Tíminn - 23.12.1944, Blaðsíða 12

12 '
T í M I N N
Mikil ósköp! sagði hann og kinkaði kolli.
Mikil ósköp!
. Það er svo þægilegt í hitanum, ,sagði ég.
Alveg dæmalaust þægilegt, samþykkti
hann og hristist allur innvortis, meðan
hann grópaði fyrir þverslánni á sperru-
kjálkunum. Þú ætlar iíklega að verða mesti
skynsemdar piltur!
Ég tókst á loft og kunni mér ekki læti,
vék talinu óðar að stórbyggingunum tveim-
ur, hlöðunni og fjósinu, tvísteig rígmont-
inn við hlið hans og ræddi fram og aftur
um smíðarnar, eins og ég væri að springa
af þekkingu og lærdómi. Ég leyfði mér
að varpa fram ýmsum tillögum og láta
skoðanir mínar óspart í ljós, — það væri
kannski heppilegra að hafa þetta öðruvísi
og hitt hinsegin, reka naglann á ská, beita
sporjárninu svona, grópa dýpra og halda
fastar á hamrinum. Friðmundur Engiljón
hlustaði þolinmóður á rausið í mér drykk-
langa stund, en kveikti síðan. í pípunni
sinni, tottaði hana dræmt og brostl hæðn-
islega. Það var í fyrsta og síðasta skipti,
sem hann brosti hæðnislega að orðum mín-
um. Ég vogaði mér líka aldrei framar að
leiðbeina honum við smíðarnar.
Hér fljótum vér eplin, sagði hann skríkj-
andi. Skelfing getur moldin rokið í logninu!
Ég steinþagnaði og þorði ekki að yrða
á hann, fyrr en sólskinið hafði útmáð síð-
ustu skýin á himninum og loftið fyllzt
sterkri angan frá þornandi flekkjum á
túninu. Ég skrapp inn í bæinn eftir sýru-
blöndu og horfði ódjarflega á Friðmund
Engiljón, meðan hann tæmdi -spilkomuna
og saug vætuna úr skegginu. Nei, hlutskipti
mitt var sannarlega ekki öfundsvert. Hér
stóð ég, sneyptur og lítilsigldur, kom ekki
upp nokkru orði og hafði engin tök á að
hefjast til einhverra mannvirðinga í lífinu.
Mig langaði til að verða mikill maður á
skjótan, leyndardómsfullan hátt, helzt til-
tölulega auðveldan, verða gáfaður, hygg-
inn og lærður, láta verkin tala og baða
mig í hrósi og aðdáun. En ég kom ekki
auga á nein úrræði til að fullnægja þessari
óstálpuðu þrá. Sumarið stóð í fullu skrúði:
punturinn veifaöi loðnum öxum, klófífan
þyrptist saman í mýrinni, hvít eins og
nýþvegin ull, fólkið kepptist við heyskap-
inn, Friðmundur Engiljón kepptist við
smíðarnar, en ég var bara liðléttingur og
væskill, enginn bógur til neins og gat í
hæsta lagi gert mig hlægilegan með grobbi
og raupi. Guð hafði jafnvel neitað mér
um almennilegan skalla.
Hver þremillinn skyldi hafa orðið af
tommustokknum mínum? tautaði Frið-
mundur Engiljón og snerist í marga hringi,
eins og hann vissi ekki sitt rjúkandi ráð.
Nú hefir hvolpskömmin þotið með hann
eitthvað út í buskann!
Nei, sagði ég fljótmæltur. Hann liggur
hérna beint fyrir framan' þig.
Það var afbragð, sagði hann. Þakka þér
kærlega fyrir. Þú hefir augun á réttum
stað, drengur minn, — ja, hérna: fyrr má
nú vera eftirtektin! Ekki veit ég, hvernig
ég gæti braskazt áfram, ef þú værir ekki
hjá mér!
#Ég lifnaði allur við og notaði tækifærið
til að segja honum, að ég ætti að fara í
skóla næsta vetur, ég ætti að læra margar
bækur í skólanum og hefði vitanlega á-
kveðið að verða efstur á prófinu.
Þetta líkar mér að heyra, -sagði hann
ánægður og sveiflaði tommustokknum eins
og skylmingamaður. Þann er gott að fræða,
sem sjálfur vill læra. En áttu nokkrar
bækur?
Ég á kverið og bibiíusögurnar.
Engar fleiri?
Jú, landafræðina, sagði ég.
Það var bót í máli, sagði hann. Veiztu,
hvað álfurnar eru margar í heiminum?
Fimm, svaraði ég óviss og flýtti mér að
bæ,ta við: Það eru myndir af pýramídum
í landafræðinni minni.
Þetta grunaði mig, sagði hann og leitaði
að blýantsstubb í vösum sínum, strikaði
á plankann og fór að saga.
Mér virtist hann búa yfir einhverju-
merkilegu, svo að ég spurði hikandi: Hef-
urðu nokkurntíma byggt pýramída?
Hann hætti að saga eitt andartak, drap
tittlinga framan í mig og geislaði af kátínu
í augunum: Það skyldi nú ekki lukka til,
drengur minn! sagði hann og hló upphátt,
aldrei þessu vant. Hver veit nema þú eigir
kollgátuna!
Er það ekki mikill vandi? spurði ég upp-
veðraður og brann í skinninu af forvitni.
Mikill vandi? endurtók hann og hélt
áfram að saga. Sumir vilja meina, að það
sé meiri vandi en allt annað. En mér hefir
aldrei fundizt það neinn vandi, ekki minnsti
vandi. Og þó er ekki heiglum hent að byggja
pýramída, ljúfurinn minn! Sem betur fer!
Hefurðu byggt stóra? spurði ég áfjáður
og færði mig nær honum.
Stóra og smáa, svaraði hann íbygginn.
En gallinn var bara sá, að þeir vildu hrynja
alltof fljótt.
Ég man ekki greinilega, hvernig það at-
vikaðist, en eftir skamma stund vorum
við farnir að ráðgera að byggja pýramída
í sameiningu, þegar Friðmundur E/igiljón
hefði lagt síðustu hönd á hlöðuna og fjósið!
Mig minnir, að ég hafi átt uppástunguna,
enda fannst mér tilvalið að reisa hann á
túnflötinni, þar sem ég hafði stundum
farið í eltingaleik við sjálfan mig eða
fyrstu .snjókornin á haustin. Við ákváðum
strax, að pýramidinn okkar skyldi bera af
öllum öðrum pýramídum og öllum öðrum
byggingum í sýslunni, — hann átti að
gnæfa við himin, blár og gylltur, topp-
mjór eins og nálaroddur, hvasseggjaður
og tígulegur. En hitt sá ég við nánari at-
hugun, að okkur vantaði bæði efni og fjár-
muni til að geta risið undir slíku stórvirki.
Og ég óttaðist hálft i hvoru, að þetta myndi
allt fara út um þúfur.
En Friðmundur Engiljón var á annarri
skoðun. Hann sagaði af kappi, glýrinn á
svip og brosleitur, eins og honum yrði ekki
skotaskuld að ráða fram úr þvílíkum smá-
munum. Efni, sagði hánn. drýgindalega,
það er alltaf hægt að fá efni í pýramída.
Hvernig? spurði ég.
Láttu mig um það, sagði hann. Ég er
eldri en tvævetur, ljúfurinn minn. En þú
mátt ekki minnast á þetta við nokkurn
lifandi mann! Viltu lofa mér því?
Já, hvíslaði ég hátíðlega. •
Það er bara okkar á milli, sagði hann.
Þú skilur!
Bara okkar á milli, át ég upp eftir hon-
oum og snerist kringum hann hálfu stima-
mýkri en áður. Svona skyndilega hafði ég
komizt til mannviýðinga í lífinu. Svona
skyndilega hafði hamingjan tekið mig í
fang sér. Ég var orðinn félagi og trúnaðar-
vinur Friðmundar Engiljóns: ■ við áttum
sameiginlegt leyndatmál, við höfðum af-
ráðið að byggja pýramída fyrir haustið.
Ég mun aldrei gleyma, hvernig þetta
sumar leið. Það leið eins og eftirvæntingar-
fullur draumur, sem lifir áfram í brjóst-
inu, löngu eftir að maður er vaknaður.
Það ók gegnum heiðríkjuna, milt og tindr-
andi, en smám saman skiptu grösin um
lit og klófífan leyfði vindinum að feykja
ullinni sinni, mjúkri og hvítri. Loks blómstr-
aði kartöflugrasið, kvöldin urðu dökk og
kyrrlát, en gulrautt tungl og daufleiftrandi
stjörnur vitjuðU festingarinnar á ný. Ég
fylltist óróa og kvíða, dreymdi pýramíd-
ann á hverri nóttu og óttaðist mest af
öllu, að okkur ynnist ekki tími til að reisa
hann, áður en veturinn gengi í garð. Stund-
um tók ég landafræðina, þegar fólkið grúfcíi
sig yfir matinn, fletti upp Egyptalaridi og
starði eins og dáleiddur á myndina af hin-
um fornu mannvirkjum, sem minntu í
senn á galdur og vísindi. Ég ympraði á því
hvað eftir annað við Friðmund Engiljón,
hvenær hann teldi mál til komið að hefj-
ast handa, en hann sló jafnan út í aðra
sálma og sagði mér að vera þolinmóöur,
þangað til hlöðunni og fjósinu væri lokið,
— bíðendur eiga byr, drengur minn, bráðir
andróða. Síðan bætti hann við: Nú eru
sperrurnar komnar í lag, grindin í snilld-
arstandi og langböndin leggjast hérna eins
og sveskjur, ef þú vildir bara gera svo vel
að rétta mér naglapakkann þarna, — nei,
ekki þennan, heldur hinn! Ég rétti honum
naglapakkann og hlustaði þegjandi á ham-
arshöggin, snör og ákveðin. Það var auð-
séð, að Friðmundur Engiljón hafði fullan
hug á að hraða smíðinni af fremsta megni:
Hann reif sig upp á morgnana fyrir allar
aldir, hamaðist við vinnuna fram í skyggju
og gaf sér ekki tíma til að ræða við mig
um himin og heim, nema kannski endrum
■ og sinnum, þegar hann þurfti nauðsynlega
að snúa upp á yfirskeggið. Og þó fannst
mér ekkert ganga! Það voru komnar fimm
lanir í heygarðinn, fimm risavaxnar lanir,
sem fóstri minn ætlaði að'róta inn í hlöð-
una, jafnskjótt og hún væri fullbúin; mýr-
in færði sig æ lengra frá grænkunni í
áttina til-sölnandi lita; mjaðarjurtin glat-
aði angan; roðinn yfirgaf fjalldalafífil og
engjarós; .ég gekk þess ekki dulinn, að
haustið lá í leyni bak við skýin í vestrinu.
Og ennþá höfðum við ekki snert á pýra-
mídanum, jafnvel ekki mælt fyrir honum
eða vikið einu orði að efni og áhöldum.
Það var allt að komast í eindaga.
En loksins hafði Friðmundur Engiljón
rekið smiðshöggið á hlöðuna og fjósið.
Hvílik hlaða! Hvílíkt fjós! Hann reykti
líka hverja pípuna á eftir annarri og púaði
bláum mekkjum út í hrímkalt morgunsárið,
kittaði gluggann vandlega og spurði hýr-
eygður, hvort ég hlakkaði ekki til réttanna,
nú væri réttardagurinn á morgun.
Jú-jú, svaraði ég seinmæltur og horfði
til skiptis á spaðann í höndum hans og
hálffallið kartöflugrasið í garðinum. Frið-
mundur, sagði ég lágt, — hvenær eigum ,
við að byrja pýramídanum?
Kemurðu enn með bannsettan pýramíd-
ann! skríkti hann fjörlega og hristist af
innibyrgðum hlátri. Tja, það er náttúrlega
bezt að byrja strax á morgun.
Strax á morgun? sagði ég efablandinn.
Við eigum ekkert efni.
Vitleysa, sagði hann og benti á fjallið.
Við tökum bara björgin þarna upp frá!
Grjótið? hváði ég forviða. Áttu við grjót-
ið?
Auðvitað, sagði hann. Auðvitað á ég við
grjótið. Það eru engir gluggar á pýramíd-
um? drengur minn, engir gluggar!
Mér leizt ekki á blikuna. Ég þóttist geta
séð í hendi mér, að við yrðum seint búnir
að rífa björgin úr fjallinu og flytja þau
heim á túnflötina, auk heldur höggva þau
til og fella þau saman í pýramída. Ég hristi
snoðinn kollinn vantrúaður^og klóraði mér
bak við eyrað, fékk einkennileg þrengsli
fyrir brjóstið og leið illa.
Friðmundur Engiljón var einnig djúpt
hugsi. Sjaldan er flan til fagnaðar, sagði