Tíminn - 23.12.1944, Blaðsíða 7

T í M I N N
7
JÓNAS TRYGGVASON:
Hallar nú degi. Húmar af nótt.
Himinsins stjörnur vdka,
þœr breiða af hœðum silfursáld
á svellbláan vetrarklaka.
í hljóðlátri kvöldsins helgiró
minn hugur sem snöggvast dvelur
við Ijósgeisla þá hins liðna árs,
sem löngum dagsönnin felur.
Ég fagnaði vori, með bros á brá
— á braut var þá ís og klaki.
Ég hlustaði á lífsins Ijúfa klið
í lóunnar vœngjataki.
En sumarið leið og haustsins hrím
um hlíðina aftur vafðist,
því enginn dagur og engin nótt
á eilífðar vegferð táfðist.
Og enn eru komin jól á jörð,
hvert jarðarbarn hryggt að kœta.
Frá stjörnunni í austri bjarma ber,
er blóðstraumar moldu vœta.
Nú lœgir um stund hinn stríða harm,
er steðjar að lífsins blóma.
Um tregans sœrða og hrjáða heim
himneskar raddir óma.
Hún grípur minn hug, ’in helga nótt
og hér verð ég lítill drengur,
sem gleðst við öll horfnu gullin sín,
þótt geymi ’hann þau ekM lengur.
Mér finnst eins og tíminn standi í stað,
hans straumur hljóður og fjærri.
Ég horfi á liðinnar bernsku blóm,
þau brosa mér enn svo nœrri.
Hve indœlt það vœri, að vera barn
og vita ei af dagsins hörmum,
en fagna jólunum fölskvalaust
í friðsœlum móðurörmum.
Svo kom þú enn blessuð, kyrra nótt,
því kuldans og húmsins veldi
þú breytir um stund í bjartan heim,
með bjarma frá lífsins eldi.
söxuðu hana smátt, hrærðu saman við
hana örlitlu af méli og gerðu svo úr þessu
graut eðá brauð. Öll fiskbein • voru hirt
og hvers konar ruður grafnar upp, bæði í
fjörum og heima við bæina. Béinin voru
seydd, brudd með mjólk og etin. En þetta
var þó hvergi nærri hið versta. Að vísu
safnaði enginn ístru af slíku fæði, en
menn héldu þó lífinu, og það skipti mestu.
Aðrir grófu í sorphauga eftir gömlum skó-
bótum, sem þeir skófu og .átu. En það er
haft eftir manni einum, sem mundi þetta
ár, að hann hefði aldrei smakkað Ijúffeng-
ari mat og aldrei lofað guð jafn innilega
fyrir veittan málsverð, eins óg einhverju
sinni þarna um vorið, er hann steikti
skinnfatagarmana sína og át þá þurra.
Önnur sögn er um það, að á þessum tíma
hafi maður fundizt örendur austur við
Markarfljót. Hafði hann tekið bót frá skó
sínum og lagt sér til munns með svo mik-
illi áfergju, að bitinn stóð í honum og
kæfði hann.
Þeir, sem verst vbru settir, átu hálf-
skemmd hræ úti um hagann og jafnvel
hunda. _
Loks kom sumarið. — ísinn lónaði frá
landi og sólbráðín sleit göt á fannaþilj-
urnar. En þá var ægilegt um að litast á
landi hér. Fáeinar hálfreisa horskjátur
skjögruðu eftir rindunum, sém komnir voru
undan snjó, og allt í kring um bæina lágu
hálfúldin hræ af hrossum og sauðfé.
En úti á vegunum eru flokkar á för, fá-
mennir flokkar karla, kvenna og barna, 'og
hver ber sinn pinkil, hver sinn kross. Allir
eru gangandí og fara furðu hægt yfir, líkt
og horrollurnar. — Þar eru bændur, sem
lagt hafa land undir fót, til þess að kaupa
• sér gripi í stað þeirra, er fallið hafa. Aðrir
eru þar á leið til verstöðvanna í von um
skiprúm. Og loks er þar hinn athvarfs-
lausi múgur í óvissri leit að lífinu.
Enn er vor í lofti og gróðurinn grær. En
frá því í síðústu fardögum hafá fallið á
öllu landinu:
um 11,000 nautgripa eða meira en 50%
af þeim, sem voru,
um 190,000 sauðfjár eða rúm 80% af því,
sem fyrir var,
um 28,000 hrossa eða um 77% af því, sem
fyrir var.
Og loks hefir fólkinu fækkað um meira
en 4,000 manns.
Á Norðurlandi einu eru komin í auðn
315 býli, sem áður voru byggð ból.
Kfagnús Stephensen, sem kom heim frá
Kaupmannahöfn þetta sama vor, lýsir á-
standinu þannig: „Háværir kveinstafir
aumingjanna yfir kvölum'"'hungursins og
hin skeúfilega sjón, að sjá alls staðar tærð-
ar og aðframkomnar beinagrindur af
mönnum og skepnum, verður mér að eilífu
ógleymanlegt“.
Nú var liðið ár frá því, er eldarnir komu
upp, og síðustu glæður þeirra um það bil
að kólna út undir ísbreiðum Vatnajökuls,
en afleiðingunum var hvergi nærri lokið
enn, og raunar langt frá því, að séð væri
fyrir endann á neyð og hörmungum þessa
.hræðilega hallæris. '
En úti á vorblautum vegum landsins
vaxa flokkarnir, sem eigra vestur á leið,
hinir forsjárlausu flokkar, sem eigra vest-
ur á leið -r húmi sögunnar. Farir þeirra og
forlög renna mér fast til rifja. Og nú
skaltu, lesandi, nema staðar um stund
og virða fyrir þér þessa örmagna vesalinga,,
Það er íslendingar, eins og þú, afkomendur
• hinna fornu víkinga, eins og þú, ættingjar
þínir og ef til1 vill forfeður. — Svo lágt
hefir náttúra landsins sveigt hinn stinna
stofn, svo langt hefir einangrun, kúgun,
ís og jarðeldur leitt þetta fólk. — Þarna
eru heilar fjölákyldur á ferð, það sem lífs
er af þeim, líka lítil börn með andlit eins
og öldungar og magann strengdan aftur í
bak. Þau gráta ekki né æmta, þjáning
þeirra er svo óralöng. En þrátt fyrir allt
blika augu þeirra við yl og andblæ vors-
ins. Þar leiftrar líf lítillar þjóðar, sigurvon
þeirra og saga vor.
£