Tíminn - 12.07.1981, Page 11

Sunnudaeur 12. júli 1981
i. Álekhine
2. Keres
3. Korchnoi
4. Benkö
Najdorf
7. Álburt
8. Liberzon
9. Gulko
lö. Spassky
KORCHNOI...
unda sæti og Litháen i þrettánda
sæti. Alekhine varð efstur á
fyrsta boröi, þá kom Eistlending-
urinn Paul Keres, siöan Capa-
blanca og fjtíröi Lettinn Vladimir
Petrov. Aörir frægir Eystrasalts-
bilar voru Paul Schmidt frá Eist-
landi og Vladas Mikenas frá
Litháen. Er striðið skall á kusu
margir skákmeistarar að veröa
eftir i Argentinu en flestir
EystrasaltsbUarnir héldu þó heim
á leið. Eistlendingarnir Paul
Keres og Schmidt fóru viöa um
Evrópu meðanstriöstóö og tefldu
meðal annars á skákmótum sem
Þjóöverjar skipulögöu á her-
numdu svæðunum en er styrjöld-
inni lauk kaus Keres aö f ara heim
i ráöstjórnina, en Schmidt varö
eftir i Þýskalandi og fluttist
skömmu siöar til Bandarikjanna.
Petrov dó i fangabUöum réttfyrir
striöslok, Mikenas fór heim til
sin, Vaitonis flýöi til Kanada og
Feigin varö eftir i Argentinu.
Margir skákmenn frá þessum
löndum hafasiöan brotB sér leið
allt á toppinn i sovéskum skák-
heimi og þó sumir séu ljúflingar
kerfisins, einsog til aö mynda
Lettinn Mikhail Tal, þá er öörum
ekki treyst sérlega vel. Stór-
meistarinn Ratmir Kholmob frá
Litháen hefur til dæmis aldrei
faigiöaö tefla utan Sovétrikjanna
eöa Austur-blokkarinnar vegna
þess aö hann á ættingja á Vestur-
löndum og Sovétmenn óttast sýni-
lega aö hann flýi til þeirra. Loks
má nefna aö er siöari heimsstyrj-
öldin skall yfir tílympiumótið i
Buenos Aires uröu margir skák-
menn margra þjóöa eftir i
Argentfnu. Þeirra á meöal var
Pólverjinn Najdorf sem ekki
sneri heim aö striöslokum.
Eftir heimsstyrjöldina varö
nokkurt hlé á þvi' að sovéskir
skákmeistarar sæju sig knUna til
þess aö yfirgefa landið. Þeir sem
vildu fengu þaö heldur ekki. En
h'klegt má telja að engin himin-
hrtípandi ánægja hafi alltaf rikt
og sérstaklega voru þaö gyöingar
sem vildu komast burt. Þeir hafa
alla tiö veriö syndaselir i Sovét-
rik’junumum og nú var búið að
stofna handa þeim heilt riki, Isra-
el. Þeir sem sdttu um aö fara
fengu hinsvegar afsvar. Þaö var
um og eftir 1970 sem aöeins fór aö
hægjast um og nokkrir sovéskir
skákmeistarar fengu leyfi til aö
flytjast burt og þá ýmist til Israel
eða eitthvert annaö þvi auðvitað
eru ekki allir gyöingar.
Shamkovich,
Lein, Alburt...
Flestirsovéskir skákmenn hafa
endað uppi i Bandarikjunum. Þar
búa nU fjórir stórmeistarar sem
fyrrum tefldu undir fána Sovét-
rikjanna en hafa skipt um þjóö-
emi. Fyrstur var Leonid Sham-
kovich, fæddur 1923. Hann varö
alþjóölegur meistari 1962, og
stórmeistari þremur árum slðar,
en komst aldrei i allra fremstu
röð. Hann sigraði þó á nokkrum
allsterkum skákmótum meðan
hann taldist til Sovétmanna, en
áriö 1975 fékk hann leyfi tií aö
flytjast til Israel. Þar festi hann
ekki yndi og flutti fljótlega til
Kanada og þaðan til Bandarikj-
anna. Shamkovich hefur sig all-
nokkuö I frammi i bandarisku og
alþjóölegu skáklifi og hefur oft
náö ágætum árangri.
Anatoly Lein fetaöi i fótspor hans
áriö 1976 en þá sótti hann um hæli
i Bandarikjunum. Lein, fæddur
1931, náöi stórmeistaratitlinum
áriö 1968 en komst ekki i fremstu
röð, fremur en Shamkovich, en
náöi likt og hann oft prýðilegum
árangri á ntinni háttar mótum.
Eftir aö hann fluttist til Banda-
rikjanna varð hann meðal annars
efstur á alþjóölegu skákmóti i
New York 1977, en þar náði Helgi
ólafsson fyrsta áfanga sinum aö
álþjóðlegum meistaratitli. Og nú
um áramótin náöi Lein þeim
ágæta árangri aö veröa 3ji á
Hastings-mótinu i Englandi, á
eftir Andersson og Torre.
Lev Alburt komst burt frá
Sovétrikjunum með nokkuð sögu-
legum hætti. Hann flýði sem sé
rétt einsog Korchnoi. Það var
sumarið 1979 að skákfélag hans,
Buresvestnik, kom til Vestur--
Þýskalands að keppa þar við hinn
fræga Solingen-klúbb i klúbba--
keppni Evrópu. Að aflokinni
keppninni komst Alburt á brott og
inná nálæga lögreglustöð þar sem
hann baö um hæli sem pólitiskur
flóttamaður. Hann fékk það og fór
siðan til Bandarikjanna þar sem
hann býr nú. Alburt, sem er
fæddur 1946, var útnefndur stór-
meistari 1976, en náði ekki að
sýna það sem ihonum býr meðan
hann bjó enn i heimalandi sinu.
Er hann var kominn vestur yfir
járntjald fór honum strax að
ganga betur og vann hann all-
mörg mót og náði góðum árangri
á öðrum. Hann sigraði til að
mynda með yfirburðum á einu
móti i Bandarikjunum i fyrra en
þar varð Jón L. Árnason i öðru
sæti og skorti aðeins hálfan vinn-
ing i stórmeistaraáfanga. A
ólympiuskákmótinu á Möltu i
fyrra tefldi Alburt á fyrsta boröi
fyrir Bandarikin og vakti það
mikla athygli að er bandariska
sveitin keppti við hina sovésku
neitaði Anatoly Karpov, heims-
meistari að taka i hönd Alburt
áðurenþeirskyldu hefja tafl. Um
siðustu áramót hafði Alburt
rakað saman 2575 Elo-stigum
sem gerði hann að einum stetk-
asta skákmanni heims en hann er
vist mistækur...
Harmleikur
Dzhindzhikhashvili
Einna merkilegastur er ferill
fjóröa sovésk-bandariska stór-
meistarans, Roman Dzhindshik-
hashvili. Hann er upphaflega
Georgiumaöur einsog DjUgasvili-
Stalin, fæddist 1944, og fór
snemma að láta á sér bera. 1970
varö hann alþjóðlegur meistari
og nokkrum árum siöar var hann
aöstoðarm aöur Korchnois i fyrsta
einvigi hans við Karpov. Sovét-
menn reyndu mikið aö fá hann til
ap upplýsa leyndarmál Korchnois
viö menn Karpovs, en hvort sem
þaö hefur tekist eður ei, þá fékk
hann altént leyfi til aö flytjast til
Israel áriö 1976. Eftir komuna
vestur blómstraöi hann og náöi
hreint og beint frábærum
árangri. 1977 náöi hann stór-
meistaratitliog virtistá góöri leið
með aö veröa einn af allra sterk-
ustu skákmönnum heims. Hann
sigraöi á Hastings 1977/1978 og á
hinu ægisterka Interpolis-móti i
Hollandi 1978 varð hann i þriðja
sæti ásamt öðrum. Þaö var
sannarlega frábær árangur. Svo
fór smátt og smátt að bera á
undarlegum hlutum I fari
Szhindzhikhashvilis. Hann reynd-
ist vera jafnveikur fyrir fjár-
hættuspili og hinn frægi landi
hans, ritsnillingurinn Dostoy-
evsky, og réöi sér engan veginn
þegar hann stóö fyrir framan
spilahjólið. En einsog gengur er
gæfan oft viösfjarri og Dzhind-
zhikhashvili steypti sér i miklar
skuldir. Hann ftír frá Israel til
Hollands, þaöan til Vestur—
Þýskalands og i Þýskalandi þurfti
hann að fara i felur undan lög-
reglunni. Hann vippaöi sér þá yfir
til Bandarikjanna en þar sótti i
sama fariö. Taflmennskan varö
útundan og getu Dzhindzhikha-
svilis fór sifellt hrakandi. Hann
mátti heldur varla vera aö þvi aö
tefla þvi' á milli skáka var hann
óþreytandi að spila uppá peninga
og hætti öllu til. Á fyrrnefndu
mótisem Alburt og Jón L. Arna-
son kepptu á varð hann aö fá frl
frá nokkrum umferöum til aö
skreppa á spilaviti i nálægri borg
og svona hegðun kann auövitaö
dcki góöri lukku aö stýra. A
tveimur árum hrapaöi Elo-stiga-
tala hans Ur 2597 I 2490 og það er
liklega óhætt aö afskrifa hann.
Hann er nú sagður vera i felum I
New York undan skuldunautum
og lögreglunni.
Sosonko, Liberzon,
Ivanov..
Ekki hefur svona illa farið fyrir
öllum. Gennadi Sósonko hefur til
dæmis gert þaö gott eftir aö hann
fhittisttil Hollands. Hann fæddist
i Siberiu árið 1943 og varö-
snemma mjög efnilegur, ekki sist
sem skákþjálfari. Hann var mjög
ungur þegar hann fór aö aöstoöa
Tal og siðar Korchnoi en 1972 fékk
hann leyfi til að flytjast til
Hollands. Þar var hann fljótur aö
ná tign alþjóðlegs meistara, 1974,
og 1976 var hann Utnefndur stór-
meistari af FIDE. Hann er nU
næststerkasti skákmaöur
Hdíands, á eftir Jan Timman.
Hann vann Wijk aan Zee 1977
ásamt Geller, á undan bæöi
Friörik Ólafssyni og Guömundi
Sigurjónssyni en vinnur annars
sjaldan mót, er rtílegur I tiöinni
og stundum um of. Hinsvegar
stendur hann sig sjaldan eöa
aldrei illa og nU i vor varö hann
aftur efstur á Wijk aan Zee, nú
ásamt Timman.
Ennþá einn fyrrverandi Sovét-
maðurinn er Valdimir Liberzon
sem býr nU I Israel og hefur gert
siöan 1973. Hann fæddist 1937 og
varö stórmeistari 1965. Eftir aö
hann fluttist til Israel hefur hann
oft náö prýöisárangri og aöeins
skömmu eftir aö hannn fluttist
vestur sigraöi hann á sterku móti
á Feneyjum og varö þar meöal
annars á undan fyrrum landa
sinum, Vassili Smyslov. Ekki
hefur enn veriö skýrt fá Urslitum
þess móts i sovéskum fjöl-
r.iiölum. Annar Sovétmaöur og
skákmeistari sem býr nú I Israel
heitir Radashkovich en hann er,
enn sem komið er að minnsta
kosti, aðeins alþjóðlegur
neistari.
Þá nefnist til sögunnar Ivanov
nokkur og var ekki hátt skrifaöur
I heimalandi sinu fyrr en hann
lagði heimsmeistarann Anatoly
Karpov aö velli i skák sem þeir
tefldu I Spartakiöðunni 1979. Þá
fékk hann aö fara til Kúbu aö tefla
þar á móti en notaöi fyrsta tæki-
færi til að stinga af. Það gafst á
flugvellinum i Montreal þar sem
miUilent var. Ivanov gaf sig fram
við lögreglumenn á flugvellinum
og baö um hæli sem pólitlskur
flóttamaður. Þaö fékk hann og
býr nú i Kandada.
Spassky óttast um lif sitt
Enþaö eru fleiri skákmeistarar
en sovéskir sem hafa yfirgefiö
heimalönd sin i Austurblokkinni.
Viö tslendingar könnumst liklega
best viö Pal Benkö, ungverska
stórmeistarann, sem sagöi skiliö
viö land sitter hann var staddur
hér á tslandi. Þaö var skömmu
eftir innrásina i Ungverjaland og
Benkö mun ekki hafa getaö
hugsaö sér aö dvelja áfram I Ung-
verjalandi eftir allt þaö sem þar
haföi gengiö á. Hann var um og
eftir 1960 meðal sterkustu skák-
manna heims og keppti tvisvar á
áskorendamótunum en varö
neöarlega i bæði skiptin. Benkö
býr nU i Bandarlkjunum og þó
hann sé nU ekki lengur jafnöfl-
ugur og hér áöur fyrr gengur
honum iöulega býsna vel. Nokkrir
skákmenn hafa einnig yfirgefið
heimabyggöir sinar I Ptíllandi og
JUgtíslavi'u en flestir eru ein-
hverra hluta vegna frá
Tékktísltívakiu. Alþjóöameistar-
inn Kottnauer haföi sig á brott
þaðan snemma á sjötta ára-
tugnum og 1968 fór Lubomir
Kavalek. Hann fæddist 1943 og
var Utnefndur stórmeistari áriö
1967. Eftir aö hann fluttist vestur
Framhald á bls. 26.