vinnustofu gamalmennis í 153 köss-
um, rúmlega 2 mánuðum áður en
hann var lagður inn á geðdeild
Borgarspítalans þar sem hann lést
nokkrum árum seinna.
Dómurinn byggir á frásögn þess
starfsmanns
Reykjavíkur-
borgar sem varð
forstöðumaður
Kjarvalsstaða,
sonar hans og
leigubílstjóra
sem keyrði mál-
arann. Þeir einu
(samkvæmt
dómnum) við-
staddir meinta gjöf, starfsmaðurinn,
sonurinn og Geir Hallgrímsson,
þáverandi borgarstjóri. En Geir
sagði 1982 að hann myndi ekki
hvernig þetta bar að þó hann efaðist
ekki um að þetta hefði verið gjöf.
Í rauninni er það sonurinn, þá 18
ára, sem er undirstaða dómsins.
Þegar Baldur Guðlaugsson hrl. rann-
sakaði þetta mál 1982 kom í ljós dag-
bók eftir hann sem átti að vera skrif-
uð 7. nóvember 1968. Í henni stendur
að afi minn hafi gefið Reykjavíkur-
borg nokkra tugi teikninga og skiss-
ur með öðru dóti þann dag.
Samkvæmt öllum upplýsingum
1982 og skýrslu Baldurs var sonur-
inn ekki viðstaddur þennan meinta
munnlega gjafagerning, sagt að
Ólafur Þórðarson, frændi Kjarvals,
hefði komið hálftíma seinna.
Það er eimmitt til bréf frá „Óla
frænda“ skrifað þá og sent pabba
veikum hjá Ásu systur hans. Óli
skrifar í löngu bréfi: „Til þess að
trufla ekki – þá kom eg ekki fyrren
tæpl. 2.30. Borgarstjóri var þar enn,
og töluðu Jóhannes og hann saman í
góðum og ljúfum tón og spásseruðu
fram og til baka, en eg sneri mér að
Alfreð sem opnaði f. mér og fórum
við út að glugga í einu horninu þar
sem minnst bar á okkur. Borgarstj.
kom svo til okkar og kvaddi okkur
með virtum. Þá vorum við þrír eftir.“
Ólafur skrifar einnig að pabbi eigi
ekki að hafa áhyggjur, að þetta sé til
geymslu.
Borgin gekk út frá því í vörn
sinni að sonurinn hefði ekki verið
viðstaddur. En í aðalmeðferð þegar
Guðmundur Alfreðsson gaf skýrslu í
gegnum síma, sagðist hann hafa
verið vitni að meintri gjöf.
Langur tími fór í að komast yfir
sjúkraskýrslur afa. Endanlega gaf
dómari út úrskurð um að hann ætti
að fá þær, en setti þau skilyrði að
enginn mætti lesa skýrslurnar nema
hann og lögmennirnir, ekki einu
sinni fjölskyldan. Samt fékk virtur
íslenskur geðlæknir að fara yfir
skýrslurnar og gerði skýrslu um
hæfni Kjarvals til þess að gefa nær
allt sitt munnlega 7. nóvember 1968.
Hún var síðan lögð fyrir dómara.
Í dómnum er ekki minnst á þessi
gögn. Dómari virðist ekki hafa leitað
sérfræðihjálpar til þess að meta þau.
Ég spyr, geta samtök heilbrigðis-
stétta liðið að sérfræðiáliti geðlækn-
is sé hent til hliðar?
Hvers vegna hafa samtök lista-
manna á Íslandi aldrei mótmælt því
að vinnustofa eins þeirra var tæmd
án skjalfestingar, eingöngu orð opin-
bers starfsmanns um að hann hafi
tekið eigurnar með leyfi, ekkert til
frá listamanninum sjálfum? Lista-
maðurinn í hárri elli og örfáum
vikum áður en hann er lagður inn á
geðspítala? Eru þetta eðlileg eða
heiðarleg viðbrögð listamanna eða
samtaka þeirra?
Ég hef hugsað um marga sem
ættu að segja eitthvað opinberlega,
en ekkert nema þögnin, þögn níðing-
anna að mínum dómi.
Margt hefur farið í gegnum hug-
ann þó ég hafi búist við þessum
úrskurði, systkini mín og móðir að
því er virðist ánægð með að níðings-
verkið er opinbert. Sótt að mér
óhugguleg tilfinning sem ég ræð
ekki við, að þetta sé þjóðfélagið sem
ég ólst upp í og kominn af, partur af
mér sjálfum. Þetta fólk eins og ég,
fólkið sem treður á sannleikanum og
réttlætinu. Þetta er tilfinningin sem
er að rífa mig í sundur.
Höfundur er afkomandi Jóhannes-
ar S. Kjarval
Dómurinn í máli Kjarvals
áður 31.000
núna á 19.800
Sófi + stólar 3+1+1, áður 269.800
nú 199.800
Sófi 3ja sæta, áður 129.800
nú 99.800
Leður. Litir: Svart og hvítt.
Miele ryksugur
á einstöku tilboðsverði
Tilboð:
Kr. 15.990
Fáanlegir fylgihlutir t.d.:
AFSLÁTTUR
35%