Morgunblaðið - 18.04.2006, Page 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 18. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
H
á
g
æ
ð
a
fra
m
le
ið
sla
A
ll
ta
f
ó
d
ýr
ir
GÓÐ HEILSA
GULLI BETRI
Acidophilus
FRÁ
Fyrir meltingu og maga
Sterkur acidophilus
APÓTEK OG HEILSUBÚÐIR
www.nowfoods.com
FJÖLMENNI var á síðustu tón-
leikum Tríós Reykjavíkur í Hafn-
arborg í vetur. Í stað Gunnars
Kvaran lék fyrrum nemandi hans
Sigurður Bjarki Gunnarsson á
sellóið að þessu sinni.
Guðný Guðmundsdóttir og Peter
Máté fluttu fyrst þrjú ljóðræn lög
fyrir fiðlu og píanó eftir íslenzka
Edinborgartónskáldið Sveinbjörn
Sveinbjörnsson, Romönzu, Vöggu-
vísu og Moment Musical, í alþjóð-
legum salonstíl kögurtímans, þ.e.
undir lok 19. aldar.
Síðan fylgdu þrjú verk eftir
landa hans og eftirmann í Aþenu
Skota, Hafliða Hallgrímsson. „Nor-
rænar stemmingar“ fyrir sömu
áhöfn samanstóðu af sex stykkjum
tileinkuðum listamanni frá sínu
hverju Norðurlandanna, og fylgdi
hverju snyrtileg skopmynd af við-
komandi er varpað var upp á vegg.
Kann að hafa farið fram hjá ein-
hverjum þegar sellistinn skaut því
inn á milli laga að myndirnar væru
eftir tónskáldið sjálft. Nefndust
lögin og tileinkunarþegar þeirra
Vögguljóð (Heinesen), Blað úr al-
búmi (Grieg), Farfuglar (Sibelius),
Gletta (Nielsen), Heimkoma (Jón
Leifs) og Vorsöngur (Stenhammar).
Hér fengu m.ö.o. fulltrúar Færeyja,
Noregs, Finnlands, Danmerkur, Ís-
lands og Svíþjóðar hver sinn skerf,
og mátti stundum heyra þjóðlaga-
einkenni hvers lands ef ekki per-
sónueinkenni hinna fyrrnefndu í
ágætum flutningi þeirra Guðnýjar
og Peters.
Hrífandi tilbrigðaútsetningar
Hafliða á íslenzku þjóðlögunum
Kvölda tekur, Ljósið kemur, Grát-
andi kem ég og hinu grínaktuga
Kindur jarma voru þvínæst leiknar
með laufléttum tilþrifum af þeim
Peter og Sigurði.
Hafi stemmningarnar norrænu
verið í ljúfari kanti, var annað uppi
á teningnum í Offerto, viðamiklu og
kröfuhörðu fjórþættu verki Hafliða
fyrir einleiksfiðlu án undirleiks er
Guðný lék snöfurlega síðast fyrir
hlé með oft myndrænum tilþrifum;
kannski glæsilegast í hinu iðandi
Bartókleitu síhreyfi, Flugi tímans
(III).
Lokaverkið var Rómönzusvíta
Dmitris Sjostakovitsjar fyrir sópr-
an og píanótríó við ljóð Alexanders
Blok. Engar fylgdu upplýsingar um
verkin í tónleikaskránni, en svítan
mun samin 1967, sama ár og 2.
fiðlukonsertinn. Ólíkt fisléttum
Fimm „rómönsum“ Dmitris við
texta úr tímaritinu Krokodíl frá
1965 sveif hér hyldjúp ljóðræn al-
vara (í glimrandi prósaþýðingum
Árna Bergmann) yfir vötnum, og
dramatískur kynngikrafturinn var á
köflum næsta áþreifanlegur í lit-
ríkri meðferð tónskáldsins á sjö
ljóðum landa síns. Einmitt sjö mis-
munandi möguleikar gefast alls í
samsetningum þriggja ólíkra hljóð-
færa – (p), fiðla (f), selló (s), pf, ps,
fs & pfs – og nýtti tónhöfundurinn
sér það á snilldarlegan hátt til að
undirstrika sérkenni hvers ljóðs í
undirleiknum: Söngur Ófelíu (s),
Spáfuglinn Hamajún (p), Við vorum
saman (f), Borgin sefur (ps), Storm-
urinn (fp), Leynileg boð (fs) og
Tónlist (pfs).
Þetta magnaða meistaraverk
komst sannarlega á flug við hæfi,
einkum þó þökk sé stórbrotinni
túlkun Elínar Óskar Óskarsdóttur
er hafði hvergi áður, a.m.k. í mínu
minni, teflt fram jafnmörgum og
áhrifamiklum litum og nú. Því þó
manni stæði nánast ógn af söng-
konunni í Spáfuglinum og Storm-
inum, var á hinn bóginn innileg
blíða yfir Ófelíu, óræð draumþoka
yfir Borgin sefur (þrátt fyrir frekar
óhrein sellótvígrip) og dulúðar-
spenna yfir Leynileg boð. Hlaut sú
fáheyrða fjölbreytni meðal ís-
lenzkra óperusöngvara óhjákvæmi-
lega að tvíefla kraftinn þá réttu
tækifærin gáfust, enda gleyma enn
allt of margir að veikleikinn er for-
senda styrkleikans.
Var flytjendum að vonum bráðvel
fagnað eftir þessi myndarlegu ver-
tíðarlok.
Magnað meistaraverk
Ríkarður Ö. Pálsson
TÓNLIST
Hafnarborg
Verk eftir Sveinbjörn Sveinbjörnsson,
Hafliða Hallgrímsson og Sjostakovitsj.
Elín Ósk Óskarsdóttir sópran og Tríó
Reykjavíkur (Guðný Guðmundsdóttir
fiðla, Sigurður Bjarki Gunnarson selló og
Peter Máté píanó). Sunnudaginn 9. apríl
kl. 20.
Kammertónleikar
Í GRUNNU rými Kassans hafa ver-
ið settir upp tveir stórir skínandi
myndskermar, sem ramma inn hvít-
klædda konu við hljómborð og að
baki henni er karlmaður með
kontrabassa, konan og karlmað-
urinn eru í rökkri; ég horfi niður á
þau, niður á sviðið einsog í flestum
íslenskum leikhúsrýmum. En ég
horfist í augu við myndskermana.
Til hægri birtist myndbrot af
barni koma í heiminn, öskur þess við
aðskilnaðinn frá móðurinni: The Big
Cry. Fyrsta áfall mannsbarnsins:
Mamma hefur hafnað því. Þar birt-
ast svo fleiri leikin myndbrot um
konur sem hefur verið hafnað, konur
á flótta, konur sem gera mistök.
Til vinstri hins vegar myndbrot af
storkum, undir les karlmaður texta
um þessa fallegu mállausu fugla sem
Þjóðverjar kenndu okkur að kæmu
með börnin; þeir hafa langa óstyrka
fætur hvítu storkarnir, en vænghafið
er mikið.
Margrét Sigurðardóttir hefur
samið öll myndbrotin (í samvinnu við
leikstjórann Wenche Torrison, og
kvikmyndatökukonuna, Tiziönu
Panizza), nema eintal á baðherbergi
sem er eftir ameríska leikskáldið og
gálgahúmoristann Nigel Silver,
hennar þótti mér fyndnari þó nokk-
uð séu þau misjöfn að gæðum. Eitt
stendur uppúr og kemur verulega á
óvart í töku, úrvinnslu og innihaldi:
Kona á leið á stefnumót á stórborg-
arstræti framhjá tískuhúsum, ljóm-
andi segir hún frá nýja elskhug-
anum, fljúgandi, gangandi á
tískusýningarstúlkufótum á fund við
hann; flýjandi glaðbeitt á fótum sem
gerast æ óstyrkari frá fyrrverandi
elskhuga og hvítum rósum – svo fara
þeir að þvælast hvor um annan, fæt-
urnir.
Konurnar sem Margrét leikur
einnig allar – og lipurlega nema ýkta
afurð Nigels – tala ensku en eru
textaðar á íslensku. Bresk fyndni,
breskur hrakfallahúmor er undir-
liggjandi. Konurnar af ætt Bridget
Jones og þær, sjálfhverfar, skoðaðar
í samböndum þeirra við karlmenn,
sem að vísu eru fjarverandi nema
rödd þess sem segir okkur frá stork-
unum en þeir eins og allir vita halda
tryggð við eitt hreiður og eru í út-
rýmingarhættu.
Frá miðjunni, sviðinu, rökkrinu,
eru okkur flutt af söngkonunni Mar-
gréti, einnig á hljómborði, og Gunn-
ari Hrafnssyni á bassa engilsaxnesk
lög í djassútsetningum sem öll
hverfast um ástina og eitt íslenskt
mömmulag: „Litli tónlistarmað-
urinn“ eftir Tólfta september sem ég
minnist ekki beinlínis með hrifningu
frá æsku minni né heldur í flutningi
Bjarkar. Hér er sleginn nýr hlut-
lægur tónn, leitandi spyrjandi til-
raun með orð og tóna sem gefur aðra
merkingu, aðra vídd, móðirin verður
raunveruleg; hún er þarna, var
þarna, hún mamma, og ekkert væm-
ið eða hlægilegt við það. Söngkonan
unga á einhvern veginn lítið skylt við
ungu konurnar í myndbrotunum;
húmorinn er annar; og það er sterk-
ari kona sem syngur af kunnáttu og
öryggi um ástina, stundum þung-
lyndisleg, stundum írónísk, stundum
jafnvel hættuleg í tilraunum sínum.
Ég hef enn ekki séð á sviði hér-
lendis, nema hjá Íslenska dans-
flokknum, tækni og líf, fjarlægð
kvikmyndar og nánd líkama virka
saman þannig að ég hafi hrifist.
Engin hrífandi kvikmyndabrot? Jú,
kannski. Þá sem víkjandi bakgrunn
fyrir veruleika líkama á sviðinu eða
uppbrot svosem í hraðri hreyfingu
mynda innskota Önnu Rögnvalds-
dóttur á milli atriða í sýningu Þjóð-
leikhússins á Stakkaskiptum Guð-
munds Steinssonar og svo virkaði
reyndar líka að láta líkamana hverfa
hreinlega af sviðinu og inní kvik-
mynd í Mindcamp. Kvikmyndabrot-
in hér fá mikið pláss en það er ekki
alltaf auðvelt að tengja mynd og
söng, ná merkingu í líkingar sem
fljúga á milli; ekki auðvelt að upplifa
myndbrotin sem virka andstæðu, þó
andstæð séu, eða í samhljómi, þó allt
sé um ást og höfnun, við besta þátt-
inn, þann sem gerður er víkjandi í
rýminu, í formi sýningarinnar: Söng
og tónlistarflutning Margrétar og
Gunnars Hrafnssonar. Á þau gæti
ég satt best að segja hlustað lengi.
Margrét Sigurðardóttir er konan
að baki The Big Cry.
Mamma –
ég vil koma
til þín?
LEIKLIST
Þjóðleikhúsið
Höfundur: Margrét Sigurðardóttir. Leik-
stjóri: Wenche Torrisen. Kvikmyndatöku-
maður: Tiziana Panizza. Kvikmynda-
tónlist: Ian Stewart. Leikari: Margrét
Sigurðardóttir. Tónlistarflutningur: Mar-
grét Sigurðardóttir og Gunnar Hrafnsson.
Kassinn miðvikudaginn 12. apríl kl. 21.
The Big Cry
María Kristjánsdóttir
SUMARDAGINN fyrsta
mun hefjast í Garðabæ
þriggja daga djasshátíð
þar sem megináhersla
verður lögð á tónlistarfólk
úr Garðabænum. Níu
Garðbæingar verða í for-
grunni á hátíðinni en þeir
eru: Björn Thoroddsen,
Haukur Gröndal, Hilmar
Jensson, Matthías Hem-
stock, Ómar Guðjónsson,
Óskar Guðjónsson, Pétur
Grétarsson, Ragnheiður
Gröndal og Sigurður
Flosason.
Það er menningar- og
safnadeild Garðabæjar
sem stendur fyrir hátíð-
inni og menningarsjóður
Glitnis sér um að styrkja
verkefnið. Núverandi bæj-
arlistamaður Garðabæjar,
tónlistarmaðurinn Sig-
urður Flosason, er skipu-
leggjandi tónlistaratriða
og kynningar.
Sjónum beint
að bænum
„Þetta er fyrsta form-
lega djasshátíð Garða-
bæjar þó að það hafi verið
einhverjir djassviðburðir
þar áður,“ segir Sigurður.
„Það er sérstakt við þessa
hátíð að hún er byggð í
kringum Garðbæinga; inn-
fædda, aðflutta og brott-
flutta. Það er mjög sterk-
ur níu manna flokkur sem
spilar mjög fjölbreytta
djasstónlist og er mjög
framarlega í okkar flóru
hér. Ef hátíðin fær svo
meðbyr og heldur áfram
þá er ekkert víst að það
verði bara þetta fólk sem
kemur fram, það getur vel
verið að ýmsir aðrir og
sem flestir muni taka þátt
þegar fram líða stundir en
við ákváðum að byrja á
þessu svona og nýta okkur
það sem við eigum í bæn-
um. Og við vildum líka
vekja athygli á bænum og
menningunni þar. Hátíð-
inni er náttúrulega beint
inn á við til Garðbæinga
en auðvitað út á við líka til
allra þeirra sem hafa
áhuga.
Hátíðin er sprottin af
samtölum mínum við bæði
menningarfulltrúa og bæj-
arstjóra. Á undan mér
hafa að sjálfsögðu aðrir
djasslistamenn hreyft
einhverri svona hugmynd.
Garðabær á svo mikið af
mjög fínu djassfólki og ég
held og vil halda því fram
að þeir séu fleiri hér en í
nokkru öðru bæjarfélagi á
söngröddin í fyrirrúmi á
fyrstu tvennum tónleik-
unum þar sem bæði gömul
og ný íslensk músík verð-
ur flutt,“ segir Sigurður
en á eftir Kristjönu og
kvartettinum munu systk-
inin Ragnheiður og Hauk-
ur Gröndal stíga á svið
með nýjar útsetningar á
íslenskum þjóðlögum. Á
kvöldi númer tvö munu
tveir frábærir en gerólíkir
gítaristar, þeir Björn
Thoroddsen og Hilmar
Jensson, koma fram. Á
föstudaginn og laugardag-
inn verða tilraunakennd-
ari verkefni en þá verða
Pétur Grétarsson og
Matthías Hemstock með
slagverksspuna og elek-
trónísk verk. Garðabæj-
arbræðurnir Óskar og
Ómar Guðjónssynir munu
síðan flytja frumsamda
leikhústónlist á laug-
ardeginum.
„Aðstæður eru þarna
mjög fínar fyrir tónleika-
hald. Salur Tónlistarskól-
ans í Garðabæ hefur verið
lítið notaður við opinbert
tónleikahald en er alveg
öndvegis tónleikasalur,“
segir Sigurður og bætir
við að salurinn taki ekki
nema 110 manns og bendir
þess vegna áhugasömum
um hátíðina á að nýta sér
forsöluna hjá Glitni á
Garðatorgi.
Íslandi að Reykjavík und-
anskilinni.“ Kvartett Sig-
urðar ásamt söngkonunni
Kristjönu Stefánsdóttir
mun opna hátíðina og
flytja efni af splunkunýj-
um tvöföldum geisladiski
sem kemur út á morgun.
„Dagskráin er svolítið
þemaskipt og verður
Tónlist | Djasshátíð í Garðabæ verður sett sumardaginn fyrsta
Garðbæingar í forgrunni
Eftir Þormóð Dagsson
thorri@mbl.is
Morgunblaðið/Sverrir
Ragnheiður Gröndal er ein af tónlistarfólkinu sem kemur fram á Jazzhátíðinni.
Morgunblaðið/ÞÖK
Núverandi bæjarlistamaður Garðabæjar, Sigurður
Flosason, er skipuleggjandi hátíðarinnar.