Fréttablaðið - 07.12.2008, Blaðsíða 10

10 7. desember 2008 SUNNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson bih@markadurinn.is og Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is
ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf.
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
P
ersónukjör og einmenningskjördæmi virðist hávær
krafa í hinu nýja Íslandi. Núverandi stjórnmálakerfi
hafi brugðist, stjórnmálamennirnir og flokkarnir hafi
brugðist og því verði að leita nýrra leiða til að velja
stjórnmálafólk á hið háa Alþingi til að endurvekja traust
á stjórnmálamönnum.
Nú er það eflaust rétt að einhverra leiða þarf að leita til að endur-
vekja traust til löggjafar- og framkvæmdavaldsins í endurreistu
Íslandi. Það þarf nýja hugsun um ábyrgð meðal stjórnmálamanna
og samband þeirra við kjósendur. Stjórnmálamenn þurfa að muna
hvaðan vald þeirra kemur og í hvaða umboði þeir sitja. Persónu-
kjör og einmenningskjördæmi eru samt varla rétta leiðin í því.
Það virðist gleymast í þessari kröfu um endurnýjun stjórnmála-
umhverfisins að persónukjör er mjög ríkjandi hér á landi í gegn-
um prófkjörin. Flokkarnir bjóða upp á þessa leið til þess að velja
frambjóðendur á sína lista til að „auka lýðræðið“. Það þarf ekki að
líta lengra en aftur að Albert Guðmundssyni til að efast um að slík
persónukjör hafi alltaf jákvæð áhrif á lýðræðið.
Ekki nóg með að stjórnmálaflokkar hafi reynt að efla lýðræðið
með prófkjörum, heldur hefur það farið í aukana að prófkjörin séu
galopin. Allir mega kjósa í þeim prófkjörum, líka þeir sem ekki eru
í þeim flokki sem prófkjörið snýst um. Það má vissulega spyrja
hversu lýðræðislegt það er að allir geti haft slík áhrif á innra starf
stjórnmálaflokkanna.
Ef prófkjörin sjálf eru skoðuð hafa þau verið gagnrýnd hark-
a lega fyrir þann gífurlega kostnað sem þeim fylgir. Ef aðgang-
urinn að stjórnmálaþátttöku er of dýr getur stórum hópum verið
haldið frá Alþingi, vegna þess að þeir eru ekki nægjanlega tengdir
fjármagninu. Kostnaðurinn við persónukjör til þings væri engu
minni, sem er nokkuð sem gagnrýnendur núverandi kerfis ættu að
hafa í huga þegar það er jafnframt gagnrýnt að stjórnmálamenn
hafi verið of tengdir fjármagninu.
Annað sem gagnrýnendur núverandi kerfis ættu að hafa í huga
er að í sömu andrá og kvartað er undan skorti á lýðræði með fáum
röddum er ákall um einmenningskjördæmi. Eins og reynslan sýnir
leiða einmenningskjördæmi ekki til aukinnar fjölbreytni á þingi
heldur aukinnar fábreytni. Það þarf mun hærra hlutfall atkvæða
til að koma manni að; aðeins sá sem fær flest atkvæði eða yfir
helming atkvæða er kjörinn. Þetta þýðir að þröskuldurinn sem
þarf að yfirstíga til að komast á þing er hærri en nú er. Smærri
flokkar leggjast af. Það eru einmenningskjördæmi í Bandaríkj-
unum þar sem einungis tveir flokkar berjast raunverulega um
völdin. Einnig eru einmenningskjördæmi í Bretlandi þar sem þrír
flokkar berjast. Kerfið þýðir einnig að það er bara einn flokkur
sem fer með framkvæmdavaldið, ekki alltaf í krafti meirihluta
kjósenda þó hann hafi meirihluta þingmanna.
Hún mun eflaust lifa hugmyndin um endurskoðun stjórn-
málanna. En hugmyndir um frekari persónukjör og einmennings-
kjördæmi er ekki rétta leiðin. Við skulum frekar vanda valið.
Endurhugsun stjórnmálaumhverfisins.
Persónukjör er
ekki leiðin áfram
SVANBORG SIGMARSDÓTTIR SKRIFAR.
Rauðarárstíg 6
Sími: 567-7888
www.art2b.is
Verðdæmi: 70x70 cm 39.200.-
145x145 cm 86.000.-
Nýtt sölugallerý
Vönduð olíumálverk og listmunir eftir
íslenska og erlenda listamenn. Ljósmyndir
af málverkunum og stærðir má finna á
heimasíðu okkar art2b.is
Okkar maður á lista
Við Íslendingar erum ekki alveg hætt-
ir að skjóta erlendum mikilmennum
ref fyrir rass eins og við gerðum í
góðærinu þegar Björgólfur Thor var
í hópi ríkustu manna. Nú hefur til
dæmis Árni Mathiesen fjármálaráð-
herra komist í fyrsta sætið í netkosn-
ingu The Huffington Post um hver sé
versti bankamaður heimsins.
Hefur hann skotið ekki
ómerkari mönnum en
Alan Greenspan, fyrrver-
andi seðlabankastjóra
Bandaríkjanna, og Hank
Paulson, fjármálaráðherra
Bandaríkjanna, aftur fyrir
sig. Geri
aðrir
betur.
Íslenskt fyrir sjónir
Eflaust hafa margir Norðmenn
skemmt sér vel yfir þættinum um Jón
Ásgeir Jóhannesson en við Íslending-
ar höfum líklega ekki haft jafn gaman
af þegar hann var sýndur á RÚV nú
á fimmtudagskvöldið var. Efnahags-
brotadeildin okkar sem er rekin fyrir
brot af því sem Jón Ásgeir notaði til
sinnar varnar í Baugsmálinu kemur
þeim norsku eflaust spánskt fyrir
sjónir … en okkur íslenskt.
Þessi Lýður
Egill Helgason veltir síðan fyrir
sér á bloggi sínu öðru sem kann
að vera séríslenskt furðufyrirbæri
í viðskiptalífinu. Þar segir hann:
„Félagið Kvakk, sem er í eigu
bræðranna Lýðs og Ágústs
Guðmundssona, á í viðræðum við
Existu, þar sem Lýður Guðmundsson
er stjórnarformaður, um að Exista
kaupi Kvakk.“ Er nema von að hann
spyrji: „Hvernig fara svona viðræður
nákvæmlega fram? Bara svona hreint
fýsískt.“ Fór ekki Spaugstofan ofan í
þau mál fyrir stuttu
hvernig þetta
fer fram. Einn
leikara þurfti í
það atriði og
eitt gervi.
jse@frettabladid.is
Fyrir mánuði mætti ég í laugardagsmótmælin í fyrsta
sinn. Við gengum frá Hlemmi
niður á Austurvöll. Sturla
Jónsson fór fyrir göngunni á
vörubíl og Snorri Ásmundsson
hrópaði í gjallarhorn af palli
hans: „Vík burt ríkisstjórn! Vík
burt ríkisstjórn!“ Margir tóku
undir. En ekki allir. Þar á meðal
ég. Ég fann mig ekki í þessu
ákalli. Ekki þá. Mitt fólk var í
stjórn og stjórnin var í „björg-
unarstörfunum miðjum“. Maður
vildi gefa þeim séns. Á móti
reyndi ég að fá fólkið til að
hrópa: „Kjósa! Kjósa!“
Hálfum mánuði síðar var ég
kominn á sterkari skoðun;
afsagnir væru nauðsynlegar —
SÍ, FME, Björgvin, Árni — og
skrifaði grein um ábyrgð
Samfylkingar. Maður fann það í
kringum sig að fólk var orðið
óþreyjufullt. Síðan hefur afsagn-
arkrafan aðeins færst ofar í
bekkinn.
Alþjóðleg gjaldeyrsifífl
Því skelfingarástandið verður
sífellt skelfilegra. Davíð hélt
sjúklega ræðu undir meðvirku
aulaklappi á morgunverðarfundi
Viðskiptaráðs, þar sem seðla-
bankastjórinn tók vanhæfi sitt í
áður óþekktar hæðir og gerði
okkur endanlega að alþjóðlegum
gjaldeyrisfíflum. Síðar um
daginn var þingflokkur Samfó
kallaður til krísufundar. Maður
hélt að nú myndi eitthvað fara
að gerast. En nei. Áfram var
haldið í stjórn með Davíð
Oddssyni.
Tröllalánið frá AGS var á
leiðinni án sýnilegrar peninga-
stefnu eða framtíðarsýnar.
Gjaldeyrishöft fest í skjóli
þingnætur og krónan á leiðinni á
flot. Og allt undir stjórn
stjórnlausa mannsins í Seðla-
bankanum sem þó hefur engan
tíma til að sinna starfi sínu
vegna undirbúnings á endur-
komu í pólitík. Í þokkabót eru
þau fáu orð hans sem snerta
efnahagsmál fyrst og fremst
hugsuð til að koma höggi á
ríkisstjórnina. Undirmaður
lumbrar stöðugt á yfirmönnum
sínum sem eiga að stjórna
landinu en hafa ekki einu sinni
stjórn á einum manni. Útkoman
er stjórnleysi á örlagastundu í
sögu þjóðarinnar. Atkvæðið mitt
fellur enn í verði, á hraða sem
kominn er í 100 krónur á
sekúndu.
Tak ábyrgð þína og gakk
Og enn eykst fáránleikinn. Lánið
komið og krónan á flot, annar
hver maður á leið á hausinn og
fjórði hver á atvinnuleysisbæt-
ur, en samt snýst önnur hver
frétt um framboðsbrölt Davíðs.
Sérhver dagur hefst með von
um að Geir og Ingibjörg losi
okkur við hann og meðvirkjana
tvo. En allt kemur fyrir ekki.
Davíð á sjálfsagt eftir að mæta
á skjáinn á gamlárskvöld í sætið
hans Geirs áður en eitthvað
gerist. En jafnvel þá mun
forsætisráðherra segja: „Nei, ég
tek þetta ekkert til mín. Davíð
hefur auðvitað fullan rétt til að
ávarpa þjóðina ef hann telur sig
þurfa þess.“
Af þeim sem þekkja Geir
Haarde er hann talinn góður og
heiðarlegur maður, sem vandar
mjög verk sín. Meira þarf þó til
í starf forsætisráðherra. Geir
hefur á undanförnum vikum
sýnt að hann veldur ekki starfi
sínu. Áðvarðanafælnin sem hann
stærði sig af á liðnu sumri hefur
reynst okkur stórskaðleg. Hann
átti nokkra samúð í frumrústum
bankahrunsins en var fljótur að
ganga á þann litla forða. Á
frægum fundi í Háskólabíói birt-
ist okkur enn og aftur þreyttur
og pirraður maður sem gerði
ekki minnstu tilraun til að sýna
leiðtogahæfileika og mætti svo í
viðtal að fundi loknum í hlut-
verki smástráks með aulabrand-
ara. Eftir átta mótmælafundi í
röð á Austurvelli skynjar hann
ekki reiði þjóðarinnar og kall
tímans sem er: Tími þinn er
liðinn. Tak ábyrgð þína og gakk.
Flokkskrísa – þjóðarkrísa
„Ástandið er viðkvæmt. Við
þolum ekki kosningar. Við
þurfum styrka stjórn,“ segir
Geir skjálfhentur, með augun á
Davíð Oddssyni, skipar nefnd til
að kanna Evrópumálin og lofar
kosningum um þau, en aðeins í
eigin flokki. Sjálfstæðisflokkur-
inn þolir kosningar en þjóðin
ekki. Hann hefur tíma til að
sinna innanbúðarerjum þegar
hann á að einbeita sér að því að
koma landinu út úr erfiðleikum
sem hann ber höfuðábyrgð á.
Staðreyndin er hins vegar sú að
landið þolir ekki Sjálfstæðis-
flokkinn á tímum sem þessum.
Nú þarf styrka stjórn, annarra
en hans. Forsætisráðherra er
ekki einu sinni leiðtogi í eigin
flokki; hefur enn ekki tekið
afstöðu í Evrópuklemmunni.
Hann ætlar ekki að leiða
umræðuna heldur að láta hana
leiða sig. Af öllum þessum
sökum er ljóst að Sjálfstæðis-
flokkurinn er í engu standi til að
stjórna landinu. Við höfum ekki
tíma til að bíða eftir því að hann
ákveði sig. Og nú eru frétta-
tímarnir farnir að snúast um
gömul gemsasímtöl flokksfor-
ingjanna, hver sagði hvað og
hvað ekki. Við höfum engan tíma
fyrir flokkskrísu í miðri
þjóðarkrísu. Burt með bláa liðið.
Brennandi blokk
Ísland er brennandi blokk.
Íbúarnir eru fastir inni og góna
örvæntingarfullir út úr reykjar-
kófinu á slökkviliðið sem mætt
er með tvo bíla á staðinn, annan
merktan XD og hinn XS. Sá
síðarnefndi reynir að sprauta
vatni á bálið en fyrrnefndi
bíllinn logar sjálfur.
Við þurfum nýja stjórn strax.
Minnihlutastjórn XS, sem VG og
XB myndu verja vantrausti
fram að kosningum í vor, eða
hreinlega utanþingsstjórn.
Umfram allt STJÓRN.
Heiglunum hent
Við treystum ekki ráðherrunum.
Ekkert er gegnsætt, allt er loðið.
„Sama liðið situr í bönkunum.“
Stjórnin skipar rannsóknar-
nefnd til að rannsaka hlut sinn í
hruninu. Og nú er klíkukapp-
hlapið hafið um bestu bitana
eins og væntanlega „sala“ á
Mogganum sýnir best. Það fer
hrollur um mann. Hér hefur
ekkert breyst, nema það að
þjóðin treystir ekki þeim sem
stjórna. Einmitt þegar hún þarf
á því að halda.
Frænka mín seldi íbúðina sína
fyrir ári og lagði í sjóð til
elliára. Það fór allt á bálið.
Maður einn lenti í bílslysi og
lamaðist fyrir neðan mitti. Hann
fékk eingreiðslulífeyri frá
tryggingafélaginu og lagði í
sjóð. Það fór allt á bálið.
Foreldrar kunningja míns
misstu 20 milljónir af ævisparn-
aðinum í Glitnishruninu.
Þetta fólk stendur ekki á
Austurvelli á laugardögum. Það
situr heima og grætur. Hvað er
ein ráðherraafsögn á móti
slíkum hremmingum?
Og svo getur stjórnin ekki
einu sinni sýnt af sér þann
manndóm að afnema allan
eftirlaunaósómann heldur
aðeins hluta hans.
Kæra fólk. Hættið nú að hugsa
um eigin hag og gefið okkur
stjórn sem fólk treystir. Þó ekki
væri nema örlítið betur en þeirri
sem nú situr. Kæra Samfylking.
Við vitum að þú ert búin að
reyna. En nú er morgunljóst að
þú kemst ekki lengra með
ónýtum erjuflokki í helgreipum
hugsýki eins og heigulsháttar
annars. Nú skal heiglunum hent.
Brennandi brunabíll
HALLGRÍMUR HELGASON
Í DAG |
Geir hefur á undanförnum vik-
um sýnt að hann veldur ekki
starfi sínu. Áðvarðanafælnin
sem hann stærði sig af á liðnu
sumri hefur reynst okkur stór-
skaðleg í
Ástandið