Morgunblaðið - 20.08.2006, Qupperneq 14

14 SUNNUDAGUR 20. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
É
g hef alltaf verið meiri
Aguilera-maður en
Britney-maður og
mér finnst það
skipta máli í hvaða
fylkingu þú skipar
þér. Aguilera er kúl
og kann auk þess að
syngja en mér finnst Britney skorta
nokkuð þetta tvennt, sérstaklega í
seinni tíð. Britney er ekki slæm söng-
kona þannig séð en Aguilera er söng-
kona á heimsmælikvarða, nokkuð
sem gleymist eðlilega innan um allt
fárið sem í kringum hana er; nokkuð
sem er orðið ófrávíkjanlegur fasti
hvað poppstjörnumenninguna varðar
í dag. Ef þú ákveður að feta þá leið
eru tónlistarhæfileikar bara eitt af því
sem þú þarft að hafa til brunns að
bera og stundum geta þeir allt eins
verið af einkar skornum skammti.
Ásamt plötum þarftu helst að leika í
bíómyndum, auglýsa undirföt og gos-
drykki og ekki er verra ef þú getur
skrifað bækur líka. Að ekki sé talað
um alla þá klukkutíma sem þú þarft
að eyða á rauðum dreglum úti um all-
ar trissur.
Aftur á bak
Það er af sem áður var þegar popp
það sem Aguilera stundar var talið
rusl og álitið skyndifóður fyrir heila-
dauða unglinga, millibilsástand áður
en þau myndu kynnast „alvöru“ tón-
list. Í dag keppast poppfræðingar á
fertugs- og fimmtugsaldri ásamt
íbyggnum bókmenntafræðingum við
að greina þessa tónlist og þá menn-
ingu sem henni fylgir sundur og sam-
an í lærðum langlokum.
Það er líklega lýsandi fyrir þá stöðu
sem Aguilera er í að nú erum við langt
komin inn í þessa grein og ég er langt
í frá byrjaður að tala um tónlistina
hennar. Upp að vissu marki hefur
reyndar ekkert breyst í þessum efn-
um, poppstjörnur í árdaga fóru jafn
víða um dægurmenningarsviðið og
helstu fulltrúar þess í dag. Frank Si-
natra var jafnmikill braskari og Sno-
op Dogg, þau svið sem halda fólki í
umræðunni eru virkjuð miskunnar-
laust, í dag sem þá.
Titill þessarar þriðju plötu, Back to
Basics, er nokk margræður ef nánar
er að gáð (Best að taka það strax fram
að í þessari grein undanskil ég jóla-
plötuna, plötuna fyrir „latin“-markað-
inn, endurhljóðblöndunarplötuna og
safnplötuna Just Be Free, sem inni-
heldur upptökur með Aguilera frá því
að hún var fjórtán og fimmtán ára).
Með vilja er hægt að túlka þennan
titil sem lýsingu á ástandi poppsins í
dag, ástand sem er þá eftir allt saman
í raun „heiðarlegt“ afturhvarf til tíma
Bítla, Presley og Sinatra þar sem tón-
listin var einn af mörgum þáttum
frægðarinnar. Þetta eru þó alveg
örugglega að mestu hugargrillur
greinarhöfundar. Skírskotunin sem
augljóslega er sóst eftir er hins vegar
sú að hér sé um að ræða afturhvarf til
þess sem skiptir máli, þess sem upp-
runalega kom Aguilera á kortið, sem
voru sönghæfileikarnir.
Titillinn vísar síðan í tónlistarlega
afturhvarfið sem umslag plötunnar
undirstrikar enn frekar. Platan er
þannig tvöföld, á fyrri diskinum eða
plötunni (vínylútgáfa er víst áætluð)
er að finna nútímapopp; hip-hop-
skotna, tölvuunna dægurtónlist en
forsmekkinn má heyra á fyrstu smá-
skífunni, „Ain’t No Other Man“, sem
er einstaklega vel heppnað „ég er
mætt aftur!“ lag. Hip-hop-taktar eru
brotnir smekklega upp með stórsveit-
ardjassi, en um er að ræða verk DJ
Premier úr Gang Starr, en sú þunga-
vigtarsveit ruddi brautina fyrir djass-
skotnu hip-hopi í lok níunda áratug-
arins.
Seinni diskurinn inniheldur hins
vegar þá tónlist sem verið er að vísa í
með titli og umslagi. Þar er lofað „nú-
tíma yfirhalningu á djassi, sálartónlist
og blús frá þriðja, fjórða og fimmta
áratugnum“ hvorki meira né minna.
Tónlistin þar er lífrænni, eins og
kallað er, en sú sem prýðir fyrri disk-
inn en þetta er engin órafmögnuð
djassdjammplata, tekin upp í reyk-
mettaðri búllu, eða arinelds- og rauð-
vínstónlist að hætti Noruh Jones.
Aguilera og samstarfskona hennar
hér, Linda Perry, fara einkar frjáls-
lega með þá stíla sem nefndir eru til
sögunnar og fara alfarið á sveig við þá
ef svo ber undir, eins og heyra má t.d.
í kraftballöðunni „Hurt“ sem er ósköp
hefðbundin ballaða og á meira skylt
við svipuð lög frá níunda, tíunda og
fyrsta áratugi þessarar aldar. Ein-
faldlega ballaða að hætti Celine Dion,
Whitney Houston og þeirra allra.
Samstarf Aguilera og Perry hófst
er hin síðarnefnda lét henni ballöðuna
„Beautiful“ í té, en hana er að finna á
Stripped. Perry er í dag með orð á sér
sem einskonar „stjörnudoktor“, er
kvödd á vaktina þegar vinsælir popp-
arar telja sig þurfa meiri dýpt og vilja
auka á traust til sín sem „alvöru“
listamanna. Perry hefur þannig unnið
með Pink, Gwen Stefani, James
Blunt, Kelly Osbourne, Jewel, Lisu
Marie Presley og Robbie Williams,
svo að þekktustu nöfnin séu tiltekin.
Ekki hefur verið staðfest hver
næsta smáskífa Back to Basics verð-
ur, en hún mun koma af síðari disk-
inum. Annað væri glapræði, enda um
að gera að kynna allar þessar „nýju“
hliðar sem Aguilera er að sýna. Tveir
möguleikar hafa verið nefndir hvað
næstu smáskífu varðar. Annaðhvort
verður það hið hressa „Candyman“,
sem minnir helst á eitthvert stuðlagið
með Andrews-systrum eða þá nefnd
kraftballaða, „Hurt“, sem myndi og
standa vel að vígi. Þetta er allt saman
spurning um hvaða hernaðaráætlun
mun hugnast RCA best.
Djörf skref
Vangavelturnar um merkinguna á
titli nýju plötunnar færa mig óhjá-
kvæmilega að titlinum á annarri plötu
Aguilera, hinni umdeildu Stripped.
Söngkonan sagði að titillinn lýsti því
að hún kæmi fram á evuklæðunum,
sálrænt séð, hlífði hvorki sér né öðr-
um í hispurslausum og einlægum
textum. Engu að síður fannst henni
þó tilhlýðilegt að vera berbrjósta á
umslaginu, en þau voru að mestu hul-
in af hárinu á henni. Myndbandið við
„Dirrty“ vakti þá mikla umræðu og
sumstaðar hneykslan, afar sveitt og
kynlífsþrungið og lítið verið að bera
sálina, en þá miklu frekar holdið. Ýjað
var að vafasömum rekkjubrögðum og
gengið eins langt og hægt var í því í að
dásama lystisemdir kynlífsins. Strip-
ped fékk víða slæma dóma, Aguilera
þótti fulláköf í að sanna að hún væri
ekki lengur grunlausa stelpan á móti.
Fyrr mátti nú líka vera, þremur árum
fyrr kom út samnefndur frumburður,
tiltölulega sléttur og felldur með hag-
lega samsettu en saklausu, unglinga-
miðuðu tyggjókúlupoppi. „Dirrty“
virkaði því sem blaut tuska í andlitið,
og það tuska sem hafði verið dýft upp
úr líkamsvessum.
Á yfirborðinu var „Dirrty“ ansi
djarft skref, manni fannst þetta nokk-
uð flott, það viðurkennist alveg, og
lagið auk þess bráðgott. Sprengingin
var bara of öflug og margir aðdáend-
ur köstuðust því til baka, að maður
tali ekki um almenna hlustendur.
Aguilera tókst reyndar að sefa sárs-
aukann með næstu smáskífu sem var
„Beautiful“. Lagið nálgast að vera til-
finningaklám en svínvirkar engu að
síður. Textinn um að standa með
sjálfum sér, skeyta ekki um álit ann-
arra og fara eigin leiðir hnarreistur
hitti í mark; nákvæmlega það sem ör-
vilnaður, óöruggur markhópurinn
vildi heyra. Líkt og textar Morrissey í
Smiths, en þeir voru sem biblía fyrir
óframfærna, bókmenntalega þenkj-
andi nörda, náði Aguilera að fanga
sitt fólk með laginu. Munurinn er
kannski sá að Morrissey var í mörg-
um tilfellum að tala af eigin reynslu.
Spurning með Aguilera, sem var fyrir
margt löngu orðin firrt frá þeim
svefnherbergissársauka sem rætt er
um í textanum. Annars konar sárs-
auki var þó efalaust farinn að banka á
dyrnar.
Dramatískt myndbandið við
„Beautiful“ kláraði svo þessa vel
heppnuðu færslu í aðdáendabankann.
Þrátt fyrir það er Stripped almennt
talin feilspor og rætt var um nauðsyn
þess að vanda vel til verka í næsta
áhlaupi.
Sjálfshrifning
Stephen Thomas Erlewine, einn af
aðstoðarritstjórum vefsíðunnar yfir-
gripsmiklu All Music Guide
(www.allmusic.com) og einn af virk-
ustu pennunum þar er mikill Agui-
lera-aðdáandi og er sérfræðingur í
kvenna- og táningapoppi síðustu
tveggja áratuga. Hann skrifar langan
bálk um plötuna nýju, sem kom ekki á
óvart, og kemst að þeirri niðurstöðu
að Aguilera hafi tekist ætlunarverkið.
Hann var eins og svo margir sár og
svekktur með Stripped eftir efnilegan
frumburð. Hann talar um að megin-
styrkur Back to Basics sé að það hafi
raunverulega verið vandað til verka í
lagasmíðadeildinni, í stað þess að
þeim hlutum sé skipað á annað far-
rými og ímyndarvinnu og slíku prjáli
á fyrsta. Gagnrýnandi Guardian er
hins vegar ekki sannfærður á meðan
Rolling Stone er nokkuð sátt, en þar
er reyndar kvartað yfir of mikilli
lengd plötutvennunnar.
Ég ætla ekki að taka neina sér-
staka afstöðu til gæða verksins í þess-
ari grein en ætla að nefna ýmsa
punkta sem mér finnast athyglisverð-
ir.
Fyrst ber að nefna að Aguilera skil-
ur ekki alfarið við þá ímynd sem hún
meytlaði út handa sér á Stripped.
Þetta má heyra í laginu „Still Dirrty“,
sem vísar þannig beint í smellinn um-
talaða en ekki síst í laginu „Nasty
Naughty Boy“, sem fær mann hrein-
lega til að roðna. Þetta er svona ki-
sulórudjass að hætti Earthu Kitt en
þvílíkur texti. „I wanna give you a
little taste/of the sugar below my
waste“ segir þar og undir lokin hvetur
hún manninn sem hún er að tala við til
að rassskella sig almennilega og spar-
ar ekki frygðarstunurnar á meðan.
Ef það er eitthvert lag hérna sem
hefði mátt missa sig – en samt alls
ekki eftir á að hyggja – þá er það hið
ótrúlega lag „Thank You (Dedication
To Fans …)“. Af titlinum að dæma
mætti halda að hér færi hugljúft þak-
karlag til aðdáanda en það er öðru
nær. Lagið inniheldur símsvaraskila-
boð frá aðdáendum þar sem þeir ausa
lofi yfir stjörnuna. Samkvæmt laginu
hefur tónlist hennar læknað andleg
mein stríðsmanna, bjargað fólki frá
sjálfsmorði og lagað og betrumbætt
brotnar sjálfsmyndir í tonnavís. Það
er magnað að hlusta á þetta … en það
er erfitt að gera það oftar en einu
sinni, tvisvar.
Gagnrýnandi Guardian gerir þetta
að sérstöku umtali, hvernig sjálfs-
hrifning (narcissism) unglingsaldurs-
ins hafi runnið beint saman við sjálfs-
hrifningu ofurstjörnunnar í tilfelli
Aguilera og líklega á hún erfitt með
að sjá hversu yfirdrifið þetta tiltekna
lag er.
Þá gerir Erlewine einnig réttilega
mat úr hversu sérstæður seinni disk-
urinn er. Hvernig honum er ætlað að
vera ferð aftur á bak í tíma en er þó
engu að síður skilyrt afkvæmi ársins
2006. Erlewine nefnir að Aguilera
sæki alla þessa gamaldags takta í
Breathless Mahoney, persónuna sem
Madonna lék í kvikmyndinni Dick
Tracy. Þetta ætti að vera eitthvað fyr-
ir pómó-liðið að tyggja á (les: póst-
módernistana). Aguilera sækir í for-
tíðina, með því að sækja í nútímalega
kvikmyndatúlkun, á teiknimyndum
frá fjórða áratugnum, sem endur-
spegluðu tíðarandann þá. Stórkost-
legt!
Ég komst ekki í það að fara yfir öll
hneyklis- og slúðurmálin sem hafa
haft Aguilera sem söguhetju, slík
upptalning og yfirferð hefði í reynd
kallað á aðra eins grein og það helm-
ingi lengri. Á endanum vorum við eft-
ir allt saman mest að tala um tónlist-
ina. Ætli Aguilera væri ekki ánægð
með svona grein, „alvöru“ umfjöllun
um hana sem tónlistarmann? Eða
skiptir þetta kannski á endanum
nokkru einasta máli …?
Christina Aguilera skilur ekki alfarið við þá ímynd sem hún meitlaði sér með Stripped á nýju plötunni þó́ tónninn sé annar.
Afbyggð
Aguilera
Back to Basics, ný hljóðversplata Christinar Aguilera, kom
út í vikunni. Þetta er einungis þriðja plata hennar á átta ár-
um, en fjögur ár eru liðin frá síðasta verki, Stripped. Þrátt
fyrir þetta hefur Aguilera verið stöðugt í sviðsljósinu – oft-
ast fyrir eitthvað allt annað en tónlist. En skiptir það ein-
hverju máli? veltir Arnar Eggert Thoroddsen fyrir sér.
arnart@mbl.is