Fréttablaðið - 08.06.2008, Blaðsíða 74

18 8. júní 2008 SUNNUDAGUR
Þá mælti móðir mín að einu lífi
hefði þegar verið fórnað fyrir
heimilið svo það væri eins gott
að standa sig í stykkinu.
F
erðalög enda ekki
alltaf eins og áætlan-
ir gera ráð fyrir. En
þegar allt virðist hafa
farið á versta veg má
hafa í huga að fall er
fararheill. Að minnsta kosti var
það svo í ferðalagi búddamunks-
ins Lamas Tenzins Choegyal
þegar hann ferðaðist frá heima-
landi sínu, Indlandi, árið 2000 til
Dolpo-héraðs sem er við landa-
mæri Nepals og Tíbets. Þá virtist
allt fara á versta veg en afrakst-
ur ferðarinnar vegur heldur
betur á móti verstu svaðilförum.
Um miðjan maí síðastliðinn
kom hann til Íslands þar sem
hann var viðstaddur viðburði
sem velunnarar héldu til að afla
fjár fyrir mannúðarstarf hans á
Indlandi. Hann gaf sér tíma til að
rifja upp fyrir blaðamanni
svaðilförina og afrakstur henn-
ar.
Auralausir og áttavilltir munkar
„Ég fór ásamt tveimur bræðrum
mínum til Himalajafjalla en þar
sem við höfðum alið manninn
lengst af í klaustri vorum við
ekki sérlega veraldarvanir ferða-
langar og vissum ekki alveg
hvernig við áttum að bera okkur
að,“ rifjar Lama Tenzin upp.
„Þetta er alls engin ferðamanna-
staður því þarna er fátækt mikil
og innviðir samfélagsins í lama-
sessi. Og í raun er afar dýrt að
fara þessa löngu leið svo við
vorum með mikið af peningum
meðferðis.
En það vildi ekki betur til en
svo að uppreisnarmenn í Nepal
rændu okkur. Við höfðum leið-
sögumann með okkur en þegar
hann sá fram á að við værum
ekki lengur borgunarmenn fyrir
þjónustuna lét hann sig hverfa.
Við stóðum því eftir slyppir og
snauðir á slóðum þar sem við
þekktum ekkert til og höfðum
ekki hugmynd um hvernig við
ættum að komast til baka.
Til að bæta gráu ofan á svart
villtumst við og vorum týndir í
viku. En það var vissulega hugg-
un harmi gegn að við vorum
munkar og fólk í þorpunum er
vant að sjá á eftir einhverju smá-
ræði til þeirra. Eins gátum við
boðið upp á trúarlegt starf svo að
við komumst af í einu þorpi sem
er ekki einu sinni á landakorti.“
Stúlkan með bjórinn
í smalamennskunni
„En meðan við vorum að veita
fólki tilsögn þarna þá kynntumst
við í leiðinni högum þess afar
vel,“ segir Lama Tenzin. „Og það
sem sló okkur hvað mest var
bágur hagur stúlkna. Til dæmis
bjuggum við í sama húsi og ein
sjö ára stúlka sem vann
myrkr anna á milli en hafði enga
aðstöðu fyrir eigin umhirðu. Hún
var send hátt upp í fjöll til að
smala og var þá eingöngu með
bjór meðferðis. Hann er reyndar
ólíkur þeim sem tíðkast á Vest-
urlöndum en menn telja hann
nauðsynlegan í þessar fjallaferð-
ir þar sem hann veitir þeim orku.
Þegar hún kom úr slíkri ferð á
kvöldin biðu hennar gegningar
og þannig tók hvert verkið við af
öðru þar til hún gat loksins hall-
að höfði.
Einu skiptin sem stúlkurnar
gátu gert eitthvað fyrir sjálfar
sig var þegar þær komu saman í
litlu herbergi og lásu sér til gam-
ans við kertaljós og það kom mér
á óvart hvað þær voru einbeittar
og áhugasamar við þá iðju.
Ég hreifst af þessu og hugsaði
sem svo að á þessum grunni væri
hægt að byggja en viðhorf feðr-
anna var það að stúlkur þyrftu
engrar menntunar við. Viðkvæði
þeirra var á þá leið að stúlkur
ættu aðeins að læra um dýra- og
heimilishald, annað væri bara
sóun á tíma og orku.“
Brá þegar rödd heyrðist
í útvarpinu
Loks komst Lama Tenzin aftur
til síns heima en hugurinn dvaldi
við börnin sem hann hafði kynnst
í hinu strjálbýla og harðneskju-
lega héraði Dolpo. Hann var
ákveðinn í að gera eitthvað sem
bætt gæti hag æskunnar þar.
Fjölskylda hans átti jörð á Ind-
landi og ráðgert hafði verið að
byggja þar klaustur en svaðil-
förin varð til þess að þeim áætl-
unum var breytt. „Ég ákvað þess
í stað að reisa þar munaðarleys-
ingjaheimili fyrir börn frá
Dolpo,“ segir hann. Árið 2001
komu fyrstu börnin þangað, fjór-
ir drengir og sjö stúlkur. „Það
voru mikil viðbrigði fyrir þau að
koma og njóta aðstæðna sem þau
höfðu ekki kynnst áður. Þau
kunnu ekki að bursta tennurnar
og ein stúlkan brást við með
miklum látum þegar hún heyrði
rödd í útvarpinu.“
Lífi fórnað fyrir heimilið
En þótt landið væri til staðar
þurfti mikið fjármagn til að
koma heimilinu á koppinn og
lögðu móðir hans og systir mikið
af mörkum í þeirri viðleitni
hans. „Móðir mín seldi fyrirtæki
sitt til að setja peninga í rekstur-
inn og svo fór hún víða um til að
afla meira fjármagns.
Þegar hún og systir mín komu
eftir ferðalag um nær endilangt
Indland til að verða við opnun
heimilisins mælti móðir mín að
einu lífi hefði þegar verið fórnað
fyrir heimilið svo það væri eins
gott að standa sig í stykkinu.
Mér var náttúrulega brugðið,“
segir Lama Tenzin.
„Þannig var mál með vexti að
þegar systir mín var að ferðast
vegna sölunnar og fjáröflunar-
innar þá sló hún aldrei slöku við
jafnvel þótt hún væri komin átta
mánuði á leið. Svo var hún í átján
klukkustunda lestarferð í mikl-
um hita og við slæmar aðstæður
en þá leið yfir hana. Hún vakn-
aði svo til meðvitundar á spítala
og vissi ekkert hvað klukkan sló.
Þar var henni tjáð að hún hefði
misst barnið.
Hún varð vissulega afar sorg-
mædd vegna þess en samt sem
áður hundsaði hún orð lækna
sem sögðu að nú þyrfti hún að
hvílast, fór á fætur og hélt ferð
og vinnu sinni áfram.
Þegar ég frétti þetta varð ég
alveg miður mín og spurði móður
mína af hverju enginn hefði sagt
mér frá neinu en ég vissi ekki
einu sinni að hún væri ólétt enda
bjuggum við systir mín langt frá
hvort öðru. En þá sagði móðir
mín að þær hefðu ekki viljað
valda mér áhyggjum af þessu
þar sem þær óttuðust að þá
myndi ég slá slöku við að ýta úr
vör. Og svo sagði hún að það
starf sem varð til þess að hún
missti barnið gæti orðið til þess
að fjöldi annarra barna gæti
lifað mannsæmandi lífi þá hefði
fórnin verið þess virði.
Ég var vissulega sleginn en ég
varð upp frá þessari stundu hand-
viss um að munaðarleysingja-
heimilið yrði ekki aðeins eitt-
hvert verkefni heldur köllun.“
Eignast íslenska vini
Í dag búa tuttugu börn á heimil-
inu. Þau fara í einkaskóla og fá
víðtæka þjálfun sem miðast
meðal annars að því að koma
þurfandi börnum til hjálpar.
Lama Tenzin ferðast víða um
heim til að kynna starf samtak-
anna The Children‘s Education
Development en þau hafa veg og
vanda af heimilinu. Þegar hann
var í einni af sínum tíðu ferðum
til New York kynntist hann Önnu
Halldórsdóttur Spaid sem búsett
er þar í borg. Með honum í för
var veik stúlka frá heimilinu
sem fékk læknismeðferð þar
vestanhafs. Í framhaldi af því
komst hann í samband við félag-
ið Vinir Tíbets á Íslandi en hann
og börnin frá Dolpo eiga rætur
sínar að rekja til Tíbets.
Hann kom hingað til lands í
síðasta mánuði og var þá meðal
annars haldin fjáröflunarhátíð í
Gerðubergi undir yfirskriftinni
Fjölskylduhátíð í þágu barnanna
í Himalaja. Einnig var efnt til
samkomu í Iðnó 14. maí síðast-
liðinn þar sem hópur listamanna
tók höndum saman og setti af
stað styrktarsöfnun fyrir heim-
ilið. Þar var Lama Tenzin sjálfur
viðstaddur og ávarpaði samkom-
una.
Íslandsferðin reyndist engin
svaðilför eins og sú sem hann
fór til Nepals en vonandi á hún
eftir að bera góðan ávöxt og
sanna það að fall sé fararheill.
Villtist og fann köllun sína
LAMA TENZIN CHOEGYAL Í REYKJAVÍK Búddamunkurinn gerði góða ferð til Íslands í síðasta mánuði en ferðin sem hann fór til
Nepals fyrir átta árum var mikil svaðilför, þar varð hann fyrir barðinu á uppreisnarmönnum og var á hálfgerðum vergangi á eftir.
En fall er fararheill. MYND/JÓN SIGURÐUR
Búddamunkurinn Lama Tenzin Choegyal varð
fyrir barðinu á uppreisnarmönnum og var týndur,
slyppur og snauður við rætur Himalajafjalla. En
viti menn, það var hans mesta gæfa. Í Íslandsferð
sinni sagði hann Jóni Sigurði Eyjólfssyni blaða-
manni alla söguna.
NORÐUR-INDLAND, NEPAL OG TÍBET
INDLAND
NEPAL
TÍBET
Dolpo
Munaðarleysingjaheimilið
Á kortinu sést hið strálbýla Dolpohérað og einnig hvar heimilið er í Norður-
Indlandi.