Fréttablaðið - 01.11.2008, Qupperneq 58

42 1. nóvember 2008 LAUGARDAGUR
L I S T V I N A F É L A G H A L L G R Í M S K I R K J U - 2 6 . S T A R F S Á R
SCHOLA CANTORUM
Hörður Áskelsson
allra sálna messa
T
Ó
N
L
E
IK
A
R
Í
H
A
L
L
G
R
ÍM
S
K
IR
K
J
U
su
n
n
u
d
a
g
2
.
n
ó
v
e
m
b
e
r
2
0
0
8
k
l.
1
7
ÞORKELL SIGURBJÖRNSSON
THOMAS LUIS DE VICTORIA
HENRY PURCELL
THOMAS TOMKINS
THOMAS WEELKES
HANS LEO HASSLER
ERIC WHITACRE
F
O
R
S
A
L
A
Í
H
A
L
L
G
R
ÍM
S
K
IR
K
J
U
A
Ð
G
A
N
G
S
E
Y
R
IR
2
.5
0
0
/
1
.8
0
0
K
R
.
í samstarfi við Borg
arleikhúsið kynnir:
Höfundar og flytjendur: Margrét Sara Guðjónsdóttir
Sveinbjörg Þórhallsdóttir, Jared Gradinger
Sýnt á Stóra sviði
Borgarleikhússins
Tryggðu þér miða núna!
568 8000 / midi.is
PRIVATE DANCER
www.panicproductions.is
MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐ
2. sýning - í dag kl. 15
3. sýning - á morgun kl. 20
Aðeins þessar 2 sýningar!
Skilaboðaskjóðan
Þorvaldur Þorsteinsson
og Jóhann G. Jóhannsson
sun. 2/11 örfá sæti laus
Macbeth
William Shakespeare
sun. 2/11 örfá sæti laus
Síðustu sýningar
Klókur ertu,
Einar Áskell
Bernd Ogrodnik
Heillandi og krúttleg brúðusýning
sun. 2/11 örfá sæti laus,
sýningum að ljúka
www.leikhusid.is
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
Þjóðleikhúsið
Miðasala í síma 551 1200 og á www.leikhusid.is
Utan gátta
Sigurður Pálsson
Snarskemmtileg sýning. JVJ, DV
lau. 1/11 örfá sæti laus
Hart í bak
Jökull Jakobsson
Ástsælt verk sem hittir okkur öll í hjartastað
þri. 4/11 kl. 14 uppselt
Ástin er diskó, lífið er pönk
Hallgrímur Helgason
lau. 1/11, örfá sæti laus
Síðustu sýningar
Sá ljóti
Marius von Mayenburg
Fimm sýningar á
Smíðaverkstæðinu í nóvember.
Tryggið ykkur sæti í tíma
Bókin skiptist í fjóra hluta eða fjög-
ur löng ljóð og birtist hið síðasta,
Stóri hvíti maður, nýlega í þýðing-
arriti Nýhils. Þetta eru óbundin
myndrík geimaldarljóð sem daðra
við dada og skýrslu, formið eins-
konar hugflæði eða draumskynjun
þótt veruleiki þeirra sé blákaldur
raunveruleiki. Stíll tugginn og
snöggur, endurtekningar með stutt-
um vísuorðum víðast sem þó eiga
sér gjarnan skýra efnislega afmörk-
un og mynda vísvitandi gap á milli
allra tengsla, línu fyrir línu.
Stíllinn heggur „atburðarás-
ina“ sundur eins og sax og
blæðir úr sárinu. Samspil
við efnistök er ósýnilegt,
nekt og ástríða textans
magna geðveiki sögunnar og
hreinsa jafnharðan í
eigin eldi.
Leiðin heitir fyrsta
ljóðið. Þetta er saga
(drápa) í þátíð af mér
(ég, sem er jafn-
framt mælandi) og
þér (þú), sem fylgja
okkur síðan í æpandi
þögn gegnum víti og dauða bókina á
enda, sem er áþreifanlegt og næst-
um hástemmt drama, en sagan er
hér hugsuð en ekki sögð í orðum
(sem er þversögn) og stef hennar er
spurn (hvernig) sem lesandinn einn
má svara og dramatík því ekki eins
yfirþyrmandi, alltaf útgönguleið
fyrir lesanda. Leiðin liggur gegnum
sjálfstortímingu, kvalalosta,
ofskynjun, morð, eitur, mannát og
dauða. Græðgin holdgerist, nærist
á neyslusamfélaginu og etur sig inn
í fólkið, náttúran breytist í deyð-
andi óvætt, sagan staursetur alla
sælu án vonar, umbreytir henni í
kvöl, einstaklingurinn deyr einn og
tilgangslaus, brennur ... er einhver
leið áfram?, annars konar sæla /
hvernig – spurning án spurnar.
Ástin og eilífðin er næsta ljóð,
hvorki meira né minna. Þetta er
persónulegasta ljóðið; hér eru per-
sónurnar sjálfar í brennidepli,
„sama sagan“ og áðan en frá öðru
sjónarhorni. Nú er það fólkið
(ég og þú) sem hefur hold og
ofsafengna náttúru, af moldu
er það komið og því kippir
í kynið, er sjálft deyð-
andi óvættur ... við þráum
morð / heit lík og / eitt-
hvað / sem við skiljum ekki
(29) ... hér speglar skáldið
mannlega brenglun mæl-
andans í ónáttúrulögmál-
um og samtímahryllingi,
sprautar sig í æð og sker Lorca á
háls í miðri Kringlunni.
Þriðja ljóðið heitir Kynlíf og
dauði. Sömu slóðir, svört viður-
styggð (27) gengur aftur; tóm, rotn-
un, svarthol, brenna, sársauki í stað
sælu, órar, sjálfspynding, ógnandi
kynlíf og brenglun. En ljóðið bæði
endar og hefst á vendipunkti. Hinn
fyrri er þegar mælandinn ávarpar
hnöttinn (kringluna) á bls. 45 og
samsamar hann við persónuna þú/
hann; upp frá því og bókina á enda
er „þú“ bæði heimur og maður. Síð-
ari vendipunktur varðar mótmæli á
bls. 56, uppreisn mælandans gegn
alvaldi holds og fýsna ... en alveg án
sannfæringar og jafnvel árangurs.
Vel leyst.
Lokaljóðið er Stóri hvíti maður.
Aðgengilegasta ljóðið og hið pólit-
ískasta, framhald af persónudrama
fyrri ljóðanna (jafnvel „svar“) og
sjálfstæð drápa um sögulegan
glæp, líka heimsádeila og siðferði-
leg ágjöf. „Þú“ er hér bæði maður
og heimur og „ég“ er bæði mælandi
og óflekkuð náttúra sem segir
heimi óspart til syndanna, þetta er
því að hluta til saga um þríhöfða
sökudólg – og að mínu viti býsna
mergjaður skáldskapur. Skáldið
bætir smám saman við sig táknum
og minnum sem hlaða undir text-
ann og magna spennu sem að end-
ingu springur út í tómið, hverfur í
órum um ekkert, nema hvað, eins
og Ísland neyslunnar og öll heims-
kringlan. Púff. Ég féll fyrir þessari
kynlegu bók. Sigurður Hróarsson
Annarskonar sæla úr norðri
BÓKMENNTIR Kristín
Eiríksdóttir myndlistarkona
og skáld.
BÓKMENNTIR
Annarskonar sæla
Ljóð eftir Kristínu Eiríksdóttur
Forlagið
★★★★
Krefjandi skáldskapur
At og aðrar sögur er safn af sex-
tán draugasögum sem ætlaðar eru
ungum lesendum, níu ára plús.
Safnið er afrakstur samkeppni
sem haldin var í tengslum við
barnabókmenntahátíðina Mýrina.
Bókin er fallega frágengin, prent-
uð með stóru letri fyrir unga les-
endur og leggja fjórtán höfundar
til sögur í safnið. Af þessum sögum
ber verðlaunasagan At
af en Guðmundur
Brynjólfsson höfund-
ur hennar er nýgræð-
ingur á sagnaakrinum.
Flestir höfundarnir
halda sig á hefðbundn-
um miðum, skrifa sig
inn í málheim og lífs-
reynslu barna. Sög-
urnar eru hefðbundn-
ar og flestar
gamaldags, hér er
fjarri sá leikja- og
tækniheimur sem börn
hrærast í nú um stund-
ir. Ungur lesandi á mínum vegum
var tiltakanlega sáttur við sögurn-
ar en bókin er merkt fyrir krakka
sem „þora“. Hún er aftur ekki
eftir höfunda sem „þora“ og vekur
stórar spurningar um
hvaða erindi höfundarn-
ir eiga við lesendur. Nú
er draugamenningin
ríkur hluti af lífi barna í
gegnum marga miðla og
á alltaf einhvers konar
erindi um einföld sið-
læg efni: tryggð, hug-
rekki, einurð. Margar
sögurnar bera flaustr-
inu merki, persónusköp-
un óskýr, söguþráður
víða reikull, málfar full
hátíðlegt og alveg laust
við það brotna og skotna
mál sem börn nú til dags tala. At
og aðrar sögur er miðlungsefni
sem sýnir að íslenskir höfundar á
barnaefni þurfa að taka sig veru-
lega á. Páll Baldvin Baldvinsson
At í plati
BÓKMENNTIR
At og aðrar sögur
eftir ýmsa
Mál og menning
★
Slakar og hugmyndadaufar sögur fyrir
börn.