Réttur - 01.10.1981, Blaðsíða 5

150 ára minning:
Steingrímur Thorsteinsson
hugsjóna- og þjóðfrelsisskáldið
Sósíalisminn á íslandi, verklýðshreyfing hans og flokkur, geta litið með stolti til baka, er þau
fyrir 30 árum sigruðust á kúgunartilraunum afturhaldsins og afnámu örbirgðina á íslandi, — og
hafa síðan í 30 ár staðið í vörn og sókn til að festa í sessi þann sigur, er verkalýðurinn vann
1942—44.
Sósíalistisk verklýðshreyfing íslands þarf líka að líta með stolti og stórhug til framtíðarinnar,
ala hjá sér þá djörfung og sigurvissu, að hún megi leiða þjóðina til framtíðarlands manngildis-
ins, jafnaðarins og þjóðfrelsisins.
En sósíalístisk hreyfing á íslandi þarf einnig öðruhvoru að líta til baka á sögu vors lands, til
þess að minnast með hlýju, virðingu og þakklæti þeirra, sem barist hafa forðum — undir miklu
erfiðari kringumstæðum en við nú, — gegn afturhaldi og yfirstétt landsins, en fyrir frelsi þess og
íbúa þess, fyrir hugsjónum, sem eru skyldari okkar en flesta grunar, þótt engir möguleikar væru
þá á framkvæmd þeirra.
Steingrímur Thorsteinsson skáld er einn þessara manna.
I. Þjóðfrelsisskáldið róttæka
Steingrímur Thorsteinsson (1831 —1913)
er vafalaust í augum fjölmargra íslendinga í
dag fyrst og fremst rómantíska tilfinninga-
skáldið, sem orti hin brennandi kvæði um
ástina, náttúruna, mannlífið almennt, sem
enn ylja mönnum um hjartaræturnar, enda
sungin inn í sál þjóðarinnar.
En einmitt þetta rómantíska skáld var um
leið eitt róttækasta þjóðfrelsisskáldið, sem
við höfum átt. Það eru tvær hliðar á róman-
tíkinni, henni hafa tilheyrt bæði þau skáld,
er skarpast deildu á nútímann og sungu um
draumsýn framtíðarinnar, sem og hin, sem
hurfu aftur í forna tíð, gerðu hana glæsilega
til þess að gleyma aumri tilvist samtímans.
Steingrímur var ekki aðeins fylgismaður,
félagi og aðdáandi Jóns Sigurðssonar í sjálf-
stæðisbaráttunni, heldur orti hann og fjölda
ættjarðar- og baráttu-kvæða, sem forðum,
er hörð var baráttan við danska valdið, voru
á hvers manns vörum og sungin við raust.
Steingrímur var ásamt fleiri ágætum
mönnumn einn af stofnendum ,,Atgeirsins”,
þeirra leynisamtaka, sem átti að halda uppi
vörn og sókn fyrir málstað íslendinga erlend-
is og afla þeim málstað fylgis meðal áhrifa-
ríkra útlendinga. Mun ,,Atgeirinn” hafa
verið stofnaður 1870 eða 1871. (Sjá nánar
um hann í grein Runólfs Björnssonar í
181