Morgunblaðið - 21.08.2006, Blaðsíða 16

Ungmennin kvörtuðu ekki undan rigningunni en hins vegar fannst þeim matvöruverð óheyrilega hátt hér á landi.
„VERÐLAGIÐ er rosalegt hérna,
sérstaklega á matnum,“ segja þau
Stefan Tóth frá Svíþjóð, Elisa
Vusimäki frá Finnlandi og Dortea
Olsvig frá Grænlandi og í kjölfarið
fylgir saga frá hverju þeirra um
upplifunina af fyrstu verslunarferð-
inni. Lýsingar af augum sem stóðu
á stilkum og höfðum sem hrista
þurfti tvisvar eða oftar til þess að fá
fullvissu um að rétt væri lesið á
verðmiða eru léttdramatískar og
vekja hlátur allra. „Ostarnir eru
sérstaklega dýrir,“ segir Dortea og
Elisa kinkar samþykkjandi kolli.
„En náttúran er stórkostleg.
Fjöllin, hafið og náttúran eru svo
nálægt Reykjavík og það er stutt að
fara út í ósnortna náttúruna,“ segir
sú síðarnefnda sem er frá Helsinki
og starfar sem aðstoðarleiðbeinandi
í Vinnuskóla Reykjavíkur. „Það
kom mér samt á óvart hvað lofts-
lagið er ólíkt hér og í Finnlandi. Þar
rignir að vísu og er vindasamt en
ekki nándar nærri eins og hér,“
segir hún og hlær en bætir því við
að hún hafi heyrt að þetta sé víst
eitt úrkomumesta sumarið hér
lengi.
Stefan tekur undir með henni en
hann finnur þó minna fyrir rigning-
unni þar sem hann starfar inni, við
umönnun á hjúkrunarheimilinu
Skógarbæ. „Ég er í læknanámi og
því er þetta góð reynsla. Tungu-
málið er vitaskuld ákveðinn þrösk-
uldur en það gengur þó ágætlega að
gera sig skiljanlegan og ég er alltaf
að læra fleiri og fleiri orð í íslensku.
En á heimilinu er einn Svíi og hann
er hæstánægður með að geta talað
sitt tungumál,“ segir Stefan sem er
frá Stokkhólmi.
Jepparnir komu á óvart
Dortea er hér í annað sinn og
vinnur í garðyrkju hjá Kópavogsbæ.
„Jú, ég er búin að þurfa að nota
regngallann meira í sumar en síðast
en mér líkar samt vel hérna. Lofts-
lagið er ekki ólíkt því sem ég á að
venjast í Grænlandi sem og nálægð-
in við hafið en þar er samt ekki
hægt að komast á milli bæja og
þorpa nema fljúgandi eða siglandi.
Þar eru engir vegir á milli byggða. Í
Nuuk, þar sem ég bý, búa aðeins
16.000 manns svo Reykjavík er mun
stærri,“ segir hún og brosir.
Elisa segir aðspurð að höfuðborg
Íslands komi sér fyrir sjónir sem
skemmtileg blanda af Evrópu og
N-Ameríku á meðan Stefan segir að
sér finnist hún keimlík öðrum borg-
um á Norðurlöndum, bara minni.
Þau bera öll landi og þjóð mjög
vel söguna þótt vissulega sé eitt og
annað sem hefur komið þeim á
óvart. „Ég var mest hissa á að sjá
alla þessa bíla, einkum alla jepp-
ana,“ segir Elisa og brosir en
Dortea er viss um að íslenskir ung-
lingar hljóti að tala óvenju mikið í
farsíma. Stefani finnst hins vegar
merkilegt að mörgum Íslendingum
finnst ekkert sérstaklega spennandi
að fara og sjá Gullfoss og Geysi.
„Mér fannst það ótrúlegt,“ segir
hann og hlær.
Rígurinn ristir ekki djúpt
Öll eru þau sammála um að nor-
rænt samstarf af þessu tagi sé mik-
ilvægt. „Maður kynnist landinu á
allt annan hátt en sem ferðamaður.
Maður kynnist samfélaginu, menn-
ingunni og lífsháttunum miklu bet-
ur,“ segja þau. „Svíar, Danir og
Norðmenn tengjast oft og skilja
hver aðra betur bæði vegna land-
fræðilegrar staðsetningar og tungu-
málsins og eru því í meiri sam-
skiptum en t.d. Finnland, Ísland,
Færeyjar og Grænland.“ segir
Elisa. „Þess vegna er markvisst,
norrænt samstarf líka svo mik-
ilvægt fyrir þessar þjóðir.“ Undir
þetta tekur Dortea sem endilega vill
fá fleiri Nordjobbara til Grænlands.
En er þá enginn rígur á milli
Norðurlandaþjóðanna?
„Ég held að hann sé meira í orði
en á borði,“ segir Stefan og upplýsir
aðspurður að það hafi ekki orðið
þjóðarsorg í Svíþjóð þegar Íslend-
ingar sigruðu sænsku grýluna svo-
kölluðu í handbolta. „Það er ef til
vill vegna þess að í Svíþjóð er hand-
bolti aðeins í 4.–5. sæti yfir vinsæl-
ustu íþróttirnar,“ segir hann og
glottir. „Auðvitað er alltaf einhver
pínulítill þjóðarrembingur en hann
ristir ekki djúpt held ég, enda eig-
um við svo margt sameiginlegt. Það
hefur verið mjög lærdómsríkt að
vera hér á Íslandi og umgangast
bæði Íslendinga og hina Norð-
urlandabúana. Og um það snýst
þetta,“ segir Stefan og þær Elisa og
Dortea taka heilshugar undir.
 ATVINNA | Fjöldi ungra Norðurlandabúa er hér á landi að vinna í sumar í gegnum norrænt samstarf
Morgunblaðið/Jim Smart
Enginn þjóðarrígur eða -rembingur
Elisa er hrifin af íslensku náttúrunni.
Stefan telur að þjóðarrembing-
urinn risti ekki djúpt.
Dortea segir loftslagið á Íslandi
ekki ólíkt því sem hún eigi að venj-
ast á Grænlandi.
Það er fríður flokkur
ungs fólks frá hinum
Norðurlandaþjóðunum
að vinna víðs vegar um
landið í sumar á vegum
Nordjobb og hafa reynd-
ar aldrei verið fleiri, þökk
sé góðu atvinnuástandi.
Unnur H. Jóhannsdóttir
kímdi þegar hún komst
að því sem þeim þótti
rosalegast og stórkost-
legast við Ísland.
16 MÁNUDAGUR 21. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF Í ÁGÚST
MARGT af því sem er gott fyrir
hjarta karlmanna er einnig gott
fyrir kynlíf þeirra. Með því til
dæmis að halda sér í kjörþyngd,
reykja ekki og stunda líkamsrækt
reglulega, geta karlar dregið
verulega úr líkum á því að þróa
með sér risvandamál. Þetta er nið-
urstaða bandarískrar rannsóknar
sem sagt er frá á vefútgáfunni
MSNBC.com.
Þannig hefur tekist að tengja
ákveðinn lífsstíl við risvandamál
hjá körlum, en hingað til hefur
það fyrst og fremst verið álitið
vandamál af sálfræðilegum toga.
En nú hefur það sem sagt komið í
ljós að margir sömu áhættuþættir
eru fyrir hjartasjúkdóma og ris-
vandamál. Þannig getur til dæmis
hár blóðþrýstingur og sykursýki
leitt til risvandamála, rétt eins og
hjartasjúkdóma. Sömuleiðis hefur
sá lífsstíll sem hefur áhrif á hjart-
að og æðakerfið, líka áhrif á ris-
vanda, eins og reykingar og lík-
amsrækt.
Fylgst með
körlunum í 14 ár
Af þessu má ljóst vera að full
ástæða er fyrir unga menn að
breyta lífsstíl sínum hið fyrsta til
batnaðar. Þar sem offita fer vax-
andi hjá ungu fólki, má gera ráð
fyrir að í þeim hópi verði risvandi
vaxandi vandamál hjá ungum karl-
mönnum.
Rannsóknin náði til 22.000
Bandaríkjamanna sem fylgst var
með í 14 ár. Þar kom m.a. fram að
þeir karlar sem voru akfeitir þeg-
ar rannsóknin fór af stað, voru
90% líklegri til að eiga í risvanda-
málum, heldur en þeir sem voru í
mátulegum holdum. Reyk-
ingamennirnir voru 50% líklegri
til að lenda í risvandamálum held-
ur en þeir sem ekki reyktu. Og
30% minni líkur voru á að þeir
karlar sem stunduðu mesta lík-
amsrækt í byrjun rannsóknar,
þyrftu að takast á við risvanda
næstu fjórtán árin, heldur en þeir
sem stunduðu enga líkamsrækt.
 HEILSA | Komið hefur í ljós að þættir eins og þyngd, líkamsrækt og reykingar hafa áhrif á risvanda
Strákar, það er
tenging á milli lífs-
stíls og risvandamála
Reuters
Margir sömu áhættuþættir eru fyrir hjartasjúkdóma og risvanda.