Réttur - 01.04.1984, Blaðsíða 44

ósköpunum allur þessi almenni og gífur-
legi friöarvilji fái áorkaö öðru eins hern-
aðarbákni og því sem umlykur okkur á
láði, í lofti, í legi, og ógnar sérhverju
formi lífs á þessari jörð?
Svarið við þeirri spurningu felst e.t.v. í
því, hvern skilning menn leggja í orð eins
og stríð og friður, og hverja meiningu
menn leggja við þau orð.
Og þetta á ekki einunig við um orð
þeirra stórveldahöfðingjanna, — að feng-
inni reynslu þykjumst við þess fullviss að
þegar þeir segi friður meini þeir stríð, og
þegar þeir segi stríð meini þeir peninga.
Málhelti af þeim toga köllum við pólitík
og álítum óforbetranlega. En við, sem
ræðum friðarmál yfir kaffibollanum í eld-
húsinu heima og eftirlátum höfðingjunum
að ákveða hvort okkur endist aldur til að
ljúka úr bollanum, — hvað meinum við
með þessum orðum?
Þegar við tölum um stríð er það oftast
gereyðingarstyrjöld, kjarnorkustríð, sem
við höfum í huga, og þarf víst ekki mikið
hugmyndaflug til að standa ógn af því
fyrirbæri og verða því andstæður. Kjarn-
orkusprengja er líka óþægilegt orð, sem
hefir aðeins eina merkingu og óbreytan-
lega.
Afturámóti er t.d. varnaraðgerðir ákaf-
lega þjálft og treygjanlegt orð, orð, sem
hægt er að brúka yfir aðskiljanlegustu
hluti, allt frá útrýmingarstyrjöid í Asíu til
herstöðvar á Miðnesheiði ellegar ratsjár-
stöðvar í friðsælu, íslensku umhverfi,
svosem einsog á Langanesi. Eða á hverj-
um þeim bletti öðrum, sem herforingjun-
um þóknast að leggja undir óþreytandi
varnarstarf sitt, og ekki er byggður mönn-
um, sem virða jörð sína.
Og styrjaldarógnin sýnir okkur andlit
sitt í fleiri myndum, sem einnig virðast
sakleysislegar við fyrsta tillit.
Orð einsog vernd, aðstoð, bandalag,
samstarf, — hafa fengið nýjan og ugg-
vænlegan hljóm á því andartaki er fulltrúi
hernaðarstórveldis ber þau sér í munn.
Mannkynssagan er eitt samfellt dæmi
þarum. Þó eru þeir margir, sem enn í dag
kjósa að loka eyrunum fyrir váboða slíkra
orða, og bregðast ókvæða við annarri
skýringu en þeirri sem orðabókin geymir.
Og þegar búið er að loka eyrunum fyrir
hinu iila er auðvelt að loka augunum líka
og vita uppfrá því ekkert illt. Úrþví er
leikur einn að trúa því að lítilli eyju nyrst
í sæ sé best borgið í hörðum heimi með
því að gerast vopnabúr eins stórveldis og
skotmark annars. Þeir orðskýrendur, sem
fúslega samþykktu að boðorðið „Þú skalt
ekki mann deyða“ væri eitt og hið sama
og lagagreinin „þú skalt ekki morð
fremja“ samþykkja jafn auðveldlega
nauðsyn þess að drepa meðbræður sína í
varnarskyni, og þeir spyrja ekki óþægi-
legra spurninga einsog þeirrar, hvað verið
sé að verja. Enda, ef þeir spyrðu, væri
víst vandalítið að fletta upp í orðabók
hermangaranna til að finna svar við hæfi.
En, — þegar skyggnst er að baki orð-
anna er merkingin ein, og aðeins ein.
Og við skulum hafa það hugfast að á
þessari stundu, meðan við stöndum hér á
okkar friðsæla bletti fjarri ógn og ofbeldi,
fremja stríðsherrarnir varnaraðgerðir sín-
ar í nafni frelsis, — og friðar.
I nafni frelsis og friðar er fólk pyntað,
ofsótt og drepið, og öll heimsins kjarn-
orkuvá er ekki vitund skelfilegri en byssu-
kúlan eða handsprengjan, sem á þessari
stundu drap bróður okkar í E1 Salvador,
í Afganistan, í Bólivíu.
Yið skulum líka hafa það hugfast, að
hvað leitt sem okkur þykir að hann var
drepinn, hvað mikinn friðarvilja sem við
geymum í hjörtum okkar, þá gagnar það
108