Réttur - 01.08.1989, Blaðsíða 28

klofningar í ólíkar stéttir og þar með til
andstæðna ráðastéttar og kúgaðra stétta.
Hagsmunir ráðastéttarinnar urðu þannig
hreyfiafl framleiðslunnar, þar eð l'rarn-
leiðslan einskorðaðist ekki lengur við það
að leggja til brýnustu lífsþurftir hins kúg-
aða fólks. Þetta hefur náð hámarki í kap-
ítalíska framleiðsluhættinum sem ríkir nú
í Vestur Evrópu. Hinir einstöku kapítal-
istar, sem ríkja yfir framleiðslu og vöru-
skiptum, geta aðeins fengist um skjót-
fengnasta árangur athafna sinna. Og
raunar hverfa þessi nytsömu áhrif, að svo
miklu leyti sem afurðin er nytsöm, ræki-
lega í skuggann og eini hvatinn verður
gróðinn af sölunni.
•
Hinn klassíska þjóðhagfræði, félagsvís-
indi borgarastéttarinnar, tekur yfirleitt
aðeins til athugunar þær félagslegu af-
leiðingar af athöfnum manna á sviði
framleiðslu og vöruskipta sem eru í raun
fyrirhugaðar. Þetta samsvarar fyllilega
því félagsskipulagi sem hún tjáir fræði-
lega. Þar eð einstakir kapítalistar fást við
framleiðslu og vöruskipti til að afla skjót-
fengins gróða, þá verður fyrst að taka cin-
vörðungu nálægustu og skjótustu af-
leiðingarnar til athugunar. Svo lengi sem
hinum einstaka framleiðanda ellegar
kaupsýslumanni tekst að selja vöru sem
hann hefur framleitt eða kcypt með þeim
vanalega hagnaöi sem hann ásælist, er
hann ánægður og lætur sig engu varða
hvað síðan verður um vöruna og kaup-
endur hcnnar. Sama á við um náttúruleg-
ar afleiöingar sömu athafna. Hverju
skipti það spænsku plantekrumennina á
Kúbu scm brenndu skóga upp til fjaila til
þess að nota öskuna sem áburð fyrir cinn
árgang af hinum afar gróðavænlegu kaffi-
trjám — hverju skipti það þá aö hitabeltis-
úrhellið sem sigldi í kjölfarið skolaði burt
óvernduðum efstu jarðlögunum og skildi
ekkert eftir nema nakið grjótið! Núverandi
framleiðsluháttur fæst yfirleitt aðeins um
fyrstu, áþreifanlegustu afleiðingarnar,
hvort sem er í náttúrunni eða þjóðfélag-
inu; síðan kemur hissan út af því að fjar-
lægari afleiðingarnar reynast allt aðrar og
mestanpart þveröfugar við hinar að eðli;
hissan yfir því að jafnvægi framboðs og
eftirspurnar snarsnýst í algjöra andstæðu
sína, eins og sést af hverri tíuárahringrás
— jafnvel Þýskaland hefur fengið lítils
háttar smjörþef af því í „hruninu“;7 og
sérreignarréttur byggöur á manns eigin
vinnu hlýtur af nauðsyn að þróast yfir í
arðrán á verkamönnum, á meðan heildar-
auðurinn safnast æ frekar fyrir í höndum
þeirra sem ekki vinna; ...
(Hér lýkur handriti Engels).
SKÝRINGAR:
1 Marx/Engels: Collected Works, 5. bindi, Pro-
gress Publishcrs, Moskvu 1976, bls. 31.
2 S.J. Gould: Evcr Since Dawin, Norton & Co.
1977.
3 C. Conner: Evolution versus Creationism, Path-
findcr, New York 1981, bls. 43.
4 Shr. bréf Engels til Marx 30. maí 1873, birt í
Marx/Engels: Selected Correspondence, Pro-
gress Publishers, Moskvu 1975, bls. 264-65.
5 Marx/Engels: Úrvalsrit I, Heimskringla, Reykja-
vík 1968, bls. 312, 323.
6 Sérfræðingur á þessu sviði, Sir William
Thomson, hcfur reiknað það út að litlu meir en
hundrað milljón ár eru liðin síðan jörðin kólnaði
nóg til að dýr og jurtir gætu þrifist. (Aths.
Engels).
7 Engels vísar hér til efnahagskreppunnar 1873. I
Pýskalandi byrjaði kreppan á „hruninu mikla" í
maí 1873, foiboða kreppu sem stóð fram undir
lok áratugarins.