Morgunblaðið - 06.02.2006, Page 20

N
ýtt frumvarp Guðna Ágústs-
sonar landbúnaðarráðherra
um lax- og silungsveiði hefur
undanfarið verið til umfjöll-
unar í þingflokkum stjórn-
arflokkanna. Að sögn Hjálmars Árnasonar,
formanns þingflokks framsóknarmanna,
hefur framlagning málsins verið heimiluð í
þingflokknum en með alls kyns fyrirvörum,
ekki síst hvað varðar netalagnir. „Athuga-
semdirnar ganga í ýmsar áttir,“ segir
Hjálmar. „Það er jákvætt fyrir stangveiðina
að hvað varðar netaveiði í sjó verður bannað
að veiða nær ósi en tvo kílómetra, í stað 500
metra nú. Sumir eru ósáttir við það. Svo eru
enn þá inni ákvæðin um netalagnir í
straumvatni. Þar eru ýmsir með fyrirvara.“
Að undanförnu hefur krafan um að neta-
lagnir í straumvatni verði bannaðar orðið sí-
fellt háværari. Eftir að hagsmunaaðilar
sömdu um upptöku neta í Hvítá í Borgar-
firði fyrir nokkrum árum, hefur netaveiði
einkum verið stunduð í sunnlenskum jökul-
ám; Þjórsá og Ölfusá-Hvítá, en mest hefur
verið deilt um veiðarnar á síðarnefnda
vatnasvæðinu. Um Ölfusá-Hvítá ganga lax-
ar á leið í bergvatnsárnar Sogið og Stóru-
Laxá, og enn fremur Brúará og Tungufljót,
þar sem unnið er að uppbyggingu í laxa-
rækt. Einhver hluti laxastofnsins hrygnir
einnig í jökulvatninu, að talið er. Áætlað er
að netin taki tvö- til þrefalt magn þess lax
sem veiðist á stöng á svæðinu, en netaveið-
arnar gefa margfalt minna af sér, til veiði-
manna og samfélagsins. Samkvæmt skýrslu
Atvinnuþróunar Suðurlands, um efnahags-
legan ávinning af annars vegar stangveiði
og hins vegar netaveiði á svæðinu, kemur
fram að tífalda megi arðsemi af laxveiði á
svæðinu með upptöku netanna.
Í viðtali við Bændablaðið útilokaði Guðni
Ágústsson lög sem bönnuðu netaveiði. „Ég
held að komi aldrei til að Alþingi banni al-
farið netalagnir í straumvatni. Slíkt myndi
snerta ákvæði stjórnarskárinnar, svo sem
eignarréttarákvæði hennar og í einhverjum
tilvikum atvinnuréttarákvæðið líka. Laga-
setning um bann gæti bakað ríkinu miklar
bótakröfur frá fjölda aðila,“ sagði Guðni.
Gunnar Örn Örlygsson, þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, hefur barist fyrir því að
netin verði tekin upp og telur hann að ný lög
eigi að innleiða veiðifærastýringu; þ.e. að
banna eigi netin en bændur geti veitt á
stöng í staðinn, en bætur þurfi þó að koma
til. Í þingflokki Sjálfstæðisflokksins mun
vera talsverður stuðningur við þær hug-
myndir.
„Ég hef heimildir fyrir því að það sé fyr-
irætlun landbúnaðarráðherra að breyta
ekki með nokkrum hætti þeim kafla laganna
sem snýr að veiðiaðferðum,“ segir Gunnar.
„Mér þykir það mjög miður því ég er á
þeirri skoðun að það eigi að banna netaveið-
ar í íslensku straumvatni og tryggja með því
vöxt og viðgang ferðaþjónustunnar. Um leið
þarf að greiða bændum sem verða fyrir
tekjutapi viðhlítandi bætur.“
Hagnsmunamál fyrir
byggðir og atvinnulíf
Gunnar segir að samkvæmt opinberum
upplýsingum séu tekjur bænda á Hvítár-
Ölfussvæðinu fjórar til sex milljónir, bænd-
ur við Þjórsá hafa sömuleiðis einhverjar
milljónir af netaveiði og þá séu tekjur neta-
bænda í Borgarfirði um 15 milljónir, sam-
kvæmt samningum við veiðirétthafa. „Þeg-
ar allt kemur til alls eru árlegar tekjur af
netaveiði á bilinu 20 til 30 milljónir króna.
Ávinningurinn af algjörri upptöku neta er
margföld þessi upphæð. Þótt ríkið þurfi að
greiða bætur fyrir tekjutap bænda, þá er
ríkið að tryggja frekari vöxt og fram-
kvæmdir í ferðaþjónustu, sem um leið mun
til langs tíma tryggja ríkinu miklu meiri
tekjur en í dag, af þessum stóra iðnaði sem
talinn er velta um 7,8 til 9,1 milljarði á ári.“
Gunnar telur líklegt að stjórnarand-
staðan sé sammála sér í þessu máli. „Þetta
mál er í þágu umhverfisverndar og tryggir
frekari vöxt og viðgang okkar ómetanlega
laxastofns. Og ekki er síður mikilvægt að
um er að ræða mikið hagsmunamál fyrir
byggðir og atvinnulíf á vatnasvæði Ölfusár-
Hvítár. Því til staðfestingar get ég nefnt þá
uppbyggingu og kraft sem hefur hlotist af
ræktun Rangánna.
Ég tel að veltan á þessu svæði geti orðið
nokkur hundruð milljónir á ári, í beinum
tekjum af stangveiði, en ekki nokkrir tugir
eins og í dag.“
Eðlilegt að netin fari upp
Margréti Frímannsdóttur, þingmanni
Sunnlendinga og formanni þingflokks Sam-
fylkingarinnar, finnst eðlilegt að netin fari
upp. „Mér finnst löngu tímabært að ganga
frá þessum málum á þann hátt sem sé
ásættanlegur fyrir þá sem hafa stundað
þessar netaveiðar, jafnvel um áratuga skeið.
Það er þáttur í því að byggja upp þessar lax-
veiðiár.“ Hún segir að ekki sé hægt að setja
lög án þess að til komi bætur eða samningar
við bændur sem fara með þennan rétt. Mar-
grét segir að
ákveðnar flo
sem skoða s
komast að þ
að ganga í þ
E
v
Gunnar Ö
tölum sínum
sé gerður m
inu í gegn ób
1970 er heim
til fimmtuda
breiddar ári
grein þessar
að nýta eigi
og hagkvæm
varpi hefur m
sem er ágæt
lengur þessi
ur. Svo hefu
veiði vaxið g
laganna hafi
tekið miklum
orðnar algjö
Hjálmar Á
um að bann
töku.
„Þá þyrft
við þessa ne
Rætt hefur verið um nýtt frumvarp um la
Ýmsir með f
um netaveið
Veiðimenn með lax við Stóru-Laxá. Margir telja laxveiði á
Eftir Einar Fal Ingólfsson
efi@mbl.is
 Þingmenn greinir
á um hvort upptaka
laxaneta er veiðistýr-
ing eða eignarnám
Þeir sem veiða í net á vatnasvæði Ölf-usár-Hvítár eru í Veiðifélagi Árnes-inga sem formaðurinn, Guðmundur
Þorvaldsson á Bíldsfelli, segir samnefnara
fyrir veiðiréttareigendur.
„Samþykktir Veiðifélags Árnesinga
hljóma þannig að
mönnum er heimilt að
veiða á stöng, krók-
net eða lagnet. Svo
ákveður hver og einn
hvernig hann ráð-
stafar eða nýtir sinn
veiðirétt; hvort hann
nýtir hann til neta-
veiða, stangveiða eða
leigir hann út,“ segir
Guðmundur.
Hann segir fé-
lagsmenn hafa séð
sér hag í því að hver
ráðstafi réttinum fyrir sínu landi og ef rætt
sé um upptöku neta, þá verði það þannig
að hver og einn leigi sinn rétt. Hann segir
netabændur innan félagsins hafa skipað
nefnd sem ræði tilboð það sem Stanga-
veiðifélag R
„Þeir eru
það er alveg
að bindast e
leigja þetta
veiði. Menn
sínum málu
Guðmund
hugmyndin
arnar, skelf
sem menn e
um að veiða
hafa kannsk
veiðina öðru
inu. Ef það v
þeirra til ve
og menn sem
þeir hluta a
Óttast að n
lax verði e
Guðmundur
veiðibann. „
farin og me
lax verði ein
þannig að n
Guðmundur Þorvaldsson, form
Guðmundur
Þorvaldsson
Málið er í höndu
20 MÁNUDAGUR 6. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
VARÐVEISLA FORNLEIFA
Mikið verk er óunnið í íslenskrifornleifafræði. Sólborg Una
Pálsdóttir, verkefnisstjóri skráningar-
mála hjá Fornleifavernd ríkisins, segir
í fréttaskýringu í Morgunblaðinu í gær
að aðeins um 15% fornleifa á Íslandi
séu skráð. Talið er að um 150 til 200
þúsund fornleifar sé að finna á Íslandi.
25 til 30 þúsund hafi verið skráðar.
Sólborg Una bendir á að í Danmörku
hafi fornleifafræðingar farið nokkrar
umferðir í skráningu sinna fornleifa, en
Íslendingar ekki lokið þeirri fyrstu. Í
þessum efnum er ólíku saman að jafna
og ekki óeðlilegt að Danir séu lengra
komnir en Íslendingar, ekki síst vegna
þess hversu þétt byggðin er í Dan-
mörku. Framkvæmdir beinlínis kalla á
það að fornleifum sé haldið til haga
þegar það á við. Hin hliðin á því máli er
sú hætta, sem fornleifum getur verið
búin vegna framkvæmda. Oft getur það
vitaskuld verið vegna þess að einfald-
lega hafi ekki verið vitað að á viðkom-
andi stað hafi verið fornleifar að finna,
en oft má geta sér þess til með hliðsjón
af sagnfræðilegum heimildum. Það er
verra þegar fornleifar skemmast vegna
skorts á upplýsingum. Sólborg Una
segir að koma þurfi á landupplýsinga-
kerfi, líkt og gert hafi verið í Dan-
mörku, Noregi og Svíþjóð, til að halda
utan um upplýsingar. Slík gagnakerfi
hafi verið búin til um ýmislegt annað.
Til dæmis er grundvallaratriði að verk-
taki fái upplýsingar um vatn, skólp,
síma og rafmagn áður en byrjað er að
grafa fyrir nýjum byggingum. Hið
sama þyrfti að eiga við um fornminjar.
Einnig bendir Sólborg Una á að
sveitarfélögum beri að tilgreina forn-
minjar þegar lagt sé fram aðal- og
deiliskipulag. Því fylgi hins vegar oft
og tíðum mikill kostnaður, sem minni
sveitarfélög standi ekki undir ein og
óstudd. Því hafi komið fyrir að þessu
ákvæði hafi ekki verið fylgt. Yrðu þessi
útgjöld lögð á ríkið í stað sveitarfélaga,
sem í raun ætti að koma í sama stað
niður þar sem féð kemur úr vösum
skattborgara hvor leiðin sem farin er.
Hins vegar yrði freistingunni til að
stytta sér leið ýtt til hliðar.
Fornleifafræðin hefur verið í vexti á
Íslandi á undanförnum árum. Danski
fornleifafræðingurinn Flemming
Rieck, sem stundað hefur rannsóknir á
Íslandi, sagði í viðtali við Morgunblaðið
á liðnu ári að það einkenndi fornleifa-
rannsóknir á Íslandi um þessar mundir
hversu fjölbreyttar þær væru, hvað
fornleifafræðingar sýndu ákveðið for-
dæmi og hversu víða væri verið að
rannsaka. Ýta ber undir þessa grósku.
Ekki verður allt gert í einu, en það þarf
að huga að heildarmyndinni um leið og
ráðist er í einstök verkefni og markviss
skráning fornleifa gæti tryggt varð-
veislu minja um sögu Íslandsbyggðar
sem ella færu forgörðum.
BARÁTTAN UM MIÐJUNA
Í Morgunblaðinu í gær birtist fréttþar sem fram kom, að tæp 16% afþeim reykvísku kjósendum, sem
kusu Reykjavíkurlistann í síðustu
borgarstjórnarkosningum, ætla að
kjósa Sjálfstæðisflokkinn í kosningun-
um í vor.
Þessi tala er staðfesting á því, sem
Morgunblaðið hefur haldið fram und-
anfarna mánuði, þ.e. að Samfylkingin
hefur af einhverjum ástæðum, sem erf-
itt er að átta sig á hverjar eru, gefið frá
sér baráttuna við Sjálfstæðisflokkinn
um fylgi kjósenda á miðjunni.
Í þess stað virðist Samfylkingin hafa
tekið upp harða baráttu við Vinstri
græna um það fylgi, sem líklegt er að
fari á milli þeirra flokka tveggja.
Þessi baráttuaðferð Samfylkingar-
innar er auðvitað óskiljanleg vegna
þess, að það er ekkert vit í henni en hún
er augljóslega skýringin á því, að flokk-
urinn hefur jafnt og þétt verið að missa
fylgi í skoðanakönnunum undanfarna
mánuði.
Það er flókið mál fyrir stjórnmála-
flokka að staðsetja sig í stjórnmálum
og tekur langan tíma. Þannig er alveg
ljóst, að kjósendur hafa meðtekið
þennan boðskap forystusveitar Sam-
fylkingarinnar svo rækilega, að það er
nánast óhugsandi að flokkurinn geti
breytt þeirri stöðu fyrir borgarstjórn-
arkosningar. Jafnvel þótt Dagur B.
Eggertsson færi með sigur af hólmi í
prófkjöri Samfylkingarinnar er ljóst að
hann er svo nátengdur Ingibjörgu Sól-
rúnu Gísladóttur, formanni flokksins, í
hugum kjósenda að það verður von-
laust verk fyrir hann að breyta þeirri
ímynd á skömmum tíma, sem orðið hef-
ur til í hugum kjósenda síðasta hálfa
árið.
Sú ímynd er í því fólgin, að kjör Ingi-
bjargar Sólrúnar á landsfundi Sam-
fylkingar vorið 2005 hafi í raun haft í
för með sér að Samfylkingin færðist til
vinstri í íslenzkum stjórnmálum eins
og stöðug áköll forystusveitarinnar til
stuðningsmanna Vinstri grænna um að
snúa „heim“ voru til marks um.
Þetta brotthvarf Samfylkingarinnar
af miðjunni, sem nú er staðfest í mark-
tækri skoðanakönnun, auðveldar Sjálf-
stæðisflokknum mjög að ná til kjós-
enda á miðjunni. Jafnvel þótt
Framsóknarflokkurinn skilgreini sig
nú sem miðjuflokk, er ljóst að hann á
mikið verk óunnið við að sannfæra
kjósendur um að svo sé. Framsóknar-
flokkurinn er enn í huga fólks lands-
byggðarflokkur og landbúnaðarflokk-
ur. Þótt svo virtist um skeið, sem
Halldóri Ásgrímssyni hefði tekizt að
færa flokkinn til í litrófi stjórnmálanna
hefur dregið úr því, kannski fyrst og
fremst vegna þess, að forsætisráð-
herrann sjálfur hefur látið lítið til sín
heyra og allavega ekki lagt sömu
áherzlu og áður á að undirstrika þá
stöðu flokksins síns og skilgreina hana
dýpra en áður.
Eftir stendur að Frjálslyndi flokk-
urinn getur orðið Sjálfstæðisflokknum
skeinuhættur í baráttunni um fylgi
þessara kjósenda en sú barátta getur
aldrei orðið jafn hörð og ef Samfylk-
ingin hefði brunað inn á miðjuna í stað
þess að stefna í allt aðra átt, þ.e. til
vinstri.
Vafalaust mun forystusveit Samfylk-
ingarinnar gera næsta landsfundi
flokksins grein fyrir rökunum að baki
þessari herstjórnarlist en fyrir þá sem
utan við standa er hún illskiljanleg.
Ein skýringin gæti verið sú, að það
sé markmið Samfylkingarinnar að
vinna að sameiningu flokksins og
Vinstri grænna til þess að mynda sann-
færandi breiðfylkingu á vinstri kant-
inum en slíkur flokkur mundi óhjá-
kvæmilega færast enn lengra til vinstri
og ljóst að kjósendafylgið liggur ekki
þar um þessar mundir.