Fréttablaðið - 16.03.2007, Blaðsíða 84

Síðasta föstudag las ég á mbl.is að vísitala launa á almennum
vinnumarkaði hefði hækkað um
10,3% milli áranna 2005 og 2006 og
á sama tíma hefði launavísitala op-
inberra starfsmanna hækkað um
10,4%. Þetta kom mér nú vægast
sagt verulega á óvart þar sem mín
laun höfðu aðeins hækkað um 2,5%
á þessu sama tímabili. Ég hélt svo
áfram að lesa næstu frétt þar sem
greint var frá því að Félag grunn-
skólakennara og Launanefnd sveit-
arfélaga hefðu komist að samkomu-
lagi um hina umtöluðu grein 16.1 í
kjarasamningum kennara. Í grein-
inni umtöluðu segir að aðilar samn-
ingsins eigi að fara yfir efnahags-
og kjaraþróun frá 2004-
2006 og meta til hvaða
aðgerða eigi að grípa. Ég
hóf lesturinn full bjart-
sýni (í ljósi fréttar-innar
á undan). Allir geta því
ímyndað sér vonbrigðin að
lestri loknum. Eftir margra
mánaða fundahöld kom-
ust menn að samkomulagi
um að hæfilegar aðgerð-
ir væru: 30.000 króna ein-
greiðsla 1. maí 2007; 3% hækkun
launa 1. janúar 2008; 3% hækkun
launa 1. mars 2008.
Í staðinn fyrir þessar rausnar-
legu launabætur ætla grunnskóla-
kennarar að framlengja samning
sinn við sveitarfélögin til 31. maí
2008 og bjarga þannig skólastarfi
næsta vetrar. Einnig segir í sam-
komulaginu að stefnt sé að því að
nýr samningur verði til-
búinn 1. júní 2008 (sem er
nú ekki mjög trúverðugt, í
ljósi þess hvernig til hefur
tekist undanfarin ár).
Meti nú hver fyrir sig
hvort þetta séu hæfileg-
ar aðgerðir en fyrir mig
er þetta bæði alltof lítið
og kemur alltof seint. 3%
launahækkun í janúar á
næsta ári og önnur 3%
tveimur mánuðum síðar er ekki
alveg í takt við mínar væntingar.
Auðvitað hækka laun okkar kenn-
ara um heil 6% við þetta en höfum í
huga að það gerist ekki fyrr en eftir
tæpt ár og dettur einhverjum heil-
vita manni í hug að laun annarra
stétta standi í stað þangað til? Hvað
þá verðbólgan? Því á ég að minnsta
kosti afar erfitt með að trúa.
Eingreiðsluna get ég ekki einu
sinni minnst á ógrátandi, hún
er svo skammarlega lág. Heilar
þrjátíu þúsund krónur, sem þýðir
18.000 krónur í vasann, svona gróf-
lega reiknað. Ég tók að vísu ekki
stærðfræði sem valfag í Kennara-
háskólanum en þykist þó vera fær
um að reikna út að þessi upphæð
er í engu samræmi við verðlags-
og launahækkanir undanfarinna
missera. Mér er því algjörlega fyr-
irmunað að sjá eða skilja hvernig
þetta samkomulag á að jafna kjör
kennara við aðrar stéttir og þróun
verðlags.
Ég viðurkenni fúslega að ég bjóst
við meiru. Til dæmis 3% afturvirkri
prósentuhækkun núna strax en ekki
eftir tæpt ár. Ég bjóst að minnsta
kosti aldrei við að einhverjum dytti
í hug að 30.000 krónur (hvernig sem
sú töfratala er fundin) nægðu til
að bæta kennurum þá kjararýrnun
sem þeir hafa orðið fyrir. Það getur
vel verið að einhverjum finnist
væntingar mínar bæði hafa verið
barnalegar og óraunhæfar en þá
verður bara svo að vera.
Ólafur Loftsson, formaður Fé-
lags grunnskólakennara, hefur lýst
þeirri skoðun sinni í fjölmiðlum að
samkomulagið hafi verið skásti
kosturinn í vondri stöðu. Ég get
ekki annað en tekið undir að stað-
an var vond og það má rétt vera að
þetta hafi verið skásti kosturinn
fyrir félagið í heild en mér er allri
lokið og sé ekkert annað í stöðunni
en að hætta störfum og trúi því að
mörgum kennurum sé eins farið.
Höfundur er grunnskólakennari í
Reykjavík.
Nú er kennslukonu allri lokið
Eftir að við fluttum heim til Íslands eftir að hafa búið í
Danmörku voru miklar vanga-
veltur í fjölskyldunni um hvaða
skóla barnið nú ætti að fara í. Við
höfðum nefnilega kynnst Wald-
orf-hugmyndafræðinni í gegnum
leikskóla dóttur okkar í Kaup-
mannahöfn. Eftir að hafa próf-
að hverfisskólann í eitt ár stigum
við svo skrefið til fulls og fluttum
dömuna í Waldorfskólann í Lækj-
arbotnum. Það er óhætt að segja
að við sjáum ekki eftir því. Barn-
ið sem við fáum heim að skóla
loknum er jafnan rautt í kinnum
og iðandi af lífsgleði og fjöri. Hún
er hjálpsöm heima við, hefur frá
heilmiklu að segja og virðist hafa
nóg af krafti og einbeitingu eftir
annars ágætis vinnudag.
En hvað er það þá sem er svona
spennandi og sérstakt við þenn-
an skóla? Það sem er augljós-
ast er kannski náttúran, en skól-
inn er staðsettur í litlum dal og
börnin klífa fjöll, hoppa yfir
Litla læk, leika sér í Drekadal og
safna steinum og trjágreinum í
vasana sem seinna eru notaðir í
hina ýmsu leiki. Um daginn sá ég
strákana í 5. bekk gera heljarinn-
ar stíflu í vatnselgnum sem var
mikill þá.
Allt sem unnið er í Waldorf-
skóla er unnið út frá heildinni.
Í staðinn fyrir að spyrja börnin
hvað hvað 13 mínus 3 eða 7 plús
3 sé, þá eru þau kannski spurð:
„Hvað er 10?“. Ég kom einu sinni
í stofu dóttur minnar þegar þau
voru í reikningi og þá voru þau
einmitt að kljást við þessa spurn-
ingu. Þau höfðu litla steina sem
þau færðu til og leituðu að svör-
um. Þau komust að því að 10 er
heilmargt, t.d.: 13 mínus 3, 7 plús
3, 20 deilt með 2, 2 sinnum 5, o.
s.frv. Reikningsaðferðirnar eru
ekki aðskildar og settar upp á
þurran hátt heldur hald-
ið saman og sýna mis-
munandi hliðar á sama
hlutnum. Barnið fær að
nota sköpunargáfu sína
til þess sjálft að finna
út svör, möguleika og
lifandi munstur stærð-
fræðinnar. Og hjálpar-
tækið voru steinar og
fingur. En stærðfræð-
in byrjar einmitt þar
hjá litlum börnum, í skynjun-
inni. Hún byrjar í fingurgómun-
um og fer svo þaðan upp í kollinn.
Hrynjandinn er líka mikilvægur.
Nemendur fara í stærðfræðileiki
þar sem hrynjandi, snerting og
munstur gefa tóninn.
Börnin í skólanum í Lækjar-
botnum vinna mjög oft með
þemu og í lengri lotum en tíðk-
ast í almenna kerfinu. Því ef
maður ætlar að sökkva sér ofan
í eitthvað og skilja til botns er
mjög gott að hafa lengri tíma í
einu til að vinna með. Nemend-
ur læra handverk og aðra líkam-
lega vinnu, listir og bókleg fög til
jafns, sem veldur góðu jafnvægi.
Við höfum öll hugsun, tilfinning-
ar og vilja og það verður að vera
jafnvægi á milli þessara þátta,
hjá hinni verðandi fullorðnu
mannveru. Handverk og önnur
líkamleg vinna sýna okkur að við
fáum ýmsu áorkað ef við notum
krafta okkar til að framkvæma.
Listir þroska tilfinningar okkar
og sköpunargáfu og vitsmunaleg-
ur lærdómur eflir hugsun okkar
og vit.
Annar eiginleiki sem heillaði
okkur foreldrana við uppeldis-
fræðina er sú viðleitni kennar-
ans að reyna að kveikja eld áhug-
ans í brjóstum nemenda sinna.
Hlutverk kennarans er ekki að
hella nemandann fullan af vitn-
eskju um allt mögulegt heldur
að sinna kennslu sinni af þvílíkri
kostgæfni að hann hrífi nemend-
ur sína með sér. Ef kennslan er
lifandi, skemmtileg, fræðandi og
byggir á því að barnið
sé virkur þátttakandi í
eigin námi, þá og ekki
fyrr en þá, er hægt
að segja að raunveru-
legt og lifandi nám fari
fram. Því barnið hefur
ekkert að gera með
dauða, kalda vitneskju.
Dóttir mín kom heim
einu sinni og sýndi
okkur stafinn sem hún
hafði lært þann daginn, stafinn
K. Hún var upprifin yfir lær-
dómnum og sögunni sem þeim
hafði verið sögð í tengslum við
stafinn. Hún stóð þarna á miðju
stofugólfinu og stillti sér allt í
einu upp þannig að líkami henn-
ar myndaði bókstafinn K og hún
sagðist vera karlson með sverð-
ið sitt. Hún fékk að upplifa staf-
inn K eins nálægt sér og hægt er.
Hún bókstaflega var hann.
Mannspeki Rúdolfs Steiners er
hornsteinn allra Waldorfskóla og
út frá henni vinna allir Waldorf-
kennarar. Kennarinn hefur opinn
hug og hjarta fyrir öllum þeim
eiginleikum, hæfni, karakter og
möguleikum sem blunda í brjósti
hvers og eins. Öllum finnst börn-
in sín einstök og sérstök og þau
eru það líka, því allir hafa eitt-
hvað sérstakt og einstakt sem
enginn annar hefur til að bjóða
samfélaginu. Það er því svo dýr-
mætt að finna skóla þar sem
maður finnur að starfsfólk deil-
ir þessu viðhorfi með manni og
vinnur samkvæmt því.
Næstkomandi laugardag, þann
17. mars, verður opið hús í Wald-
orfskólanum og leikskólanum
Yl, Lækjarbotnum. Húsið verður
opið frá kl. 14.00 til 16.00
Sýnishorn af vinnu nemenda
verða lögð fram, tónlistaratriði,
varðeldur ef veður leyfir, kaffi-
sala o.fl.
Höfundur er kennara- og mynd-
listarmenntaður og starfar sem
fóstra.
Af hverju Waldorf skóli?
Ef Ísland gengi í Evr-ópusambandið myndu
yfirráðin yfir Íslandsmið-
um færast til sambandsins.
Í þessu felst að stór hluti
þeirra reglna, sem gilda
myndu um sjávarútveg hér
á landi, myndi koma frá
Brussel. Þar yrði ákveðið hvaða
tegundir mætti veiða hér við land
og hversu mikið og þar yrðu tekn-
ar allar veigameiri ákvaðanir um
það hvaða umhverfi íslenzkum
sjávarútvegi yrði búið í framtíð-
inni. Þessar ákvarðanir yrðu eftir
það ekki teknar af Íslendingum
heldur fyrst og fremst af embætt-
ismönnum Evrópusambandsins í
Brussel og fulltrúum annarra að-
ildarríkja sambandsins. Þá eink-
um og sér í lagi þeim stærri.
Íslenzkir Evrópusambandssinn-
ar hafa lýst sig reiðubúna til að
fallast á þetta. Og það sem meira
er þá er ljóst af ítrekuðum yfir-
lýsingum þeirra að þeir eru fylli-
lega sáttir við þetta fyrirkomu-
lag. Það er næg forsenda í þeirra
huga fyrir Evrópusambandsaðild
að okkur Íslendingum yrði senni-
lega úthlutað stærstum hluta
veiðiheimilda við Ísland kæmi til
aðildar. Það skiptir þá hins vegar
engu máli að engin trygging sé
fyrir því að þessu yrði ekki breytt
eftir að Ísland gengi í sambandið.
Staðreyndin er nefnilega sú að það
væri hvenær sem er hægt á auð-
veldan hátt án samþykkis okkar.
Það lýsir einkennilegum metn-
aði fyrir hönd Íslands að vera
reiðubúnir að framselja yfirráð-
in yfir íslenzkum sjávarútvegi til
Evrópusambandsins og geta sætt
sig við það í framhaldinu að sam-
bandið skammtaði okkur Íslend-
ingum kvóta hér við land eftir því
sem embættismönnum þess og
öðrum aðildarríkjum
hugnaðist. Hvað ef Evr-
ópusambandið ákveddi
einn daginn að banna
eða draga úr veiðum
á stórum svæðum við
Ísland vegna þess að
stjórn þess á fiskveið-
um við landið hefði leitt
til ofveiði? Líkt og t.a.m.
hefur gerzt í Norður-
sjó og víðar í sameigin-
legri lögsögu Evrópu-
sambandsins (sem miðin í kring-
um Ísland myndu tilheyra kæmi
til íslenzkrar Evrópusambandsað-
ildar)?
Það er því kannski ekki að undra
að maður velti fyrir sér hvað full
yfirráð yfir auðlind Íslandsmiða
þýði í orðabók íslenzkra Evrópu-
sambandssinna? Full yfirráð yfir
þeim ákvörðunum og reglum sem
gilda um sjávarútveg hér við land,
þ.m.t. hversu mikið megi veiða á
ári hverju og úr hvaða stofnum,
eða kalla þeir það full yfirráð að
afsala sér yfirráðunum yfir Ís-
landsmiðum til Evrópusambands-
ins sem síðan myndi skammta
okkur kvóta á okkar eigin miðum
(sem notabene yrðu ekki okkar
eigin mið lengur ef til aðildar að
sambandinu kæmi)? Sennilega
geta flestir sammælzt um að frá-
leitt sé að kalla það síðarnefnda
full yfirráð eða yfirráð yfirhöfuð.
Að lokum vil ég vekja athygli
á áhugaverðum umræðufundi
sem fram fer í sal Norræna húss-
ins í dag, fimmtudaginn 15. marz,
frá 12.10-13.30 undir yfirskrift-
inni „Sjávarútvegurinn og ESB“.
Framsögu munu hafa Kristján
Þórarinsson stofnvistfræðingur,
og Kolbeinn Árnason, lögmaður
og fyrrverandi skrifstofustjóri al-
þjóðaskrifstofu sjávarútvegsráðu-
neytisins og fulltrúi ráðuneytis-
ins í fastanefnd Íslands gagnvart
Evrópusambandinu.
Höfundur er sagnfræðinemi.
Hvað eru full yfirráð?