Réttur - 01.01.1964, Blaðsíða 18

J. DRABKÍNA :
John Reed
„Hinir dánu geymast
ungir í minningunni.“
[John Reed var einn mesti blaðamaður og baráttumaður, sem
Bandaríkin hafa eignast. Hann var af háborgaralegum ættum.
Hann var hámenntaður maður, útstkrifaffur úr Harvard-háskóla,
þessari liáborg „snobbismans" og afturhaldsins í Bandaríkjun-
um, sem Emerson hellti liáði sínu yfir 1861 og Upton Sinclair
úthúðaffi 1922. Þá sagSi Upton Sinclair þessi orð: „Eftir 100
ár verSur Ifarvard-háskólinn stoltur af Jolm Reed, en nú, þegar
háskólayfirvöldin hældu sér af afturhaldi sínu og þjóSrembingi,
kváffu alla útskrifaSa frá sér vera 100% Ameríkana, — bættu
þau við þrem orffum, sem verSa þeim eilíflega til skammar -—
„nema John Reed“. — Bók John Reeds „Ten days that shook
the world“ ((Tíu dagar, sem skelfdu heiminn") er einhver fræg-
asta frásagnabók, sem skrifuff hefur veriff. Og John Reed varS
einn bezti bardagamaffur bandarískrar verklýSshreyfingar þann
alltof skamma tíma, sem hún naut hans.]
Það er eríitt að hugsa sér John Reed eins og hann myndi vera
nú — hálf áttræður. Nærri hálf öld er liðin síðan hann gekk ungur,
kátur og bjarteygur um götur Pétursborgar í byltingunni. Hvar-
vetna brá honum fyrir — í Smolni, aðalbækistöðvum Október-
byltingarinnar, sem alltaf voru krökar af fólki; hjá bráðabirgða-
stjórninni í Mariinskihöll; á verkamannafundum í Obukhov-verk-
smiðjunni; í bústað olíukóngsins Lianzovs — liins „rússneska
Rockefellers“; við varðelda rauðliðanna og í hinu gulli glitrandi
og uppljómaða Alexandrinskí-leikhúsi, þar sem ungir kadettar stóðu
vörð við auða keisarastúkuna, að gömlum sið.
John skrifaði hjá sér allt, sem hann heyrði og sá. Yasar hans