Morgunblaðið - 16.07.2006, Blaðsíða 17

í verkfallinu 1984 var verið að tak-
ast á um þessa miklu byltingu. All-
an tímann eftir að ég var orðinn
varaformaður og síðar formaður
prentiðnaðarins, fór meirihlutinn af
tímanum í að berjast fyrir því að
komið yrði á bættri menntun, nýj-
um námskrám og endurmenntun
fyrir bókagerðarmenn, sem endaði
með því að við stofnuðum Prent-
tæknistofnun, sem hóf starfsemi
1991. Það þurfti meira að segja að
berjast fyrir stofnun hennar, það
var ekki fyrr en við hjá Félagi
prentiðnaðarins hótuðum að stofna
Prenttæknistofnun einir, án þátt-
töku bókagerðarmanna, að þeir
komu til samstarfs.
Allt samstarf við bókagerðar-
menn síðan hefur verið með miklum
ágætum, þar sem við höfum sam-
eiginlega lagt okkar af mörkum við
endurmenntun þeirra. Þeirra stétt
hefur gengið gegnum ótrúlegar
breytingar á síðustu áratugum.“
– Það hlýtur að hafa tekið stund-
um á að vera í fylkingarbroddi í
átökum þessara ára?
„Alveg gífurlega,“ segir Örn og
hristir höfuðið. „Þetta voru ótrúlega
mikil átök.
Í mörg ár var járn í járn. Og
raunverulega alveg þar til við stofn-
uðum Prenttæknistofnun. Allar göt-
ur síðan ég byrjaði að tala við IBM
árið 1963 og sá möguleikana í
tækninni, hefur blasað við mér hvað
þörfin fyrir endurmenntun hefur
verið mikil. Þá þótti mönnum sú
hugmynd ekkert sérstaklega merki-
leg, enda ekki búið að finna upp
endurmenntunarstofnanir á þeim
tíma.“
Örn býr yfir mikilli reynslu við
samningaborðið, bæði fyrir hönd
stéttarinnar og einnig innan fyrir-
tækisins, en hann segir andann í
samningaferlinu hafa breyst mikið
á seinni árum.
„Ég lagði alltaf áherslu á að ná
persónulegu sambandi við viðsemj-
endur, með gagnkvæmum trúnaði
og trausti. Segja má að allir seinni
tíma samningar hafi farið fram á
faglegum nótum. Þótt VSÍ hafi farið
með samningsumboðið þá voru
hvorki bókagerðarmenn né blaða-
menn í heildarsamtökum launþega
svo við sátum alltaf í sérsamningum
við þá. En nú eru bókagerðarmenn
komnir í ASÍ.
Ég kom að samningamálunum
þar til ég hætti í stjórn Samtaka
iðnaðarins, 2004, þá fór ég að draga
mig út úr því.
En fyrir utan þessi trúnaðarstörf
hef ég vitaskuld verið í daglegum
rekstri hér á blaðinu.“
– Þú hefur unnið náið með þrem-
ur framkvæmdastjórum á þessari
hálfu öld, fyrst Sigfúsi, þá Haraldi
Sveinssyni og nú síðast Hallgrími
Geirssyni, og með stjórn Árvakurs,
útgáfufélags blaðsins.
„Jú, ég hef setið stjórnarfundi
Árvakurs síðan 1966 og samstarfið
við framkvæmdastjórana hefur ver-
ið mjög gott.“
– Eins og það hefur horft við okk-
ur starfsfólkinu hér hafið þið fram-
kvæmdastjórinn myndað tvíeyki
sem stjórnaði rekstrinum, og raun-
verulega hefur maður ekki alltaf
áttað sig alveg á verkaskiptingunni.
Örn hlær en segir að það kunni
að hafa verið erfitt fyrir marga að
vita inn um hvorar dyrnar þeir áttu
að fara. „Það var aldrei bein verka-
skipting, en þróaðist út í það. Ég
hef æði oft verið samningamaðurinn
gagnvart starfsfólkinu, sem leiddi
af því að ég var í launasamning-
unum við stéttarfélögin.“
Hann segir að það hafi ekki verið
fyrr en 1973, þegar skipt var yfir í
filmuskeytingu og offset, sem form-
lega voru skipaðir verkstjórar á
deildum blaðsins. Fram að því
heyrðu starfsmenn beint undir
framkvæmdastjórann.
„Mesta breytingin fyrir mig var
síðan þegar framleiðslustjórinn var
ráðinn fyrir tíu árum, þá tók hann
yfir daglega stjórn framleiðslu-
deildar og prentsmiðju. Svo breytt-
ist mikið þegar ráðinn var fjármála-
stjóri og starfsmannahald sett í
gang. Þessir þættir lágu áður fyrr
hjá mér og framkvæmdastjóran-
um.“
Alltaf bullandi samkeppni
á auglýsingamarkaði
Í áratugi var Morgunblaðið
stærst á blaðamarkaðinum og þand-
ist út. Á síðustu árum hefur fyr-
irtækið síðan staðið í harðri sam-
keppni.
„Auðvitað nutum við stærðarinn-
ar og sterkrar stöðu á markaðinum,
en krafturinn í útgáfunni minnkaði
ekkert þótt keppinautarnir týndu
tölunni. Það má ekki gleyma því að
á auglýsingamarkaðinum hefur allt-
af verið bullandi samkeppni, frá út-
varps- og sjónvarpsstöðvum, tíma-
ritum og öðrum miðlum.
Samkeppnin hefur alltaf verið til
staðar þótt við höfum verið ráðandi
á dagblaðamarkaðinum í langan
tíma.
Við áttum líka í góðu samstarfi
við keppinauta. Það voru framsýnir
menn sem ákváðu á sínum tíma að
prenta aðalkeppinautinn, DV. Og
þeir treystu okkur fyrir prentuninni
þótt við værum aðalkeppinauturinn.
Það samstarf gekk mjög vel, alveg
fram undir það síðasta.
En samkeppnin á auglýsinga-
markaði hefur verið mjög hörð síð-
ustu árin. Með tilkomu Fréttablaðs-
ins harðnaði hún verulega,
sérstaklega hvað verð snertir.“
Örn hefur sem skrifstofustjóri
tekið þátt í rekstri blaðsins, en þar
hljóta ýmsar ákvarðanir varðandi
útgáfuna að hafa verið teknar í
samstarfi við ritstjórana.
„Það hefur yfirleitt hvílt meira á
herðum framkvæmdastjórans að
eiga við ritstjórnina, en ég get ekki
neitað því að marga rispuna höfum
við tekið ritstjórarnir þrátt fyrir
það.“ Hann glottir og kveikir upp í
pípunni. „Og eðlilega ekki alltaf
verið sammála. Undanfarið hef ég
reyndar ekkert komið að þeim mál-
um en ég man ekki annað en menn
hafi svona yfirleitt komist að nið-
urstöðu sem allir sættust á.“
Þrátt fyrir að oft hafi mætt tals-
vert á Erni í störfum hans fyrir fag-
ið og prentiðnaðinn hefur hann haft
það sem reglu að halda sig til hlés
frá kastljósinu, með það að leið-
arljósi að hann sé fjölmiðlamaður
og að fjölmiðlamenn eigi ekki að
vera sjálfir í fjölmiðlum. „Orka okk-
ar á blaðinu átti að fara í að búa til
blaðið, ekki að vera sjálf efni fyrir
fjölmiðla,“ segir hann.
Ólst upp með tónlist í eyrunum
Þessa daga er verið að fara yfir
umsóknir um styrk úr Minningar-
sjóði Jean Pierre Jacquillat, þar
sem Örn er formaður. Sjóðurinn
var stofnaður til minningar um Jac-
quillat, sem var stjórnandi Sinfón-
íuhljómsveitar Íslands, en hann lést
í bílslysi fyrir tuttugu árum, 51 árs
að aldri.
Þetta verður í 15. sinn sem efni-
legur tónlistarmaður verður styrkt-
ur til framhaldsnáms.
Örn og Edda kynntust Jacquillat
náið þegar hann stjórnaði hljóm-
sveitinni og segir Örn hann hafa
verið sem einn af fjölskyldunni. Var
hann mikið á heimili þeirra í Garða-
bæ og þau dvöldu hjá honum í sum-
arhúsinu í Frakklandi.
Örn er mikill áhugamaður um
tónlist. „Ég hef alla tíð hlustað á
klassíska tónlist,“ segir hann þegar
spurt er um kynni þeirra Jacquillat.
„Þegar ég var yngri og álagið hvað
mest í vinnunni, þá hafði ég það fyr-
ir reglu, þegar ég kom heim seint á
kvöldin, að setja plötu á fóninn og
hlusta á tónlist í um það bil hálftíma
áður en ég fór að sofa.
Ég hafði haft yndi af óperum en
Jean Pierre opnaði fyrir mér nýjan
skilning og þekkingu á því að hlusta
á söng. Við sátum oft tveir saman
heima hjá mér og spiluðum þrjár
mismunandi útgáfur af sama verk-
inu. Við spiluðum sömu kaflana með
ólíkum flytjendum og þá fyrst upp-
götvaði ég túlkunarmismuninn í
söng.
Upp úr því varð Callas ein af eft-
irlætissöngkonum mínum. Þótt hún
syngi jafnvel falskt þá var túlkunin
svo stórkostleg.
Síðan hef ég verið afskaplega
krítískur á söng – en nýt þess sem
vel er gert.“
Örn hefur lagt sig eftir því að
safna verkum Mozarts, sem er í sér-
stöku uppáhaldi, og á hann hljóðrit-
anir af öllum verkum hans. Er óper-
an Töfraflautan mikið eftirlæti.
Varðandi tónlistaráhugann segist
hann vera eins og svo margir aðrir
af sinni kynslóð, alinn upp með
klassíska tónlist Ríkisútvarpsins í
eyrunum. Þá var faðir hans, Jóhann
Jóhannesson, tónelskur maður.
„Það var mikil tónlist heima hjá
mér. Pabbi lærði eiginlega sjálfur á
orgelið í kirkjunni í Bjarnarhöfn, á
árunum 1915 til 18. Hann spilaði
alltaf mikið og mikið söngfólk var í
hans fjölskyldu. Það síaðist inn.“
Örn segist aldrei hafa gert mikið
af því að leika tónlistina af plötum
sínum og diskum fyrir aðra, en um
helgar ólust synir hans upp við það
að Örn lék hin og þessi verk, óperur
ekki síst, á laugardögum og sunnu-
dögum.
„Þeir bölvuðu því stundum, ekki
síst á morgnana,“ segir Örn bros-
andi, „en það skilaði sér, án þess
þeir vissu af, því þeir hafa í dag
báðir gaman af klassískri tónlist.“
Ekki í gallerírekstur
En nú er Örn að pakka saman og
flytur ekki með hinu starfsfólkinu í
Hádegismóa.
„Ég þarf að ganga frá varðandi
nýja húsið við eigendurna, Klasa hf,
fyrir hönd blaðsins og mun ljúka
því.“
– Verður ekki erfitt fyrir fram-
kvæmdaglaðan mann að hætta öll-
um störfum svona snögglega?
„Ég er búinn að skila mínu og
gott betur. Nú ætla ég að njóta þess
að gera það sem mig langar til. Það
er nóg af hugmyndum.
Nú hef ég ekki afsökun fyrir því
að spila ekki meira golf.“
Edda eiginkona Arnar á og rekur
hið kunna Gallerí i8 við Klappar-
stíg, sem getið hefur sér gott orð
hér heima og erlendis fyrir sam-
tímamyndlist. Skyldi Örn ekki fara
að aðstoða hana við reksturinn?
„Nei!“ svarar hann snöggt. „Það
var búið að stinga upp á því við mig
en ég sagði blátt nei. Við þurftum í
upphafi að setja talsvert af okkar fé
í galleríið og Edda sagði alltaf að
þegar ég hætti að vinna tæki hún
við; nú er komið að skuldadögum,“
segir Örn og hlær.
„Það er búið að leggja mikið í
þetta gallerí og gaman að sjá að það
er farið að skila sér. En ég hef ekk-
ert komið nálægt því. Það er alfarið
Eddu verk.
Það eru forréttindi að vera við
fulla heilsu og ég verð að viður-
kenna að ég hlakka til að hætta að
vinna eftir allan þennan tíma.“
að vinna
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
’„Ég byrjaði á aðlenda í verkfallinu
sem tók rúmar sex
vikur. Ég var gerður
að formanni
samninganefndar –
það var erfitt.
En á þessum tíma
höfðu orðið
gífurlegar byltingar
í prentiðnaðinum,
öll vinnubrögð
gjörbreyttust.“‘
efi@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. JÚLÍ 2006 17
Tækniþróunarsjóður
Umsóknarfrestur er til 15. september
Rannís
Rannsóknamiðstöð Íslands,
Laugavegi 13, 101 Reykjavík,
www.rannis.is
Tækniþróunarsjóður er sjóður sem heyrir undir
iðnaðarráðherra og starfar samkvæmt lögum nr. 4/2003 um
opinberan stuðning við tækniþróun og nýsköpun í þágu
atvinnulífsins.
Tækniþróunarsjóður fjármagnar nýsköpunarverkefni í
samræmi við meginstefnu Vísinda- og tækniráðs.
Umsækjendur geta verið fyrirtæki, einstaklingar, rannsóknastofnanir og háskólar.
Sjóðurinn veitir framlög til nýsköpunarverkefna sem eru til þess fallin að auka
samkeppnishæfni íslensks atvinnulífs.
Forsenda fyrir aðkomu sjóðsins er að fyrir liggi vel mótuð hugmynd um hagnýtt gildi
og líklegan ávinning sem þróun viðkomandi verkefnis getur leitt til.
Framlag til framúrskarandi verkefna getur numið allt að 30 milljónum króna
samanlagt á þremur árum.
Umsóknarfrestur er til 15. september næstkomandi.
Eyðublöð og nánari upplýsingar um Tækniþróunarsjóð eru á á heimasíðu Rannís,
www.rannis.is