Morgunblaðið - 09.04.2006, Qupperneq 4

4 SUNNUDAGUR 9. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
www.jpv.is
„Stórkostlega skemmtilegt
og vandað ritsafn.“
Jón Svanur Jóhannesson
VIÐSKIPTABLAÐIÐ
„Mikill fróðleikur
… einstaklega vel heppnuð.“
MORGUNBLAÐIÐ
ÖLDIN ÖLL Í EINU BINDI
Saga umbrotamestu tíma
lands og þjóðar í einu bindi.
1.306 bls. og um 5.000 ljósmyndir.
Hvað var að gerast
árið sem
fermingarbarnið
fæddist?
fermingargjöf
Ævintýraleg
MENNIRNIR þrír sem hafa látist
vegna starfa að virkjunarfram-
kvæmdunum við Kárahnjúkavirkjun
voru tryggðir samkvæmt Virkjunar-
samningi sem gildi tók árið 2004 og
nær til þeirra sem starfa á virkjunar-
svæðinu öllu.
Oddur Friðriksson, yfirtrúnaðar-
maður við Kárahnjúkavirkjun, sagði
í samtali við Morgunblaðið að verk-
takafyrirtækin Arnarfell og Suður-
verk væru bæði bundin Virkjunar-
samningi, eins og er gegnumsneitt
með alla þá aðila sem koma að virkj-
unarframkvæmdinni, hvort sem eru
aðalverktakar eða undirverktakar.
Dómsúrskurðar beðið
Vettvangur banaslysanna var í
fyrsta lagi við undirstöðu Kára-
hnjúkastíflu í Hafrahvammagljúfri
þar sem Arnarfell vann sem undir-
verktaki Impregilo, í öðru lagi í að-
göngum 4 í Desjarárdal þar sem
Arnarfell er aðalverktaki hjá Lands-
virkjun við verkið og þriðja bana-
slysið átti sér stað við Desjarárstíflu
og var um starfsmann hjá Suður-
verki að ræða, en fyrirtækið er að-
alverktaki hjá Landsvirkjun við stífl-
una.
Í grein 7.6.1 um slysatryggingar
segir að vertaka sé skylt að tryggja
alla starfsmenn vegna áhættu á
svæðinu um upphæð sem er 30%
hærri en samningsbundin slysa-
trygging og þá sem vinna við jarð-
gangagerð um 50% hærri slysa-
tryggingu en aðra starfsmenn. Þá er
ákvæði um dánarslysabætur til
handa þar viðkomandi aðilum.
Virkjunarsamningurinn, sem gild-
ir frá 19. apríl 2004 til ársloka 2007,
var gerður milli Samtaka atvinnulífs-
ins vegna aðildarfyrirtækja og
Landsvirkjunar annars vegar og Al-
þýðusambands Íslands, Starfs-
greinasambands íslands, Samiðnar
og Rafiðnaðarsambands Íslands hins
vegar, um kaup og kjör við virkjunar-
framkvæmdir á vegum Landsvirkj-
unar.
Nú er beðið dómsúrskurðar í máli
ríkissaksóknara gegn fimm aðilum
vegna fyrsta banaslyssins við virkj-
unarframkvæmdina sem átti sér stað
í mars fyrir tveimur árum. Ákærðir
voru tveir yfirmenn Impregilo, tveir
yfirmenn hjá VIJV framkvæmdaeft-
irliti á vegum Landsvirkjunar og
framkvæmdastjóri Arnarfells.
Mennirnir eru ákærðir fyrir brot á
lögum um aðbúnað, hollustuhætti og
öryggi á vinnustöðum. Dómsupp-
kvaðning verður fljótlega eftir páska.
Starfsmennirnir voru tryggðir
samkvæmt virkjunarsamningi
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
VIJV framkvæmdaeftirlit Landsvirkjunar fer nú ofan í saumana á öryggis-
málum vegna virkjunarframkvæmdanna við Kárahnjúka.
Eftir Steinunni Ásmundsdóttur
steinunn@mbl.is
FRUMVARP um
bótarétt heimild-
armanna, sem
lagt hefur verið
fram á Alþingi,
felur í sér að
starfsmenn, sem
rjúfa þagnar-
skyldu með því að
greina frá upplýs-
ingum sem varða
ríka hagsmuni og
eru taldar eiga erindi til almennings,
eigi rétt á bótum úr hendi vinnuveit-
enda vegna tjóns sem viðkomandi
kann að verða fyrir, að sögn Ágústs
Ólafs Ágústssonar, varaformanns
Samfylkingarinnar. Hann er flutn-
ingsmaður frumvarpsins, en að því
standa sjö aðrir þingmenn Samfylk-
ingarinnar.
Ágúst Ólafur segir mikilvægt að
tryggja bótarétt verði heimildarmað-
ur fyrir því að vera sagt upp störfum
eða hann beittur öðrum aðgerðum af
hálfu vinnuveitenda eftir að hafa látið
fjölmiðlum í té upplýsingar er varða
ríka almannahagsmuni.
„Við þekkjum dæmi um uppljóstr-
ara og heimildarmenn sem hafa misst
vinnuna og jafnvel æruna þegar þeir
hafa sinnt sinni skyldu,“ segir Ágúst
Ólafur. Hann nefnir Landssímamálið
sem dæmi sem og mál sem upp hafa
komið í Evrópu. Fyrir nokkru hafi
bókhaldari sem ljóstraði upp um
hneykslismál innan framkvæmda-
stjórnar Evrópusambandsins misst
starfið og orðið fyrir fjárhagslegum
skaða. Eftir þetta mál hafi mörg Evr-
ópuríki tekið sig til og rætt endur-
skoðun löggjafar hjá sér í málum sem
þessum. Þá hafi Mannréttindadóm-
stóll Evrópu og Evrópuráðið margoft
látið í ljós þá skoðun að tryggja þurfi
vernd heimildarmanna.
Dönsk fyrirmynd
Samhliða frumvarpinu um bótarétt
heimildarmanna er lagt fram frum-
varp um vernd trúnaðarsambands
fjölmiðla og heimildarmanna þeirra.
Í greinargerð með frumvarpinu um
bótarétt heimildarmanna kemur fram
að dómstólar muni meta hvort upp-
lýsingar sem heimildarmaður hefur
veitt hafi varðað ríka hagsmuni og átt
erindi til almennings svo að bótarétt-
ur hafi myndast. „Auðvitað þarf við-
komandi heimildarmaður að fara
mjög varlega í svona málum, til að
mynda ef verið er að brjóta þagnar-
skyldu,“ segir Ágúst Ólafur.
„Dómstólar munu væntanlega gera
mjög miklar kröfur í þessum efnum,“
bætir hann við. Ágúst Ólafur bendir á
að leiðir sem þessar séu fyrir hendi í
öðrum ríkjum og eigi frumvarpið sér
danska fyrirmynd. „Með löggjöf sem
þessari værum við ekki að ganga
lengra en Danir hafa gert,“ segir
hann.
Heimildarmenn
eigi rétt til bóta
Ágúst Ólafur
Ágústsson
ÞAÐ ER ekki algeng sjón að sjá fol-
ald um hávetur en það kemur þó
fyrir. Í Skagafirði rakst ljósmynd-
ari á þessi mæðgin að narta í hey í
rokinu.
Kalt og vindasamt hefur verið
norðanlands og svo verður áfram.
Þar hefur snjóað nokkuð und-
anfarna daga og í gær var þar élja-
gangur.
Folaldið mun því væntanlega
halda sig þétt við hlið móður sinnar
meðan vetrarveðrið gengur yfir og
gæða sér á volgum sopa í frostinu.
Veðurspáin gerir ráð fyrir að
draga muni úr ofankomunni á
Norður- og Austurlandi í dag og
vegna hlýnunar munu snjókorninr
eflaust breytast í regndropa. Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Folald í
frostinu
AFL, Starfsgreinafélag Austur-
lands, vann í vikunni mál fyrir fé-
lagsdómi gegn Félagi opinberra
starfsmanna (FOSA) á Austurlandi
og sveitarfélaginu Fjarðabyggð.
AFL höfðaði mál gegn Fjarðabyggð
og FOSA til að félagsgjöldum
starfsmanns hjá Fjarðabyggð yrði
skilað til AFLs. Félagsdómur hefur
nú úrskurðað að Fjarðabyggð sé
skylt að greiða félagsgjöld viðkom-
andi starfsmanns til AFLs.
„Ég vek athygli á því að þó málið
sé höfðað vegna eins starfsmanns,
þá er þetta grundvallarmál og for-
dæmi sem Fjarðabyggð og FOSA
geta ekki litið framhjá. Mín túlkun
er sú að hér eftir geti flestir starfs-
menn Fjarðabyggðar valið sér
hvort þeir vilja tilheyra AFLi eða
FOSA,“ sagði Sverrir Albertsson
framkvæmdastjóri AFLs, eftir
dómsuppkvaðningu. „Málið snerist
um félagsaðild en FOSA og Fjarða-
byggð hafa ítrekað neitað fólki í til-
teknum störfum í Fjarðabyggð um
að eiga aðild að AFLi.“
Fordæmis-
gefandi varðandi
félagsgjöld
Á SÍÐASTA ári fæddust 4.280
börn hér á landi, 2.183 drengir
og 2.097 stúlkur. Þetta eru held-
ur fleiri fæðingar en árið áður,
þá fæddust hér 4.234 börn. Al-
gengasti mælikvarði á frjósemi er
fjöldi lifandi fæddra barna á ævi
hverrar konu. Árið 2005 mældist
frjósemin 2,05 börn á ævi hverrar
konu samanborið við 2,03 börn
ári fyrr, samkvæmt upplýsingum
Hagstofunnar.
Eins og annars staðar á
Vesturlöndum hefur dregið úr
frjósemi á Íslandi á undanförnum
áratugum en undanfarinn áratug
hefur frjósemin verið fremur
stöðug, um 2 börn á ævi hverrar
konu.
Í allflestum löndum Evrópu er
frjósemi umtalsvert lægri en á Ís-
landi og verður fólksfjölgun þar
einkum vegna streymis aðkomu-
fólks. Samkvæmt tölum frá Hag-
stofu Evrópusambandsins er ein-
ungis eitt Evrópuland með meiri
frjósemi en Ísland, þ.e. Tyrkland
en þar var frjósemi 2,2.
Fleiri fæðingar
en áður