Réttur - 01.08.1987, Side 28

tilraunir til að ná fram friðsamlegum
samningum við atvinnurekendur og ríkis-
stjórn reyndust árangurslausar. Hófst þá
hinn frægi skæruhernaður. Verkamenn
gerðu með sér hópsamtök á vinnustöðum
og tókst víða að ná fram kauphækkunum.
í júnímánuði lagðist öll vinna niður hjá
Eimskip. Atvinnurekendur reyndu að ná
sér niðri á Dagsbrún fyrir ólögleg verkföll
en það tókst þeim ekki. Vinnuveitenda-
félagið gaf út „svartan lista“ yfir 300
verkamenn hjá Eimskip og setti þá í
verkbann, en það kom þeim ekki að
gagni, verkamennirnir sigruðu og Eim-
skip varð að ganga að kröfum þeirra.
Þannig voru þrælalögin brotin niður og
voru á miðju sumri orðin að ónýtu papp-
írsplaggi og var það viðurkennt af ríkis-
stjórninni. Formlega voru þau numin úr
gildi 1. september.
22. ágúst var nýr samningur undirritað-
ur af stjórn Dagsbrúnar og vinnuveit-
endafélaginu. Pá styttist vinnudagurinn
úr tíu tímum í 8 stundir, frá kl. 8-17,
grunnkaup hækkaði úr kr. 1,45 í kr. 2,10,
eftirvinnukaupið frá kl. 17-20 var þá í
fyrsta sinn ákveðið 50% hærra en dag-
vinnukaup, nætur- og helgidagakaup
100% hærra. Ýms vinna sem áður var á
almennu kaupi var færð undir hærri taxta,
kr. 2,75 á klst. Nokkru síðar setti stjórn
Dagsbrúnar taxta fyrir fagvinnu kr. 2,90.
í samningunum var verkamönnum tryggt
12 daga orlof á ári og orlofsfé ákveðið
4%. Það varð að lögum árið eftir. Mörg
önnur nýmæli voru í samningnum.
Með þessum samningum 1942 var
stærsta áfanga náð í kjarabaráttunni í
allri sögu Dagsbrúnar. Traust verka-
manna á samtökunum óx. Dagsbrún náði
aftur reisn sinni eftir undanfarin niður-
lægingarár, og skipaði sér í fylkingar-
brjóst verkalýðshreyfingarinnar. Og bar-
áttan hélt áfram. Sigurður Einarsson
skáld orti:
I þrælsins nöldur og öreigans
magnlausa mál,
færðist máttur og ægikyngi af nýjum
toga.
I ársbyrjun 1944 sagði Dagsbrún upp
samningum og voru þá aðalrök félagsins
fyrir uppsögninni að vísitalan sýndi ekki
rétta mynd dýrtíðarinnar, uppsögnin var
samþykkt með 1308 atkvæðum gegn 188.
Pá var sáttanefnd skipuð með sáttasemj-
ara þar sem samningar tókust ekki.
Verkfall var boðað 22. febr. Samningar
tókust að kvöldi þess 21. og voru einróma
samþykktir á félagsfundi daginn eftir.
Lágmarks grunnkaup hækkaði um 16,6%
og nætur- og helgidagavinna í samræmi
við það, margir hópar færðust undir hærri
taxta. í ágúst og september kom til verk-
falls hjá olíufélögunum. Sú deila varð
mjög hörð og var mjög til þess reynt að
knésetja Dagsbrún. Eftir 37 daga verkfall
lauk deilunni með fullum sigri Dagsbrúnar.
1946 dagana 19. og 20. janúar var með
allsherjaratkvæðagreiðslu samþykkt að
segja upp samningum með 1298 atkv.
gegn 388. Aðaláhersla var lögð á aukinn
kaupmátt launa. Samningsumleitanir báru
ekki árangur og kom því til verkfalls 22.
febr. og var það víðtækasta og fjölmenn-
asta verkfall sem háð hafði verið fram að
þeim tíma og samheldni verkamanna
mjög góð. Verkfallið stóð í 8 daga, þá
tókust samningar með milligöngu sátta-
semjara og voru samþykktir á félapsfundi
1. mars með öllum atkvæðum. A þeim
fundi voru 1120 félagsmenn. Grunnkaup
hækkaði um 15 aura. Þá var fagvinnutaxti
fyrst tekinn inn í samninga.
140